مقالات

چکیده سازمان‌های دعوت عباسیان و وکالت امامیه، دو سازمان مخفی بودند که در مناطق مختلف سرزمین‌های اسلامی فعالیت می‌کردند. امامان شیعه( در زمان حضور برای ارتباط با شیعیان از سازمان وکالت استفاده می‌کردند. عباسیان نیز برای گسترش دعوت خود از داعیان بهره می‌بردند. با بررسی تطبیقی این دو سازمان، داوری بهتر تاریخی درباره عملکرد امامان و شیعیان، و عباسیان و پیروانشان امکان‌پذیر می‌شود.پرسش اصلی در این مقاله آن است که این دو سازمان چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی در مرحله شکل‌گیری و عوامل پیدایش داشته‌اند؟ عباسیان وارث تشکیلات دعوت ابوهاشم بودند، ولی امامیه سازمان وکالت را خود تأسیس کرده بودند. تلاش…

چکیده وجود كودكان يتيم كه پدر يا والدين خود را در طفوليت از دست داده‌اند در هر جامعه‌اي اجتناب‌ناپذير است. در همه‌ی اديان الهي به اين كودكان توجه دارند و بر ضرورت تعهّد در برابر آنان، حفظ حقوقشان و اظهار لطف به آنان تأكيد مي‌كنند.

چکیده دین و هنر از آغاز تاریخ همراه و هم عنان هم بوده اند. هنر را با محتوای فرامادی و هویت آسمانی آن، نمی توان جدای از دین فرض نمود. به همین دلیل، رابطه میان آن دو همواره چالش برانگیز بوده است. اندیشمندان و متفکران مسلمان، تلاش زیادی برای بررسی ارتباط میان این دو انجام داده اند. هدف از این مقاله بررسی و مقایسه رابطه دین و هنر از منظر سیدحسین نصر و شهید آوینی می باشد. این مقاله تلاش دارد با بررسی مبانی این دو اندیشمند، دیدگاه های آنان را در این موضوع بیان کند. سیدحسین نصر، با توجه…

چکیده نوشتار حاضر با توجه به نیاز علمی جامعه ی امروزی به الگوی رفتار ارتباطی با همسر، درصدد استنباط و ارائه ی معیارهای سازگاری و اخلاق مدارا در زندگی زناشویی برآمده است. این مقاله به سبک مسئله محور و با روش کتابخانه ای و مراجعه به منابع معتبر به تبیین مؤلفه های الگوی مدارا با همسر در پرتو آموز های مترقّی اسلام می پردازد. بدین منظور ابتدا به طرح دقیق مسئله پرداخته، تصویری از هویت و چیستی «رفق و مدارا» در فرهنگ دینی ارائه می دهد. در ادامه با رهیافتی درون دینی به بیان ضرورت مدارا با همسر و سپس…

چکیده اصطلاح همزیستی مسالمت آمیز، امروزه به عنوان یکی از دستاوردهای جهان بشری بهشمار میرود؛ جامعه شناسان و آنان که در حیطه علم ادیان مشغولند، برآنند که این «تز» را به عنوان محصول دنیای مدرن امروز معرفی کنند. دین اسلام که کامل ترین و جامع ترین دین آسمانی است، بعد از اینکه برمنشاء الهی بودن همه ادیان صاحب کتاب و شریعت، تاکید می ورزد، شرایطی را تبیین می نماید که اگر اهل کتاب به آنها توجه نمایند و مسلمانان برآن اساس عمل کنند، جهانی خالی از عداوت و مملو از آرامش و صلح، شکل میگیرد. در این مقاله استدلال می…

چكيده شايد اولين بار دورکيم مفهوم همبستگي اجتماعي را وارد جامعه شناسي كرد. وي از درون تقسيم كار در نظام اجتماعي، مفهوم همبستگي اجتماعي را به دست آورد. دورکيم دستگاه مفهومی و تحليلی خاصي را طراحي مي کند که اضلاع چهارگانه آن عبارتند از: تقسيم کار اجتماعي، وجدان جمعي، همبستگي اجتماعي و حقوق. از سوي ديگر، قرآن کريم ضمن پاسداشت همبستگي اجتماعي، نقطه عزيمت متفاوتي را برمي گزيند تا به جاي دستگاهي لرزان بر بنيان هاي اعتباري، نظريه خود در اين باره را بر شالوده هاي فطري و تکويني استوار سازد. قرآن كريم، اصلي ترين عامل همبستگي را دين الهي…

چکیده کتاب الکافی در دوره‌های مختلف و قرون متمادی به عنوان برجسته‏ترین اثر حدیثی شیعه شمرده شده است. این کتاب، حاصل تلاش علمی کلینی و استفاده از مهم‏ترین حوزه‌های حدیثی عصر اوست. ری، قم، بغداد و کوفه مهم‏ترین حوزه‌‌های علمی شیعه در دوران کلینی بودند که وی از آثار حدیثی آنها بهره برده است. برخی از مستشرقان کتاب الکافی را متأثر از عقل‏گرایی معتزله بغداد دانسته و معتقدند کلینی دیدگاه نص‏گرایی حوزه قم را در کنار عقل‏گرایی حوزه بغداد کمرنگ ارائه کرده است. پیش فرض این نظریه، تألیف الکافی در حوزه حدیثی بغداد است. این پژوهش نشان می‌دهد که الکافی…

چکیده: «هجرت» در فرهنگ اجتماعي اسلام جايگاه ويژه ‏اي دارد. آيات قرآن و سيره عملي رسول گرامي اسلام (ص) بيانگر تاثير شگرف اين پديده اجتماعي در ساختار جامعه اسلامي هستند. چه بسا که به يك نگرش سطحي هجرت رهايي از فشار موجود بر جامعه و ستم حاكم بر آن قلمدادشود، اما از منظري ديگر درمي يابيم كه هر چند هجرت كاهش فشار اجتماعي مي شود، ولي آنچه فراتر از آن وجود دارد، دست ‏يابي به جامعه ‏اي است كه در پرتو هجرت تحقق مي ‏يابد. لذا در اين نگرش، «هجرت» صرفا «فرار» از وضع موجود نيست بلكه حركتي به سوي…

چکیده برخی پژوهشگران معاصر معتقدند کتاب کافی در بغداد و متأثر از فضای عقل‌گرای آنجا تدوین شده است. هرچند استفاده از منابع حوزۀ حدیثی قم در تدوین کافی برای این پژوهشگران قابلانکار نیست، باتوجه‌به فقدان اطلاعات این احتمال را نیز مطرح می‌کنند که کلینی به قم نیامده و احادیث این حوزه را به‌صورت وجاده از کتب اساتید قم اخذ کرده است. پژوهش حاضر در پی ارائۀ قراینی بر حضور کلینی در حوزۀ حدیثی قم است. بررسی روش قدما در انتقال حدیث و یافتن روش کلینی در تدوین کافی نشان می‌دهد کتاب کافی براساس رویکرد رایج در حوزه‌های حدیثی شیعه یعنی…

نام، لقب و محل سكونت أبان در بيشتر مآخذ، از وي با عنوان أبان بن عثمان الأحمر البجلي ياد شده است. تنها ياقوت حموي وي را أبان بن عثمان به يحيي بن زكريا الؤلؤي شناسانده است. اين در حالي است كه در شرح حالي كه از وي به دست داده ، تنها مأخذش، كتاب الفهرست شيخ طوسي بوده است، جايي كه در آن تنها همان نام اول آمده است. در فهرست شيخ طوسي از شخصي با نام يحيي بن زكريا لؤلؤي ياد شدهو ياقوت به دليلي- و قاعدتاً به اشتباه ـ آن را در كنار شرح حال أبان آورده است….

چکیده: پس از ارتحال پیامبر (ص)، اعراب حکومت گریز، واقعیت تمکین به حکومتی متمرکز را پذیرفتند و با تعیین جانشین، سنت پیامبر را ادامه دادند. ازاین‌رو اپیستمه و نظامی معرفتی با محوریت مبانی مشروعیت قدرت در اسلام ایجاد شد و اجتماعات، سخنان و آثار، گفتمان‌هایی در جامعه تولید شد که هر یک تعاریف خاصی از مبانی مشروعیت حکومت ارائه دادند. یکی از مهم‌ترین صحنه‌های این رویارویی مواجهه سادات حسنی و عباسی است که در مکاتبات دو شخصیت شاخص این جریان‌ها یعنی منصور دوانیقی و محمد بن عبدالله نفس زکیه نمود یافته است؛ موضوعی که قرن‌ها در قالب چالش‌های عمیق نظری…

چکیده: تحلیل موضع‌گیری امامان شیعه: در مقابل عملکرد اجتماعی ‌سیاسی افراد و گروه‌های هم‌دوره خود، می‌تواند زمینه‌ساز ترسیم الگویی مشخص برای پیروی شیعیان از این بزرگواران در هر عصر باشد. در دوره امامان: قیام‌های متعددی صورت گرفت که یکی از آن‌ها قیام شهید فخ (169 ق) بوده است. تحلیل و بررسی ماهیت این قیام هدف این مقاله است. در آغاز به بیان مقدمه‌ای کوتاه درباره چگونگی قیام و عوامل وقوع آن پرداخته می‌شود؛ سپس به بررسی ماهیت سیاسی فکری قیام، متناسب با اهداف مطرح‌شده از سوی رهبر قیام و در پایان به اعتبار‌سنجی قیام با معیار قیام امام حسین (ع)…