مقالات

چکیده منابع تاریخی و حدیثی فریقین ذیل بررسی فرزندان امیرالمومنین علی علیه السلام و حضرت زهرا علیها السلام، «محسن» را یکی از فرزندان آنان شمرده­ اند. اما منابع عامه درباره تولد، وفات و یا شهادت محسن اختلاف نظر دارند. بسیاری از آنها ضمن برشماری ایشان در عداد اولاد حضرت علی علیه السلام و فاطمه علیها السلام، صرفا به مرگ او در کودکی اشاره کرده اند. برخی از آنها نیز یا اساسا اخبار شهادت محسن را نقل نکرده و یا تحریف و حذف کرده اند. از سوی دیگر، اکثر قریب به اتفاق منابع شیعه علاوه بر ذکر نام محسن، به سقط…

چکیده انجیل بخش اصلی کتاب مقدس مسیحیان، در عصر نزول قرآن کریم و نیز در عصر حضور ائمه اطهار مورد استناد اهل کتاب بوده است. اهل بیت( به عنوان جامع علوم انبیا، در پاره‌ای از روایات خویش به بیان بخش‌هایی از تعالیم انجیل پرداخته و در احتجاجاتشان با مسیحیان، به کتاب آنان استناداتی داشته‌اند. در این مقاله با استفاده از این روایات دیدگاه اهل بیت( نسبت به اناجیل موجود روشن می‌شود و با تطبیق این روایات با اناجیل فعلی قسمت‌های اصیل انجیل کنونی بازشناسی می‌شود. کلید واژه ها: انجیل، اهل بیت، اناجیل اربعه، روایات.

چکیده صحیفه سجادیه، مشهورترین میراث حدیثی اهل‌بیت _ علیهم‌السلام _ است که برخی سند آن را متواتر خوانده‌اند. با وجود این ادعا، در موضوعات همسو با آن، در کتاب‌های فقهی کمتر به صحیفه سجادیه استناد شده است. مساله اصلی در چگونگی پدید آمدن ادعای تواتر صحیفه سجادیه است. حقیقت، آن است که ادعای تواتر صحیفه با معیارهای دانش رجال سازگار نیست، ولی گردآوری قراین گوناگون، به ویژه در نگاه فهرستی و طریق به کتاب، بیان‌گر اعتماد به صدور صحیفه سجادیه‌ای است که به عنوان صحیفه کامله سجادیه نامبردار است. نوشتار حاضر، ارزیابی رجالی برای اعتماد به میراث مکتوب را ناکارآمد…

واژۀ «تعمّق» در منابع لغوی و روایی کهن، برخلاف تصوّر رایج، بار معنایی نکوهیده ای دارد و واژه شناسان آن را مشتمل بر مفهوم زیاده روی و مبالغه دانسته اند. از همین رو، در روایات ائمه اهل بیت(ع) از آن به مذمّت یاد شده و از ارکان کفر به شمار رفته است. حتی دسته ای از محدّثان بزرگ نیز مفهوم افراط، غلوّ و زیاده روی را از آن برداشت کرده اند؛ مع الوصف گروهی از دانشمندان بر اثر غفلت از معنای واقعی تعمّق و مذموم بودن آن، در فهم روایات مربوط برداشت هایی ناصواب پیدا کرده اند.

چکیده برای اطلاع خوانندگان محترم مجله وزین نقدونظر باید عرض کنم که در شماره پاییز و زمستان 1382 آن مجله, به بررسی حدیث (اقوام متعمقون) پرداختیم و براساس احادیثی که واژه تعمّق و مشتقات آن را به کار برده اند, و نیز قرائن داخلی حدیث اثبات کردیم که تعمّق در احادیث مفهومی منفی دارد و به معنای از حدّ گشتن است. در شماره بهار و تابستان 1383 جناب حجةالاسلام والمسلمین عسکری سلیمانی اشکالاتی را بر این مقاله وارد کردند. بنده نیز در همان شماره به این اشکالات پاسخ دادم. برای نوشتن این پاسخ گذشته از بررسی اشکالات, اصل مسأله نیز…

چکیده مقولة تعلیم و تربیت از مهم‌ترین مباحث مشترک در میان متفکّران اسلامی و غربی می‌باشد. در غرب از دیرباز وخصوصاً با شکوفایی مکتب یونان در آرای افلاطون و ارسطو بدین امر توجّه شده است. در اسلام نیز توجّه به مقولة تعلیم و تربیت سابقه‌ای دیرینه دارد و این امر ناشی از جایگاه والا و دغدغة وافری است که مکتب اسلام برای تعلیم و تربیت قائل است. اندیشمندان مسلمان در پرتو تعالیم انسان‌ساز اسلام به موضوع انسان و کمال و سعادت او و راههای وصول به کمال، بسیار پرداخته‌اند و نظام‌هایی فکری را برای پاسخگویی به سؤالات مربوط به انسان…

چکیده ابومخنف لوط بن یحیی یکی از برجسته‌ترین اخباریان (مورخان) قرن اول هجری و محدثان احادیث تاریخی است. نام او به سبب تالیف آثار مربوط به عراق، تداعی‌گر مسائلی همچون جنگ جمل، صفین، واقعه کربلا، قیام مختار و … است. همچنین یکی از مهم‌ترین آثار ابومخنف مقتل الحسین(ع) است که مورد توجه محافل علمی متقدمان و متاخران بوده است. در این مقاله تلاش می‌شود علاوه بر معرفی شخصیت ابومخنف از جنبه‌های مختلف، این اثر تاریخی بسیار مهم در ابعاد متفاوت آن – که نقش بسیار مهمی در بیان یکی از غمناک‌ترین حوادث تاریخی صدر اسلام دارد – بررسی شود تا…

چکيده: زيديه در سال 122 پس از شهادت زيد بن علي بن حسين و شكست قيام او شكل گرفت. زيديان با تاكيد بر جايگاه و شخصيت علمي و مذهبي زيد، عقايد و ديدگاهش درباره شروط امامت را ترويج و نفوذ كاريزمايي او را در جامعه تقويت كردند. مسئله اصلي پژوهش اين است كه شخصيت زيد چگونه بر بقاء اين فرقه و انتقال جانشيني كاريزمايي تاثير گذاشته است. از اين رو افزون بر ويژگي هاي شخصيتي زيد بن علي، بحران يا شرايط اجتماعي و سياسي جامعه اسلامي كه زمينه ساز ظهور رهبري كاريزماتيك در جامعه شده بود، بر مبناي چارچوب جامعه…

چكيده حديث در تاريخ پر فراز و نشيب خود، همواره در معرض تحريف، جعل و تأويل گروه‌ها و فرقه‌هايي بوده كه هر كدام به نوعي براي مشروعيت بخشيدن به مباني خود به آن دست زده‌اند. از جمله اين فرقه‌ها، اهل تصوّف هستند كه در طول تاريخ حيات خود، به فرقه‌ها و شعب بسيار زيادي منشعب شده‌اند. از آن جا كه صوفيه در تعاليم خود از احاديث استفاده زيادي كرده‌اند، بررسي تعامل صوفيه با حديث، ضروري به نظر مي‌رسد. از اين رو، در اين پژوهش به بررسي و نقد اين تعامل پرداخته شده است. كليد واژه‌ها:حديث، صوفيه، تأويل، مشروعيت.

چکيده: يكي از فضايل مهم در حوزه اخلاق، «تواضع» است و فيلسوفان اخلاق در باب ماهيت تواضع و مولفه هاي تشكيل دهنده آن بسيار سخن گفته اند. در اين پژوهش به تبيين و تحليل ديدگاه هاي فيلسوفان اخلاقِ معاصر غربي پرداخته شده است؛ اين نظريات را مي توان در چهار گروه دسته بندي كرد: 1. نظريه باورمحور؛ 2. نظريه مبتني بر غفلت؛ 3. نظريه ميل محور؛ 4. نظريه مبتني بر عدم تقارن. با تحليل اين نظريات معلوم مي شود كه برخي از آنها نه جامع اند و نه مانع و برخي ديگر از توجيه فضيلت بودنِ تواضع ناتوان اند. در…

اسلام و تکفیر حربه تکفیر در شماره هاى پیشین حربه تکفیر و پى آمدهاى سوء و ریشه هاى آن را مورد بررسى قرار دادیم روشن شد که جواتهام و تکفیر در جامعه بسان سم مهلکى است که آن رااز درون دچار آشفتگى و تفرقه و نفاق نموده و به پرتگاه هلاکت سوق مى دهد. و نیز روشن شد که دشمنان اسلام ازاشامخ این جو براى استقرار سلطه شوم و پلید خود بر ممالک اسلامى بیشترین استفاده را نموده اند.اینک دراین نوشتار برآنیم که دیدگاه اسلام و راه حل پیشنهادى آن را براى رفع این مشکل مورد بحث و بررسى قرار…

چکيده يكي از مباحث مهم در اخلاق اسلامي كه در قرآن و روايات بدان بسيار توجه شده، آفات اعضاي بدن است. بر مبناي آموزه هاي قرآن و سنت، هر يك از اعضاي بدن، در كنار منافعي كه براي صاحب خود دارند، در صورت بهره برداري نادرست، مضاري نيز براي فرد مي توانند داشته باشند. در اين ميان زبان يكي از اعضايي است كه به دليل كاربست فراوانش در زندگي، لغزش هاي بيشتري نيز دارد و آفت هاي بيشتري را مي تواند متوجه فرد سازد. اين پژوهش، سه آفت مهم زبان يعني غيبت، بهتان و تهمت را، كه به نوعي با…