مقالات

چکیده: اگر تعدادي افراد در اموالي شريک باشند، منتها يک يا چند نفر از آنها از اين اموال مشارکتي سرقت نمايند، بين فقها در حکم اين سرقت اختلاف نظر است. نگارندگان پس از بررسي تفصيلي اقوال و ادله فقها در اين زمينه در نهايت به اين نتيجه مي رسند که اگر چه تفصيل موجود در روايت صحيحه عبدالله بن سنان با توسعه حکم در آن به سرقت از اموال مشارکتي، مقتضي آن است که اگر شريک علم به عدم جواز تصرف در اموال شراکتي را بدون اذن شريکان ديگر داشته باشد و با اين حال اموال شرکاي ديگر را بردارد…
چکیده غریزه ی فزون‌طلبی و زیاده‌خواهی در نهاد بشر، در شاخه های مختلف قابل بررسی است؛ یکی از این موارد احتکار است. این مسأله از مسایلی است که جوامع امروزی نیز شدیداً به آن مبتلا و گرفتار پیامدهای آن شده است؛ فقها مکرر، در مورد احتکار و ناپسند بودن آن بحث کرده اند و غیر اخلاقی بودن آن را مسلم گرفته اند. چنین عمل حریصانه ای باید از سوی حکومت منع شود؛ البته در حدود اصول و قواعد مسلم؛ به گونه ای که با حق مالک و حق مردم و اجتماع همسو باشد. وظیفه ی حکومتی و اجتماعی حکومت می…
چکیده تسعیر در فقه به معنای قیمت‌گذاری کالا یا خدمات توسط حاکم یا نماینده او و اجبار بر معامله بر اساس آن قیمت است. در شرایط عادی و بدون وجود احتکار و اجحاف، به اجماع فقهای امامیه و مشهورِ فقهای اهل سنت، تسعیر حرام است؛ در مواردی نیز ازجمله هنگام نیاز مردم به کالا و خدمات و صنعتی خاص، انحصار تولید یا فروش کالا، احتکار کالا، اجحاف و تفاوت فاحش در قیمت، تسعیر جایز شمرده شده است. در مواردی که تسعیر جایز است، این سؤال مطرح می‌شود که چه کالاهایی را می‌توان تسعیر کرد؟ در این مقاله برای پاسخ به…
چکيده: اين پژوهش با به كارگيري شيوه اسنادي و بهره گيري از روش توصيفي – تحليلي به بررسي مراحل گفتمان سازي قرآن در باب مبارزه با مفسده اقتصادي احتكار پرداخته است. از جمله ناهنجاري هاي اقتصادي كه در قرآن به شدت نكوهش شده احتكار است كه عبارتست از انباركردن ارزاق و كالاهاي مورد نياز مردم به هدف كمبود كالا و افزايش قيمت. به طوري كه يكي از مهمترين مفاسد اقتصادي را شكل مي دهد كه قرآن كريم براي اقتصاد جوامع معرفي نموده است و به شيوع و ترويج آن در جوامع هشدار داده كه زمينه ي فروپاشي جوامع از طريق…
چکیده: با گسترش تجارت الکترونيک در چند دهه اخير، يکي از مسائل نوظهور در عرصه ارتباطات جهاني و فضاي مجازي، احتکار در تجارت الکترونيک است. احتکار عبارت است از «حبس کالاهاي ضروري عمومي به انتظار گراني» که هرچند در فقه، دامنه آن به غلات اربعه و روغن خوراکي محصور شده است، اما «حبس و انبار کردن، احتياجات ضروري عامه، قصد گراني، در زمان کمبود کالا، ايجاد تنگي معيشت» از ملاک هاي تحقق آن به حساب مي آيد. حال اين سوال مطرح است که آيا احتکار الکترونيکي همان احتکار مصطلح فقهي است؟ حکم آن چيست؟ تحقق شرايط اين نوع از احتکار…
چکيده: در اين نوشتار پس از تعريف احتکار به بررسي مسائل مختلف مربوط به آن، مانند حکم تکليفي احتکار، مقصود از کالاي مورد احتکار، حد زماني نگه داري کالا، احکام ثانوي احتکار، اجبار محتکر به فروش کالاي خود و جواز قيمت گذاري کالا از سوي حاکم پرداخته شده است. نويسنده ضمن طرح اين موضوعات به بررسي سند و دلالت روايات مربوط به احتکار نيز پرداخته است. كليد واژه: احتکار، قيمت گذاري، عهدنامه مالك اشتر
چکیده بی تردید یکی از مهمترین جنبه های فرهنگ و تمدن عمیق امامیه را می‌توان در تلاش برای انتقال تراث علمی اهل بیت علیه السلام (= حدیث)جستجو نمود که پس از قرآن مهترین منبع برای شناخت ابعاد گوناگون معارف اسلامی به شمار می آید. در این میان توجه به گزارش های دو کتاب فهرستیِ فهرست شیخ طوسی و رجال نجاشی در ارائه گزارشی توصیفی و تطبیقی در این باره و نیز التفات به اسناد روایات و طرق انتقال تراث روایی خصوصا در دو مجموعه متقدم حدیثی؛ کتاب شریف کافی و کتب شیخ صدوق، از بخشی عظیم از این تمدن حکایت…
چکیده امامت، یکی از جنجالی‌ترین موضوعات اعتقادی در تاریخ اسلام و از مهم‌ترین مسائل اختلافی میان اهل سنت ماتریدی و امامیه است. اهل سنت ماتریدی، بنا بر نگرش و برداشتی که از مقام نبوت و جایگاه رسالت دارند، معتقدند پیامبر, برای خود خلیفه‌ای معین نکرده است و اصولاً تعیین امام و خلیفه،مسئله‌ای است «انتخابی» که بایستی توسط مردم یا «شورای حل و عقد» صورت پذیرد. طبق این مبنا، امامت و خلافت، امری سیاسی و اجتماعی و از باب لزوم حاکمیت و اداره امور جامعه اسلامی است و شرایطی چون اسلام، مرد بودن، سیاست‌مدار و آشکار بودن امام برای تصدی مقام…
چکیده این مقاله اوصاف الهی را از منظر شیخ صدوق با مراجعه به کتاب «التوحید» ایشان و صدرالمتألهین مورد بررسی قرار داده است. شیخ صدوق و ملاصدرا از جمله متفکرانی هستند که با رویکردهای متفاوتی به بحث اوصاف الهی به صورت گسترده، پرداخته‌اند. شیخ صدوق، روایاتی را که در مورد اوصاف الهی از معصومین: مطرح شده است، در کتاب «التوحید» گردآوری و متناسب با نظام فکری خود، گزینش نموده است. ملاصدرا نیز بر اساس مبانی فلسفی خود که متناسب با قرآن و روایات است، مبحث اوصاف الهی را مطرح و ارائه نموده است. اساس بحث اوصاف الهی در نظریات شیخ…
چکیده بر اساس مبانی دینی، تشریع و وضع احکام فقهی در اختیار خداوند متعال به عنوان خالق نظام آفرینش و پروردگار انسانها است؛ ولی همواره در بین اندیشمندان اسلامی این بحث از صدر اسلام مطرح بوده که آیا حق جعل و تشریع احکام فقهی در اختیار پیامبراکرم(ص)و امامان معصوم(علیهم السلام)نیز قرار گرفته و یا آنان به عنوان مبلغ و مبین احکام بوده و اجازه وضع قوانین نداشته‌اند؟ گروهی با تمسک به روایات متعدد و برخی ادله دیگر قائل به این حق برای معصومان(علیهم السلام)با این اختلاف که برخی فقط برای پیامبر(ص) و برخی تعمیم به امامان(علیهم السلام) داده اند‌ـ شده‌اند…
چکیده ویلفرد مادلونگ نویسندۀ کتاب «جانشینی حضرت محمد(ص)» مستشرقی آلمانی است که مسئله جانشینی پیامبر اکرم(ص)را با رویکرد ویژه‌ای مورد بررسی قرار داده است. دیدگاه وی نسبت به دیگر مستشرقان، منصفانه‌تر و عالمانه‌تر است، اما به‌خاطر محدودیت‌های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی که داشته موفق به تبیین درست مسئله نشده است. مادلونگ در مقدمه کتاب، دیدگاه قرآن کریم را درباره جانشینی پیامبر اکرم(ص)تبیین کرده و معتقد است قرآن درباره جانشینی پیامبر هیچ آیه‌ای ندارد، اما نسبت به رعایت حال خاندان و بستگان ایشان، سفارشات زیادی دارد. وی شیوه پیامبران پیشین را نیز درباره تعیین جانشین بیان کرده که نشان می دهد…
چکیده در عصر رسول‌خدا, رهبری و امامت امری آسمانی بود که خداوند می‌بایست تکلیف آن را معین کند، اما پس از وفات ایشان، عده‌ای از مسلمانان با انکار نصّ و نصب الهی، این امر آسمانی را به مسئله‌ای زمینی تنزل داده و راه‌هایی، از جمله بیت مردم با خلیفه را برای مشروعیت‌بخشی خلافت، مطرح نمودند. با این مبنا نیز بیعت با امیر مؤمنان علی(ع)، مردمی‌ترین، پرشورترین و شفاف‌ترین بیعتی بود که در طول تاریخ اسلام به وقوع پیوسته است. برخی از دروغ‌پردازان تاریخ(همچون سیف بن عمر) به منظور حفظ حیثیت کسانی که بعداَ بیعت خود را نقض کردند و در…