مقالات

چکیده: پژوهش در سیره معصومان (ع) برای معرفی آن اسوه‌های حقیقی به جامعه، ضروری است. سیره آن بزرگواران را می‌توان در ابعاد فردی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بررسی کرد. یکی از محورهای سیره معصومان (ع)، سیره نظامی آن بزرگواران است که ابعاد مختلفی دارد. یک بعد آن توجه به خدا و استمداد از او در تمام شرایط نظامی است. در این نوشتار ابعاد سیره معصومان (ع) در این موضوع بررسی‌شده است. بدین منظور پس از جمع‌آوری نمونه‌های فراوانی از سیره آن بزرگواران به دسته‌بندی و تجزیه‌وتحلیل آن پرداخته شد. درروش آن بزرگواران توجه به خداوند، استمداد از او و توجه…

چکیده: رخداد عاشورا و شهادت امام حسین (ع) در رأس مهم ترین حوادث تاریخ بشریت قرار دارد. عظمت این حادثه را می توان با تحلیل زمینه ها، چرایی، چگونگی وقوع، پیامدها و آثار آن بررسی کرد. یکی از نشانه های عظمت این حادثه، رخدادهای شگفتی است که غالب آنها شکل خرق عادت داشته و در پی شهادت امام حسین (ع) به وقوع پیوست. بعضی از این رخدادها، مربوط به اجزای نظام هستی همچون خورشید، ماه، ستارگان و زمین است. و بخشی دیگر به انبیاء و فرشتگان، و بخشی هم به جنیان و حیوانات اختصاص داشته، و برخی نیز مربوط به…

چکیده: در اين اثر، به‌طور خلاصه چهار نظريه تحليلي (تعبد، انقلاب، دفاع، اصلاح) درباره قيام عاشورا ارائه می‌شود و از پرداختن به جزييات واقع پرهيز می‌شود. در تحليل كليت حركت آن امام، موضوعاتي چون امكان پيدايي، زمینه‌های اجتماعي و فرهنگي و به‌طور عام، عقلانيت پنهان در واقعه كربلا موردبررسی قرار می‌گیرد. اهميت بحث حاضر در اين است كه از یک جهت با توجه به گستردگی‌ای كه در مباحث كلامي و اعتقادي حال حاضر پديد آمده، به واقعه عاشورا نيز از جنبه استدلالي توجه نموده است و از سوي ديگر، از ميان انگیزه‌های مختلفي كه در آثار پيشروان و متأخرین وجود…

چکیده: از آنجا که در بعضی کتب تاریخ و سیر و رجال از والده ی محترمه ی حضرت امام سجاد علیه السلام ( = امام چهارم ما شیعیان ) با عنوان و کلمه ی فقهی ( امّ الولد) که مولف مجمل التواریخ آن را به درستی به ـ مادر فرزند« ترجمه کرده است نام برده می شود برخی گمان برده اند و یا توهم کرده اند که آن بانوی بزرگوار شهزاده ای ایرانی نبوده و بلکه ـ کنیزی زرخرید و غیر ایرانی – بوده است و اینکه شیعیان نژاد مادری آن حضرت را به شاهنشاه ساسانی منسوب می کنند امری…

مقدمه از مصائب بزرگ روز عاشورا و حوادث مسلم این روز، شهادت طفل شیرخوار امام حسین(ع) است که توسط سپاه عمر سعد با کمال بى رحمى و در آغوش امام(ع) به شهادت رسید. در برخى منابع کهن، از نام این طفل، سخنى به میان نیامده، اما در برخى دیگر با نام عبدالله بن الحسین یا عبدالله رضیع از او یاد شده است. هم چنین بسیارى از منابع، در باره سن او سکوت کرده اند. از طرف دیگر، برخى مورخان و مقتل نگاران، اصل تیر خوردن و شهادت او را به اختصار بیان کرده و بعضى دیگر گفته اند که در…

چکیده: امام حسین (ع)، سبط نبی اکرم (ص)، سومین پیشوای شیعیان، خالق حماسه‌ای بی‌نظیر در تاریخ بشریت است. حماسه‌ای که خاستگاه مکتبی تربیتی است، مکتبی فرا تاریخی و فرا جغرافیایی. عزت و عزت مداری در این مکتب از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، به‌گونه‌ای که می‌توان آن را احیاکننده عزت اسلامی و انسانی دانست. بر این اساس و با هدف تبیین جایگاه عزت و عزت مداری در نهضت تربیتی عاشورا، نویسندگان مقاله به شیوه تحلیلی به بررسی عزت مداری در سیره امام حسین (ع) در جریان واقعه عاشورا پرداخته و به این نتایج دست‌یافته‌اند که سیره امام حسین (ع) به‌ویژه در…

چکیده واقفه یکی از گرایش‌های شیعی است که محدثان شیعی به وجود آورده‌اند. تاکنون درباره واقفه بحث‌های فراوانی شده است. مباحثات گروه‌های دیگر شیعی با این گروه از محدثان که با رویکرد واقفیانه روایات را نقل می‌کردند، درخور بررسی است. از این‌رو در این تحقیق بررسی می‌کنیم که واقفه چگونه از روایات در مباحثات خود بهره می‌بردند. تعداد بسیاری از روایات واقفه در منابع شیعی نقل شده است که بخش‌هایی از آن‌ مربوط به مباحثات و منازعات این گروه از محدثان با امامیه است؛ اما به شکلی در منابع جای گرفته‌ است که بیان‌گر مفهوم واقعی خود نیست. برخی راهکارهای…

چکیده زرارة بن اعین فقیه، متکلم و محدث امامی، یکی از شخصیت‌های جریان‌ساز کوفه در سده دوم است. وی در عرصه‌های گوناگون فقهی، کلامی و حدیثی فعالیت‌های چشمگیری در میان امامیه داشته است. هرچند او از نظر رجالی و حدیثی شخصیتی شناخته‌شده است، اما عملکرد اجتهادی وی تاکنون به دلایل مختلفی تبیین نشده است. نوشته حاضر در صدد است اندیشه‌ها و عملکرد اجتهادی زرارة را با روش تحلیل گزاره‌های رجالی و حدیثی متعلق به وی با نگاهی بسترشناسانه و با توجه به نوع پرسش‌هایی که وی مطرح کرده است تبیین کند تا روشن شود که او در اندیشه‌های خود چقدر…

چکیده فرقه فطحیه كه قائل به امامت بزرگ‌ترین فرزند بازمانده امام صادق به نام عبدالله افطح بود، از فرق درون شیعی دوران امامت امام رضا به ­شمار می‌رود. این فرقه، خود به دسته‌هایی تقسیم شد و انشعاباتی یافت؛ از جمله این كه شماری از فطحیان، كه دربردارنده فقهای بزرگی بودند، بدون حذف امامت عبدالله افطح از سلسله امامان خویش، امامت امام كاظم را نیز پذیرفتند و به این ترتیب امام رضا را به عنوان نهمین امام خود، پذیرا شدند كه می‌توان گفت: ریشه‌ای‌ترین عقیده آنان اعتقاد به انتقال امامت از برادر به برادر بود. بررسی تعامل امام رضا و فرقه…

چکیده: پس از شهادت امام موسی کاظم(ع) در سال 183 هـ .ق ، عواملی دست به دست هم داد تا عده­ای، ایشان را آخرین امام و قائم و مهدی بدانند و بر این اساس، بر ایشان توقف نمایند و امامت امام رضا(ع) و سایر امامان معصوم پس از ایشان را نپذیرند. توقف کنندگان بر امام کاظم(ع)، خود به گروه­هایی تقسیم شدند که در مواردی چون چگونگی رحلت و غیبت و ظهور و قیام آن امام با هم اختلاف داشتند. نکته مهم آنکه مسألۀ توقف بر امام کاظم(ع)، توسط عده­­ای از اصحاب برجسته و وکلای آن حضرت ترویج می­شد و با…

چکیده زیدیه یکی از فرقه ­های مهم شیعی، از قیام زیدبن علی سرچشمه می­گیرد. زیدیان درباره امام و امامت آراء و عقاید خاصی داشتند و یکی از مهم­ترین شرایط امام از نظر آنان، دعوت مردم به امامت خویش و قیام با شمشیر بود. در طول تاریخ حضور ائمه: شاهد برخوردهایی میان زیدیه و امامیه شیعه هستیم. شناخت چگونگی تعامل هر کدام از ائمه: از جمله امام هشتم(ع) با آنان، علاوه بر افزودن بر آگاهی­های تاریخی در این زمینه و آشنا شدن با پاره­ای از مشکلات ائمه: به چگونگی برخورد با گروه­های مختلف در جوامع کنونی کمک می­کند. در تعامل امام…

چکیده: دیر زمانی است که افرادی کوته بین، مغرض و یا جاهل به سیره سیاسی امام حسن علیه السلام خرده می گیرند که چرا او مانند امام حسین علیه السلام قیام نکرد و با معاویة بن ابی سفیان از در سازش و مسالمت وارد گردید . این خرده گیریها و اعتراضات، در زمان حیات خود حضرت و در زمان ائمه بعد از وی نیز صورت گرفته است که آن بزرگواران به آنها پاسخ داده اند (1) . شاید بعضی هم واقعا به دنبال این سؤال باشند که علت تفاوت سیره سیاسی امام حسن علیه السلام و امام حسین علیه السلام…