مقالات

چکیده: از آنجا که توجه مسلمانان به بسترهای وحدت و انسجام اسلامی تاثیر شگرفی در انسجام امت اسلامی دارد، مقاله پیش رو، پس از تبیین مراد از وحدت و انسجام اسلامی، کوشیده است بسترهای وحدت و انسجام اسلامی را از منظر آیات قرآن و روایات وارد در کتب فریقین بررسی کند و مسلمانان را به آثار و برکات انسجام اسلامی و خطرات تفرقه توجه دهد. کلید واژه ها: انسجام ، توحید کلمه ، کلمه توحید ، اسوه ، اطاعت.

چکیده آیة اولی‌الامر (نساء: 59)، از مهم‌ترین ادله مشروعیت اطاعت در حوزه مرجعیت دینی و سیاسی در قرآن است که به مسئله اجتماعی یعنی رهبری امت اسلامی و اطاعت مطلق همه مسلمانان از آنان اختصاص دارد. مفسران و دانشمندان فریقین در طول تاریخ از جهات مختلفی درباره این آیه بحث و گفتگو کرده‌اند، یکی از جنبه‌هایی که به آن پرداخته نشده است، ارتباط بینامتنی آیه اطاعت با دیگر آیات امامت، ولایت و فضائل اهل‌بیت (ع) است. این جستار درصدد است با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و با پرداختن به قواعد روابط بینامتنی بین آیات مذکور، به تحلیل ارتباط…

چكیده: آیات و روایات متعددی به دستگیری توانگران معنوی و مادی از ناتوانان سفارش می كند. این مسئله نه تنها در سخن، بلكه در عمل و رفتار پیامبر عظیم الشأن(صلی الله علیه وآله) و ائمّه اطهار(علیهم السلام) تبلور داشت، تا آنجا كه هیچ گاه پیامبر اعظم(صلی الله علیه وآله) به درخواست كنندگان «نه» نگفت. بارها حضرت علی(علیه السلام) نیاز دیگران را به خود و خانواده اش مقدّم داشت و ائمه دیگر نیز همین طور. این مقاله با تحلیل برخی از كاركردهای اجتماعی «اهتمام به امور مسلمانان» در پی آن است كه برآوردن نیاز دیگران به زمان و مكان و فرد…

چکیده: وحدت جهان اسلام یکی از مهم ترین مباحثی است که آموزه های دینی و در رأس آن، قرآن کریم به آن پرداخته است. در کنار وحدت، تفرقه، مانع بزرگ کمال انسان هاست. جامعه اسلامی هنگامی با شتاب لازم به سوی کمال حرکت خواهد کرد که موانع وحدت از مسیر آن برداشته شود. بدون شک، قرآن کریم، بهترین، کامل ترین و مطمئن ترین منبع برای دستیابی به چگونگی ایجاد جامعه برتر است. این مقاله با مروری بر منابع در دسترس، با هدف تعیین راه کارهای ایجاد وحدت از دیدگاه قرآن انجام شده است و درصدد است تا بر اساس آیات…

چکیده جنبش اعتزال یکی از مهم‌ترین جنبش‌های کلامی است که اوایل قرن دوم هجری در بصره شکل گرفت. حمایت خلفای عباسی همچون مأمون، معتصم و واثق از آن موجب رشد سریع این جریان شد، به گونه‌ای که عده زیادی از مردم عراق، از جمله ساکنان بغداد، به این جنبش گرویدند. پس از شکل‌گیری بغداد در 145 ه.ق. و حضور عباسیان در این شهر معتزله نیز به بغداد روی آوردند. با گذشت زمان، اختلاف‌هایی میان معتزله بغداد و بصره شکل گرفت و معتزله را به دو مکتب بصره و بغداد تقسیم کرد. این دو مدرسه در اصول کلی مشترک بودند، اما…

چکیده در دوران حیات امامین عسکریین (ع) جامعه اسلامی مملو از آرا و عقاید بیگانه بود. در چنین وضعیتی ناگزیر برای روشن‌شدن حقیقت باید آرای ناصواب بازگو می‌شد. با مهیا شدن فرصت بیان حقایق دین، امامین عسکریین (ع) مانند سایر اهل بیت (ع) به آشکارسازی حقایق و رد شبهات پرداختند. پژوهش حاضر نگاهی ‌است به فِرَق، مذاهب و جریان‌های فکری عصر امامین‌ عسکریین (ع). پس از معرفی اجمالی هر یک از این فرق، به روایات ناظر بر وجود آن فرق و مذاهب از لسان امام ‌هادی و امام ‌عسکری (ع) می‌پردازیم و موضع هر یک از ایشان را به روش…

چکیده در هر پدیده اجتماعی و رویداد تاریخی عللی وجود دارد که در پیدایش آن دخیل بوده، زمینه‌های به وجود آمدن آن را فراهم کرده است. همان رویداد خود نیز می‌تواند موجب بروز حوادث و وقایع دیگری شود. هرچه حادثه بزرگ‌تر باشد موج‌های برآمده از آن وسیع‌تر خواهد بود. حادثه جان‌گداز عاشورا نیز همچون پدیده‌های اجتماعی معلول عواملی است. ریشه آن را باید در انحرافات ایجادشده پس از رحلت رسول خدا جست‌وجو کرد. این رویداد به‌ظاهر محدود آثار بسیار عمیق و ارزشمندی داشت که نه‌تنها در اسلام که در تاریخ جهان مشهود بود. پویایی این حرکت در سایه زنده نگه‌داشتن…

چکیده آیه مباهله از جمله آیاتی است که بر فضیلت و عظمت اصحاب کساء دلالت داشته و در منابع فریقین روایات متعددی در این زمینه نقل شده است که محدثان، مفسران و دانشمندان مذاهب اسلامی، بر دلالت آنها بر جایگاه ویژه اصحاب کساء و اختصاص آیه مباهله به آنان اذعان کرده‌اند. با وجود اینکه می‌توان دلالت آیه مباهله و شأن نزول آن را بر فضیلت و عظمت اهل بیت (ع) میان مذاهب اسلامی محل اتفاق دانست، اما در این بین، مؤلفان المنار با انکار روایات دالِ بر اختصاص این آیه به اصحاب کساء، و با استناد به روایتی از ابن‌عساکر،…

چکیده: محمد حسین فضل الله از جمله مهمترین مفسران معاصر محسوب می شود که از حوزه جغرافیایی لبنان برخواسته و با هدف ارائه اصول کلی حاکم بر نظام اجتماعی اسلام، با شیوه ای تحلیلی و اجتهادی، آیات قرآنی را پردازش نموده است. این مقاله در چهار بخش به بررسی موضوع همزیستی اجتماعی به عنوان یکی از ظرفیت های نظام اجتماعی قرآنی پرداخته است. مهمترین یافته های این مطالعه از رهگذر استخراج مبانی گرایش به همزیستی اجتماعی در اندیشه علامه فضل الله این است که وی متأثّر از شاکله اجتماعی لبنان به سبب گوناگونی ادیان، طوایف و نژادها، مصادیق همزیستی اجتماعی…

چکیده: آنچه از پی می آید، سخنرانی دکتر محمود ایوب، استاد و محقق لبنانی دانشگاه تمپل آمریکاست که در مرکز مطالعات اسلام و مسیحیت دانشگاه بلمند طرابلس (لبنان) ایراد کرده است. نویسنده در این مقاله در پی آمده است که اثبات کند پیام قرآن تنها همزیستی مسالمت آمیز نیست که پیروان ادیان به همدیگر آزار نرسانند، بلکه پیام اصلی قرآن همزیستی ایمانی و معنوی است که این مهم تر از آن همزیستی ظاهری است. گرچه این نظریه در قالب خود نو و قابل ارایه است، اما نمی توان آن را به اطلاق خود پذیرفت.

چکیده: انسان به مقتضای آفرینش و ساختار وجودی اش گریزی از زندگی اجتماعی ندارد و زندگی در میان اجتماع متشکل از افراد متفاوت اعتقادی، رفتاری، اخلاقی و سیاسی بدون مهارت و آموزش های لازم متعذر هم نباشد قطعا متعسر است و لذا آفریدگار دانا و حکیم برای رشد و شکوفایی زندگی اجتماعی انسان، راهکارهایی در کتاب تشریع ارایه و پیامبرانش را به تعلیم آن ها مامور نموده است تا جوامع انسانی با استفاده از آن ها، نظامی احسن و لذت بخش اجتماعی را همچون نظام زیبای تکوین به وجود آورند. در این تحقیق، به برخی از این راهکارها تحت عنوان…

چکیده: زندگی اجتماعی برای بشر امری ضروری است و سعادت انسان در گرو نحوه همزیستی اجتماعی است و نمی توان نسبت به نوع همزیستی با دیگران بی تفاوت بود و هر طریقی را در همزیستی پیمود؛ لكن بهترین روشی كه سعادت اكثری بشر را تامین كند چه روشی است؟ و مهمترین شاخصه ای كه همزیستی سعادت مندانه را تضمین كند چیست؟ روشی كه قرآن بشر را به آن توصیه می كند همزیستی اخلاقی است. قرآن انسان را به رعایت ارزش های اخلاقی در همزیستی فرامی خواند، تا به تربیت افراد جامعه و هم افزایی فضائل اخلاقی بیانجامد. در این روش…