چکیده:
نخستین بار جان ونزبرو در کتاب مطالعات قرآنی‌اش کوشید اثبات کند که تنویر المقباس من تفسیر ابن عباس یا همان تفسیر منسوب به ابن عباس، نه حاوی آرای اصیل ابن عباس است و نه تدوین‌یافته فیروزآبادی در قرن نهم هجری. وی این اثر را همان تفسیر کلبی (م 146 ق) دانست که به گمان وی در اواخر قرن دوم هجری تدوین‌یافته است. بعدها شاگرد وی، اندرو ریپین با بررسی نسخ خطی موجود از این اثر، نشان داد که این کتاب درواقع چیزی جز تفسیر الواضح نوشته دینوری در اواخر قرن سوم یا اوایل قرن چهارم نیست که البته با تفسیر کلبی نیز نسبت یا رابطه‌ای هم دارد. مؤلف مقاله حاضر می‌کوشد اولاً با بررسی روش ریپین در تاریخ‌گذاری این متن، شیوه وی در عدم اعتماد بر اساتید تفسیر و تکیه صرف بر تحلیل ادبی متن را بیازماید. ثانیا نشان دهد برخلاف نتیجه‌گیری ریپین، مؤلف این اثر (الواضح یا همان تفسیر ابن عباس) عبدالله بن المبارک الدینوری است، نه عبدالله بن محمد بن وهب الدینوری (م 308 ق). بااین‌حال مؤلف استنتاج ریپین در تاریخ‌گذاری اصل تفسیر الواضح یا همان تفسیر ابن عباس و انتساب آن به اواخر قرن سوم هجری را درست می‌شمارد.
دانلود مقاله تاریخ گذاری تفسیر موسوم به ابن عباس؛ چند نکته تکمیلی