مقالات

چکیده در الاهيات همه اديان باور به فرشتگان جايگاه ويژه ای دارد. در بين اديان الاهي، اديان ابراهيمي و خصوصاً اسلام و مسيحيت بيش از ديگر اديان به اين موضوع پرداخته اند. اين مسئله به حدي رواج داشته كه در مسيحيت، الاهيات فرشتگان به عنوان يكي از زيرشاخه هاي مباحث الاهياتي به طور مستقل مطرح شده است. از ميان موضوعات اين زمينه، به دو مسئله ماهيت شناسي و كاركرد شناسي فرشتگان بيش از همه توجه شده است. در بين الاهيدانان شيعي و مسيحي، توماس آكوئيناس در مسيحيت و طباطبايي در شيعه بيش از همه به اين موضوع پرداخته اند. اين…

چکیده بحث‌ از غلو و غالیان، از مباحث‌ مهم و پرجنجالی است‌ که همواره در میان مسلمانان به‌خصوص شیعیان مطرح بوده و هست. جریان غلو و عقاید افراطی غلات برای تشیع خطرناک‌ بود؛ زیرا علاوه‌بر آشفتگی‌ در عقاید شیعیان و ایجاد اختلاف و تفرقه‌ در بین آنان، شیعه را در نظر دیگران، نسبت به فروعات دینی، افرادی بی‌قید و بند نشان می‌داد و دستاویزی برای حاکمان و متعصبان اهل سنّت قرار می‌گرفت‌؛ سپس آنان را بر آن می‌داشت تا به بهانه‌ تفکرات انحرافی غلات، به سرکوبی و شماتت کل شیعیان بپردازند. از مسائل مهم در دوره‌ امام رضا(ع)، سیاست‌‌های آن…

چکیده کوفه، بغداد و قم از نقاط حساس شیعه‌نشین جهان اسلام بود. به سبب نقش سیاسی این سه شهر، امام رضا(ع) باید برنامه‌ای برای ارشاد و هدایت و تمدن‌سازی این مراکز مهم در نظر می‌گرفتند تا بتوانند کاروان بشریت را به سوی توحید و تداوم مدنیت اسلامی، رهنمون باشند. از طرفی فاصله محل استقرار امام(ع) با این مراکز زیاد است و امکان ارتباط حضوری امام وجود ندارد. با این فرضیه، پژوهش حاضر، در‌صدد است تا به این پرسش پاسخ دهد که با توجه به استقرار امام رضا(ع) در مدینه و خراسان، چگونه ایشان با اصحاب خود در سایر نقاط جغرافیایی…

چکیده مطالعۀ آثار، روایات و روش کلامی متکلمان شیعه در عهد حضور ائمه نشان دهندۀ اصالت و استقلال کلام امامیه در محتوا و روش بوده و حتی نشانه­ هایی از خوشه­ چینی بزرگان معتزله از سفرۀ کلام امامیه را به ما نشان می­ دهد. این تحقیق در پی بررسی احوالات شخصی، علمی و اجتماعی یونس­ بن­ عبدالرحمن و نشان دادن چهرۀ کلامی او می­ باشد. یونس ­بن­ عبدالرحمن از جمله اصحاب جلیل ­القدر امام­ کاظم و امام ­رضا(ع) می­ باشد که علاوه بر توثیقات بسیار جواز رجوع به او در اخذ معالم دینی از سوی ائمه(ع) صادر شده­ است. وی…

چکیده مناظره یکی از راه‌های کشف حقیقت بر طالبان آن می‌باشد. در طول تاریخ، خصوصاً در عصر امامان معصوم: خود ائمه: یا اصحابشان برای دفاع از حقانیت تشیع و منصب امامت، مناظراتی با مخالفان داشته‌اند. هشام بن‌حکم یکی از این افراد بوده که شناسایی منطق حاکم بر مناظرات وی، می‌تواند الگوی مناسبی برای مدافعین از حقانیت شیعه باشد. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی به تحقیق و بررسی در مناظرات هشام بن‌حکم، پیرامون مسئله امامت که در منابع حدیثی آمده، به کشف و استخراج منطق حاکم بر مناظرات ایشان از حیث ساختار و محتوا و اصول اخلاقی پرداخته که…

چکیده بصائرالدرجات نوشتۀ محمّد بن حسن صفار و الارشاد فی معرفة حجج­ الله علی­ العباد اثر شیخ مفید، از کتاب­های مهم حدیثی و تاریخی دو اندیشمند متعلّق به مکتب حدیثی قم و بغداد است. در این دو کتاب، معجزاتی به ائمۀ معصومین : نسبت داده شده است که می­توان آن‌ها را در دو بخش کلی تقسیم­ بندی نمود: علم امام، و دخل و تصرّفات امام به اذن خداوند در عالم خلقت (ولایت تکوینی). در این مقاله تلاش شده است: به بررسی ابعاد مختلف حوزۀ اعجاز ائمۀ معصومین ع که در دو کتاب بصائرالدرجات و الارشاد مندرج­اند، با رویکرد توصیفی- تحلیلی…

چکیده مناظره یکی از راه­های کشف حقیقت برای طالبان آن است. در طول تاریخ، خصوصاً در عصر امامان معصوم : خود ائمه یا اصحابشان برای دفاع از حقانیت تشیع و اسلام مناظراتی داشته‌اند . یکی از این مناظرات مناظرۀ امام رضا ع با اصحاب ادیان برای اثبات حقانیت اسلام و نبوت رسول اعظم ص است. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به تحقیق و بررسی مناظرۀ امام رضا ع با اصحاب ادیان می­پردازد که در منابع حدیثی آمده است. تا منطق حاکم بر مناظرۀ ایشان از نظر ساختار، محتوا و اصول اخلاقی را کشف و استخراج کند. امام رضا ع…

چکیده ابوالعباس، احمد بن محمد بن سعید بن عقده، یکی از محدثان زیدی قرن سوم و چهارم هجری است که بیش از سی عنوان کتاب، در حوزه‌های گوناگون علوم اسلامی نگاشته که اکثر قریب به اتفاق آنان، از بین رفته است؛ هرچند محتوای بخشی از آثار وی، در آثار بعدی آمده است. در این مقاله تلاش شده با توجه به احادیث بازمانده از ابن عقده در کتاب‌های گوناگون، موقعیت حدیثی و علمی وی بررسی شود تا مشخص شود او چه سهمی در گسترش و انتقال علوم اسلامی داشته است. در نهایت در این پژوهش، اثبات می‌شود ابن عقده در مهم‌ترین…

چکیده روایات متضمن مذمت خاندان اموی در منابع عامه تلاش های پر دامنه ای را از سوی منتسبین به جریان سلفی گری در راستای دفاع از ساحت ایشان رقم زده است.در این میان روایاتی پر شمار با مضامین یکسان و الفاظ مختلف بیان شده که بر اساس مفاد آن در پی رویای صادقه پیامبر اکرم(ص)آیاتی از قرآن کریم در مذمت بنی امیه نازل شده است.نوشتار حاضر ،متکفل بررسی صحت سندی و قوت دلالی روایات مذکور است.در این میان برخی مفسران سلف گرا همچون طبری و ابن کثیر ضمن واگذاشتن روایات واجد اسناد مقبول تلاش نموده اند با خدشه در متن…

چکیده علی بن ابی حمزه بطائنی از راویان کثیر النقلی است که در ابتدا صحیح المذهب و از وکلا و راویان مورد اعتماد امام موسی کاظم(ع) بوده است. وی پس از شهادت امام موسی کاظم (ع) به انگیزه مال اندوزی، امامت امام رضا(ع) را نپذیرفت و در این مورد معتقد بود که امام موسی کاظم(ع) غیبت را گزیده است. بزرگان رجالی در اخذ به روایات این راوی که دو دوره کاملاً متفاوت زمانی را سپری نموده است، اختلاف نظر دارند. گروهی وی را به شدت ضعیف دانسته و حاضر به پذیرفتن روایات وی نشدند در حالی که گروه دیگر روایات…

چکیده بدون شک در جامعه علمی اسلامی، بسیاری از فرقه‌ها کنار یکدیگر حضور داشته و تعامل فکری داشته اند. یکی از مهم ترین مکاتبی که به لحاظ تاریخی و کلامی نقش چشم گیری در ظهور عقاید کلامی، داشته اند، معتزله بودند. معتزله از واژه ی اعتزال به معنای دوری جستن و کناره گیری گرفته شده و در دانش فرق به عنوان یکی از مشهورترین مکاتب کلامی در نظر گرفته می شوند که واصل بن عطا در نیمه نخست قرن دوم هجری در بصره آن را تاسیس کرد. او در مکتب حسن بصری که در فقه، حدیث و تصوف و مسائل…

چکیده امامان شیعه دارای درجه‌ای عالی از علم می‌باشند که فراتر از علم بشری است، اما این علم امری ذاتی و استقلالی نیست بلکه جنبه افاضی دارد. لذا ائمه این علوم را از منابعی متفاوت دریافت می‌کنند. الهام و تحدیث در شمار منابع مهم علوم ائمه قرار می‌گیرند که توجه و پژوهش در ماهیت آن دو نشان دهنده ارتباطشان با یکدیگر می‌باشد. مسأله این نوشتار این است که از آن‌جا که الهام و تحدیث از سنخ کشف و شهود می‌باشد لذا چه تفاوتی میان این دو وجود دارد. احتمال می‌رود که الهام و تحدیث دارای سنخیت واحد باشند و تنها…