چکیده:
در تاریخ مذهب شیعه، یکی از مسایل مهم و قابل توجهی که با آن روبرو می‌شویم، نقشی است که خاندانها در آن ایفا می‌کنند. این خاندان ها،چه در عصر حضور ائمه و چه عصر غیبت، نقش مؤثری در شکل‌گیری مؤسسات سیاسی، افکار و اندیشه‌ها و نیز تداوم حیات شیعه داشته‌اند .
افرادی از آنها از فعالان سیاسی بودند.به عنوان مثال،زمانی که ائمه شیعه تحت نظارت و کنترل از جانب دستگاه حاکم بودند، در نقش وکلای ائمه حضور یافتند و وساطت بین ائمه و شیعیان را بر عهده گرفتند. عده ی دیگری نیز با نفوذ در دستگاه خلافت عباسی و انتصاب پاره‌ای از مشاغل دیوانی و حتی وزارت، کمک بزرگی به حفظ و تقویت حرکت شیعه کردند. از جمله این خاندانها می‌توان به خاندان نوبختی، یقطین، فرات و غیره اشاره کرد. پژوهش حاضر سعی در معرفی یکی از خاندان‌های شیعه و جایگاه ایشان در تحولات سیاسی ـ فرهنگی و اجتماعی تشیع در قرون سوم و چهارم هجری دارد.
واژگان کلیدی: خاندان فرات، گرایش های شیعی، ابوالحسن علی بن الفرات، محسّن بن علی بن فرات، ابوالفتح فضل بن جعفر بن فرات.