مقالات

چکیده بعثت پیامبر اکرم(ص) اساس و کانون دین اسلام است. مسلمانان در طول تاریخ تلاش‌‏های گسترده ‏ای جهت تبیین اهداف بعثت انجام داده‌‏اند. تفکّرات و رویکردهای مختلفی که نشان از پویایی اهداف به تنوع عقاید و برداشت‌ها دارد. هر چند روایات مشهور بعثت در بسیاری از منابع و مقالات معرفی و بررسی شده‌‏اند، اما گستره روایات اهداف که بالغ بر شصت و یک روایت است، و با حذف مفاهیم مشابه به بیست و دو حدیث، تقلیل می‌یابد؛ محور این پژوهش واقع شد. برای این منظور این پژوهش، ضمن گزارشی از روایات و نگاهی به مصادر معتبر شیعه و سنی، نمایه…

اصل مقاله مبانی رهبری در اسلام قسمت چهل و چهارم نقش زهد، شجاعت و صداقت در رهبری در گذشته توضیح دادم که ویژگی«یقین» مهمترین و اساسی‌ترین شرایط رهبری در اسلام است و همه خصایصی که رهبر باید واجد آن باشد بنحوی با این ویژگی در ارتباط است، در قسمت چهل و سوم، سه خصیصه از خصایص رهبری که از آثار یقین است یعنی خصیصه صبر، توکل و اخلاص تبیین شد و اینک تفسیر خصیصه چهارم و ارتباط آن با یقین: *** 4- زهد یکی دیگر از خصایص رهبران الهی زهد است، زهد نیز یکی از فروع و شاخه‌های یقین محسوب…

چکیده اخلاق از ضرورت‌‏های هر جامعه به ویژه در دوره‏‌ی جدید است. اما دانشمندان در فرهنگ‌‏های مختلف تلاش کرده‌‏اند بر اساس مبانی خاص خود، نظام اخلاقی متناسب با فرهنگ و مقتضیات اجتماعی پی‏ریزی کنند. دسته‌‏ای از متفکران مسلمان بر اساس فرهنگ وارداتی غرب در قرون اولیه اسلامی، نظام اخلاقی بنا کردند که به نام اخلاق فلسفی یا اخلاق یونانی یا اخلاق ارسطویی مشهور شد. نیز گروه دیگر در چارچوب دانسته‏‌های متصوفه و عرفا نظام اخلاقی صوفیانه یا عرفانی را تأسیس کردند. از همان زمان‏‌های دور عده‌‏ای سر تسلیم در مقابل نظام‌‏های غیرقرآنی و روایی فرود نیاوردند و در صدد نظام…

چکیده در ادامه قسمت نخست که به بررسی فقهی پنج شرط از شرایط عمومی ولایت پرداخته شد، در این قسمت باقی شرایط عمومی ولایت؛ یعنی طهارت باطن، کمال عقلی، شجاعت ـ چنانکه مشاوران حاکم نیز نباید ترسو و ضعیف النفس باشند ـ شرح صدر ـ که آیات و روایات فراوان، هم برای هدایتگری و هم برای حکمرانی و ولایت آن را ضروری دانسته اند ـ ذکوریت ـ که عقل و نقل بر اشتراط آن دلالت می کند ـ عدم سوء پیشینه و اشتهار به بدنامی، ثبات شخصیت به دلیل آنکه مانع بی ثباتی انجام امور مربوط به تصدی جامعه می…

چکیده خرد حکم می کند که برای حکومت بر مردم شرایطی لازم است. این ضرورت در حکومت اسلامی مضاعف است که اهدافی وسیع تر و والاتر از سایر حکومت ها را تعقیب می کند. بنابراین، فردی که ولایت بر جامعه پیدا می کند باید بتواند جامعه را در مسیری هدایت کند که به مصلحت دنیا و آخرت مردم است. از این شرایط به شرایط عمومی ولی فقیه یاد شده که مورد تایید عقل و نقل می باشند و این انطباق عقل و شرع نشانگر این است که این ولایت، میان عقلا و دینداران اجماعی است. در قسمت اول این نوشتار،…

چکیده با این که همیشه از فرهنگ عرب قبل از اسلام به عنوان فرهنگ جاهلی یاد می شود، اما طبیعی است که تمامی سنت ها و نظام های اخلاقی و اجتماعی عرب را سنت های بد و نکوهیده، یا اخلاق مکروه و مذموم تشکیل نمی‌داده است؛ که اگر چنین بود آنان هرگز نمی‌توانستند به حیات خود ادامه دهند، ولی بدون تردید، در غالب شئون زندگی آنها، فرهنگ غلط و آداب و عادت های ناپسند جلوه بیشتری داشته است. ما در قرآن مجید با بسیاری از آرمان‌های اخلاقی برخورد می‌کنیم که به شکلی در میان عرب وجود داشت، فضیلت‌هایی چون سخاوت،…

چکیده: در دوره جاهلی اعراب آداب و اندیشه های عجیب و غریبی داشتند. اسلام بیشتر این آداب و اندیشه ها را از آنجا كه در اساس ناسازگار و مغایر با وحی و سنت الهی بود مردود شمرد، اما برخی از آن ها را با تغییرات و اصلاحاتی در شكل و جوهر پذیرفت و موفق شد كه از آن ها اندیشه های اخلاقی متعالی ای بسازد. در این میان واژگان در انتقال این اصلاحات و تغییر مفاهیم نقش ارزنده ای را ایفا كردند. این مقاله با این فرض كه معنای شجاعت جاهلی با معنای قرآنی آن یكی است به تبیین مقایسه…

چکیده پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه‌ی بین شجاعت اجتماعی و فرهنگ سیاسی در میان دانشجویان دانشگاه شیراز انجام گرفته است. در این مطالعه از نظریه‌ی لاتانه و دارلی و همچنین نظریه‌ی آلموند و وربا به‌عنوان چهارچوب نظری استفاده شده است. این تحقیق به روش تحقیق پیمایش بوده که با ابزار پرسشنامه در میان یک نمونه‌ی 400 نفری از دانشجویان و با روش نمونه‌گیری طبقه‌ای انجام شده است. برای آزمون فرضیات پژوهش از تکنیک‌های همبستگی پیرسون، آزمون مقایسه‌ی میانگین و آزمون واریانس یک‌طرفه استفاده شده است. نتایج پژوهش بیانگر آن بود که فرهنگ سیاسیِ 6/17 درصد از دانشجویان مشارکتی، 5/58…

چکیده فراوانی خوانش‌ها از مسئله جانشینی پیامبر(ص) و باز تولید این تکثر در کشمکش‌های گفتمانی جریان‌های کلامی‌ مسلمانان تاکنون، زمینه ساز طرح “تبیین کثرت خوانش‌های تاریخی از مسئله جانشینی پیامبر(ص)” شده است. امری که بر اساس پیش فرض مقاله، برآیندی از مسلم فرض نمودن تصور بازساخت گرایانه از منطق تفکر تاریخی است. در دیدگاه نویسنده، تز واساختی تاریخ به سبب تأکید بر نقش فعال مورخ در چگونگی پرداختن به روایت‌های تاریخی و انکار ماهیت ارجاعی منطق تفکر تاریخی، تبیین بسنده‌ای از فراوانی خوانش‌های تاریخی ارائه می‌نماید. روش نویسنده در اثبات این مدعا، روایت شناسی روایت‌های طبری، یعقوبی و شیخ مفید…

چکیده تقیه یکی از محورهای مهم پژوهش در تاریخ عقاید و باورهای اسلامی ‌است. شیعیان امامیه بیش از دیگر مذاهب به تقیه باور داشته‌اند، بدان عمل کرده‌اند و به بحث درباره ابعاد نظری و فقهی آن پرداخته‌اند. دیگر مذاهب اسلامی ‌به دلیل منحصر دانستن تقیه به صدر اسلام و پذیرش کاربرد آن در مواردی نادر، علاقه‌ای به پرداختن به این موضوع نشان نداده‌اند. این مقاله می‌کوشد با نگاهی تاریخی، مهم‌ترین روش‌های امامیه را برای عمل به تقیه و تحقق بخشیدن به آن بررسی کند. این بررسی نشان می‌دهد، تقیه تا آغاز قرن دوم، بیشتر ناظر به کتمان، ستر و اظهار…

چکیده سیّدالشهداء(ع) در روزهای پایانی رجب سال60 ه.ق با رسیدن نامه یزید بن معاویه به والی مدینه درباره لزوم اخذ فوری بیعت بدون مسامحه از مخالفان وی، به طور ناگهانی زادگاه خویش را به قصد مکه ترک کرد. توقف ایشان در مکه، چهار ماه و پنج روز به طول انجامید. آن حضرت(ع) با آغاز مناسک حج، باز هم به طور ناگهانی، مکّه را به سوی کوفه ترک کرد. تحقیق حاضر با روش توصیفی – تحلیلی و بر اساس بررسی و شناخت اوضاع و شرایط سیاسی، فرهنگی، جغرافیایی و امکانات و توانایی­ های اقتصادی و نظامی ‌مکّه و مدینه، تلاش دارد…

چکیده ظهور دین اسلام و گسترش سریع آن در جهان، با واکنش مسیحیان روبه‌رو شد زیرا آنان اسلام را دینی رقیب می‌دانستند. نخستین موضع­ گیری ­ها، از سوی روحانیون کلیسا صورت گرفت. روحانیون و مبلّغان مسیحی در متون خود، زندگی­نامه مختصری از حضرت محمد(ص) ارائه ‌دادند. آن حضرت در این آثار، شخصیتی وابسته، تأثیرپذیر، محیل، خودشیفته، ضداجتماعی و شهوت‌طلب ترسیم شده‌است؛ انگاره ­هایی که مستقیماً در شکل‌گیری تصورات غرب از پیامبر اکرم(ص) تأثیر داشته است. در زمان کنونی نیز، با وجود همه پیشرفتی که در مطالعات اسلام­ شناختی صورت گرفته، ذهنیت توده مردم و حتی بسیاری از عالمان مغرب‌زمین، از…