مقالات

چکيده با توجه به وجود غيرمادی فرشتگان که با ادلة نقلی مؤيدِ به عقل اثبات مي‌شود، چيستي و چگونگي تمثّل فرشته در شکل انسان مطلبي است که اين مقاله با استفاده از روش تحليل و توصيف درصدد تبيين آن از منظر علامه طباطبايي ره و پاسخ به برخي اشکالات در اين زمينه است. چهار احتمال درباره تمثّل فرشته وجود دارد: 1. انقلاب ماهيت، 2. ظهور جسم لطيف در شکل جسم غيرلطيف، 3. حلول در قالب انسان و 4. تصرف در قوة ادراک طرف مقابل. علامه احتمال چهارم را مي‌پذيرد. به باور ايشان، در تمثّل، فرشته با حفظ ذات و حقيقت…

چکیده مقاله حاضر در صدد است به بررسی حد و معیار غلو و تقصیر از نگاه مفید و مجلسی بپردازد. هر دو متکلم موارد مشابهی را به عنوان معیار غلو مطرح کرده‌اند از جمله اعتقاد به الوهیت معصومین و نبوت امامان، اعتقاد به حلول و اتحاد ذات خداوند با معصومان، یا اعتقاد به اینکه با وجود معرفت امامان، انجام تکالیف شرعی لازم نیست. معیار مشترک تفویض نیز این است که معصومان علیهم السلام (به طور مستقل وهم عرض با خداوند) متصف به صفاتی چون خالقیت، رازقیت و زنده کردن و میراندن شوند. اختلاف نظر این دو در تعیین حد و…

چکیده یکی از مسائل مهم در حوزه دین پژوهی، بحث مرجعیت دینی است. به موجب آن، کسانی که اطلاعات علمی در مسائل دینی ندارند، موظف به رجوع به عالمان و متخصصان علوم دینی و اخذ معالم دینی از آنان خواهند شد. مرجعیت دینی پایه های مهمی در قرآن، به ویژه آیه های «نفر» و «سؤال» دارد. به موجب قرائن و شواهد تاریخی، رسول خدا(ص) پایه گذار مرجعیت دینی در عصر خود شدند. اما نظام مرجعیت دینی به عنوان نظامی که پاسخ گوی نیازهای علمی شیعیان باشد، در دوران امامان(ع) به خصوص صادقین(ع) شکل گرفت و توسعه یافت؛ به طوری که…

چکیده هدف: فکر و اندیشه یکی از مواهب الهی به بشر و حجت خداوند است که سبب رشد و سعادت بشر می‌شود. یکی از مبانی و اصول تعمیق ایمان دینی، تفکّر و اندیشه‌ورزی در مسائل اعتقادی و احکام الهی است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی تأثیر اندیشه‌ورزی بر ایمان دینی و چگونگی این رابطه بود. روش: روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است. در این مقاله، کیفیت شرایط درست اندیشیدن از دیدگاه قرآن و رابطۀ خردورزی و تعمیق ایمان دینی بررسی و آیات مربوط به آن تحلیل شده است. یافته‌ها: از قرآن کریم بین اندیشه و تفکّر و ایمان، ارتباط…

چکیده تاریخ‏نگارى، اگر فارغ از گرایش ‏هاى شخصى باشد، نتیجه ‏بخش خواهد بود. مورخان ملل و نحل در انعکاس عقاید دیگران عموماً تساهل به خرج داده‏ اند. به طور نمونه گزارش‏ های ملل و نحل شهرستانى، التنبیه و الرد على أهل الأهواء و البدع، عبدالرحمن ملطى و الفرق بین الفرق بغدادى در مورد مکتب کلامى شیعه حاکى از تبیین مکتب به صورت مغرضانه است. بر پایه این تبیین‏ های مغرضانه و وارد ساختن اتهامات گوناگون، برخى مستشرقین همچون آدام متز و دکتر سامى و به پیروى از مثل احمد ابن تیمیه، شیعه را وامدار معتزله معرفى کرده ‏اند. این در…

چکیده آیة مباهله از برجسته ترین آیات قرآن کریم است که منزلت و فضیلت اهل بیت رسول‌خدا(ص) را آشکار می سازد. حضرت رسول به استناد وحی الهی، علی(ع) را نفس خود دانسته است که به روشنی گویای حقانیت ولایت و امامت خاندان رسالت و به ویژه امام علی(ع) است. علی رغم این نکتة روشن، آلوسی از مفسّران اهل سنت در تطبیق انفسنا به علی(ع) مناقشه کرده است. رویکرد این مفسّر به این آیه به اندیشه های نظری وی معطوف است. از سوی دیگر، ریشة باور این مفسر به دیدگاه کسانی مانند ابن تیمیه و امام فخر رازی برمی‌گردد و مواجهة…

چکیده حدیث یوم الدار به عنوان نخستین سند اثبات ولایت و خلافت امیر مومنان علی(ع) دارای اهمیت ویژه ای است. ابن تیمیه در کتاب منهاج السنه اشکالات سندی و دلالی گوناگونی به این حدیث وارد نموده است. از جمله آنها تشکیک در سند روایت به خاطر وجود «عبدالغفار بن القاسم ابو مریم الکوفی» است. از جهت دلالت ابن تیمیه پنج اشکال و شبهه درباره حدیث یوم الدار مطرح می‌کند که از مهمترین آنها اشکال به این فراز از حدیث یوم الدار است: «فأیکم یؤازرنی علی هذا الأمر علی أن یکون أخی، و وصیی، و خلیفتی فیکم؟» که صِرف یاری و…

چکیده تمیمه بیهم دائو در مقاله «هشام بن حکم و دیدگاه او در باب علم امام» تلاش کرده است تا آراء هشام در مورد علم امام را بازسازی کند. از جمله مهمترین نقدهای وارد بر پژوهش او تکیه بر گزارشی از دیدگاه هشام در مقالات الاسلامیین اشعری و بی‌توجهی به گزارش‌ها و شواهد موجود در منابع امامی در مورد این موضوع است که صدق گزارش اشعری را تایید نمی‌کند. نقد دیگر بر پژوهش دائو ابتناء ‌آن بر فرضیه‌ای اثبات ناشده از مادلونگ است که دائو آن را مسلم انگاشته و مطالعه خود را بر اساس آن سامان داده است. مادلونگ…

چکیده از جمله اتهاماتی که مشرکان با طرح آن به دنبال انکار الهی بودن قرآن و رسالت پیامبر(ص) بودند سحر نامیدن قرآن کریم و سایر معجزات پیامبر اکرم(ص) بود. بررسی مقصود مشرکان از اتهام سحر و منشأ و دستاویز آنان در طرح این اتهام می‌تواند تصویر بهتری از آیات ترسیم کند. این پژوهش با بررسی واژۀ سحر در فرهنگ عرب و با ارزیابی دیدگاه مفسران در این زمینه به این نتیجه می‌رسد که مقصود مشرکان از اتهام سحر، ناشناخته و مرموز عنوان کردن منشأ و اسباب قرآن کریم و معجزات پیامبر6 بوده است، زیرا هنگامی که مشرکان، قرآن را همچون…

چکیده با مروری اجمالی در معجزات پیامبران درمی‌یابیم که معجزة هر پیامبری دو وجه شاخص و ممتاز دارد که عبارتند از: وجه امتیاز حسّی و وجه امتیاز عقلی. به عنوان مثال، اژدها شدن عصای حضرت موسی(ع)، بیرون آمدن ناقة حضرت صالح از سینة کوه، شفای مریضان به دست حضرت عیسی(ع) و نظیر اینها را می‌توان از مصادیق معجزات حسّی برشمرد. امّا آن بخش ازگفتار انبیاء و کردار منبعث از این گفتار که به تصریح ایشان، وحی و سخن خداست، وجه عقلی اعجاز را در بر می‌گیرد و اساس و عنوان پیامبری حاکی از همین معجزات است؛ یعنی دریافت پیام از…

چکيده انديشه درباره شناخت خدا بنيادی ترين انديشه دينی هر فرد به‌شمار مي‌آيد. فراز «معرفتي يا مولاي دليلي عليک» از کلام امام سجادعلیه السلام مي‌تواند بيانگر نوعي از اين انديشه باشد، که لازم است مورد تحليل قرار گيرد . براي اين فراز مي‌توان دو تبيين ارائه کرد. در تبيين اول، اين تعبير بيانگر معرفت خدا به خداست که در تبيين‌هاي فلاسفه از ابن‌سينا تا علّامه طباطبائي به گونه‌هاي مختلفي نمود داشته است. اين معرفت كه در مقابل آن معرفت آفاقي و انفسي قرار مي‌گيرد. عالي‌ترين راه براي شناخت خداوند تعريف شده که با عنوان «برهان صديقين» شهرت يافته است. در…

چکیده توحید اساس دعوت تمام انبیاء است؛ هر انسانی باید خدای یکتا را بپرستد و آرامش واقعی در سایه ایمان به حق میسور است. هر چند در طول تاریخ در این زمینه پژوهش‌هایی انجام شده است اما با عنایت به اینکه حقیقت توحید همچنان از اسراری فاش نشده است و سبب شک بسیاری از دانشمندان در طول اعصار در مسئله خداشناسی به جهت تصور غلط از آن می‌باشد. برخلاف نظر بعضی متفکرین، رجوع به کتاب خدا، به تنهایی، برای تبیین این حقیقت کافی نیست؛ لذا در این مجموعه سعی شده است ضرورت رجوع به مباحث توحیدی نهج البلاغه به منظور…