مقالات

چکیده: در این مقاله که نوشته «فردریک لیم‌هویس» (Frederik Leemhuis) خاورشناس هلندی است، گزارش اجمالی از روند شکل‌گیری قرائات قرآن ارائه شده، سپس سیر تکوین و تحول قرائات در ادوار مختلف تاریخ قرائات همراه با مهم‌ترین کتاب‌ها در این حوزه بررسی شده و در ادامه، به ملاک‌های پذیرفته شده در باب تعیین قرائات متواتر، مشهور و شاذ اشاره شده است. نویسنده سیر تاریخی تثبیت و رواج یافتن قرائات قرّاء چهاردهگانه در مناطق مختلف جهان اسلام را در جریان مرحله نقطه و اعراب‌گذاری قرآن مورد مطالعه قرار می‌دهد. کلیدواژه‌ها: قرائات، قرائات متواتر، قرائات شاذ، قرّاء چهارده‌گانه، ادوار قرائات

چکیده: مسئله‌ی قدر پیش از اسلام در میان قوم عرب مورد بحث بوده است. قول به قدر، که عقیده به نوعی جبر است، در میان طوایفی از این قوم رواج داشته است. آنها مرتکب فواحش و اعمال زشت می‌شدند و در مقام اعتذار آن اعمال را به خدا نسبت می‌دادند. آیه‌ی مبارکه‌ی «وَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً قالُوا وَجَدْنا عَلَیْها آباءَنا وَ اللَّهُ أَمَرَنا بِها قُلْ إِنَّ اللَّهَ لا یَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ أَ تَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ»: (1) (و چون کار زشتی انجام می‌دادند، می‌گفتند ما پدران خود را بر آن یافته‌ایم و خداوند ما را به آن فرمان داده…

چکیده: حیات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی عرب، بر بنیان نظام قبیله‌ای استوار بود و در چنین جامعه‌ای تعصب افراد نسبت به دارایی‌ها و ساختار قبیله‌ای بسیار بالا بود. از این رو نگارنده در این نوشتار به بحث و بررسی تعصب پرداخته است. تعصبی که نه تنها در راستای جامعه عربی نبود بلکه باعث ایجاد تفرقه و چنددستگی بین آنها شده بود. این تحقیق با تعریف لغوی و اصطلاحی عصبیت آغاز می‌شود و بعد در آن مفهوم قبیله، ساختار مردم عرب در اسلام و پیش از آن، انواع تعصب و مظاهر تعصب گرایی در دوران جاهلیت مورد بررسی قرار…

چکیده یکی از رویکردهای هستی‌شناسانه و انسان‌شناسانه‌ی حکمت متعالیه به تحلیل نحوه فاعلیت انسان مربوط است. با تبیین این مکتب هر فعلی که از انسان سر می‌زند لاجرم در یک سیر ضروری علی معلولی قرار می‌گیرد تا نهایتاً به مسبب الاسباب می‌رسد. در عین حال فیلسوفان قائلند که انسان در فعل خود مختار است چون تعریف فلسفی قدرت درباره‌ی وی صدق می‌کند. میرزای نائینی و تابعان وی این توضیحات حکمت متعالیه را به چالش کشیده‌اند و کوشیده‌اند نشان دهند صرف صادق بودن تعریف قدرت درباره‌ی انسان، نمی‌تواند توضیح دهنده‌ی اختیار حقیقی وی باشد. از دید مکتب نائینى این تعریف صرفاً…

چکیده مخنف‌بن‌سلیم ازدی یکی از یاران حضرت علی(ع) در دوران خلافت آن بزرگوار بود؛ او باوجود داشتن گرایش­های شیعی و مناصبی که در دولت علوی داشته، تبعیت همه‌جانبه نداشت. هدف از این مقاله، کنکاش این مسئله است که چرا وی در زمانی تابع امام(ع) و زمانی نیز به فرمان‌های آن حضرت بی‌اعتنا بود یا از نبردهای زمان آن حضرت اظهار نارضایتی می‌کرد. فرضیه پژوهش آن است که تضاد بین دو حس درونی مخنف‌بن‌سلیم، شامل تمایلات مذهبی و تعصب قبیله‌ای، علت تصمیم‌گیری‌های متفاوت وی بوده است. در این مقاله با استناد به سخنان و خطب و عملکرد خود مخنف این موضوع…

چکیده این مقاله به بازخوانی تفاوت های برشمرده شده میان حد و تعزیر در متون فقهی می پردازد. بر پایه یکی از قواعد بنیادین فقه جزایی، مجازات ها به حد و تعزیر تقسیم می شوند. این دو نوع مجازات علاوه بر موجِب آنها یعنی جرائم، در ویژگی ها و احکام با یکدیگر متفاوتند. تکرار این تفاوت ها در کتاب های فقهی آنها را به یک امر مسلم تبدیل کرده و فاصله میان این دو نوع واکنش در برابر رفتار ضدهنجار را به گونه ای ناموجه و پرسش برانگیز افزایش داده است. بررسی ریشه های شکل گیری نظام افتراقی حد- تعزیر…

چکیده: در این مقاله سعى شده است تا انواع تعزیر و مقدار آن در قوانین جزایى اسلام تعیین شود. نویسنده براى رسیدن به این هدف به بررسى روایات مربوطه به حبس، مقدار تعزیر و تعزیر کودک و برده پرداخته است،آنگاه با توجه به اصل ولایت فقیه به این نتیجه مى رسد که مقدارتعزیر به دست حاکم شرع است که بى تردید براساس مصلحت فرد وجامعه تعیین خواهد شد. در این میان نیز به برخى اشکالات در موردولایت فقیه در این گونه موارد پاسخ مى دهد. آنگاه با توجه به روایات معتبر، حداکثر مقدار تعزیر را هفتاد و نه ضربه تازیانه…

چکیده مسئله قضا و قدر به عنوان یکی از مهمترین مسائل اعتقادی از دیرباز در میان اندیشمندان اسلامی مورد توجه و کنکاش قرار گرفته و سبب شکل‌گیری و رویارویی نحله‌های گوناگون کلامی و فلسفی گردیده است. از این میان علامه‌طباطبایی یکی از اندیشمندانی است که با رویکردی نوین، از زوایای گوناگون تفسیری، روایی و فلسفی به این مسئله نگریسته و توانسته است با الهام‌گیری از آیات و روایات به تفسیرهای فلسفی نوینی در این‌باره دست یابد. ایشان با وجود این‌که در مسئله قضای الهی برخلاف رویکرد فلسفی رایج، قضا را تنها در عالم مجردات منحصر ندانسته‌ و آن را به…

چکیده تعزیر به‌عنوان یک مجازات نامعین، فراگیرترین واکنش علیه جرایم در سیاست کیفری اسلام محسوب می‌شود. کارآمدی تعزیر به نحوۀ استفاده از آن درجهت تطبیق این نوع واکنش با شخصیت مجرمان بستگی دارد. برخی فقهای امامیه معتقدند تعزیر نیز همانند نهی از منکر دارای مراتب است و باید الزاماً از مراتب پایین‌تر مانند تذکر و توبیخ شروع شود و سپس در صورت تکرار به مراتب شدیدتر مانند حبس برسد و قاضی در صورتی که می‌داند با مراتب خفیف‌تر مثل توبیخ، بازدارندگی حاصل می‌شود، حق ندارد در اولین مرتبه به سراغ حبس و شلاق و امثال آن برود. با توجه به…

کلمات کليدي: تجارت، امام صادق (ع)، اسلام، فروش، خدا تجارت در نگاه شریعت تجارت یکی از راههای کسب درآمد است که در آیات و روایات زیادی به آن سفارش شده است. (فاذا قضیت الصلوه فانتشروا فی الارض وابتغوا من فضل الله واذکرواالله کثیرا لعلکم تفلحون وقتی نماز جمعه برگزار شد، در زمین منتشر شوید و در طلب روزی به داد و ستد بپردازید و خدا را بسیار یادکنید. امید است رستگار شوید. (… واخرون یضربون فی الارض یبتغون من فضل الله … و برخی برای تجارت سفر می کنند(و)از کرم خدا روزی می طلبند. عبدالله بن مسعود می گوید: پیامبرگرامی…