مقالات

چکیده: یکی از محورهای موفقیت و سعادت در زندگی که مورد توجه ویژه اسلام قرار گرفته، خردورزی است. خردورزی پایه انسانیت و جداکننده انسان از دیگر موجودات است. به همین دلیل، جامعه آرمانی اسلام، جامعه‌ای است که از خرد سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و عبادی برخوردار باشد. با نگاهی به زندگی حضرت زینب (س) که یکی از راهبران بصیر نهضت عاشورایی است، درمی یابیم که عنصر خرد در عملکرد آن حضرت، جایگاه ویژه‌ای داشته است. این جایگاه که در نهضت عاشورا نیز جلوه نموده است، سبب شد تا اهداف نهضت امام حسین (ع) تبیین شده، راه برای تغییر اساسی در جامعه اسلامی…
چکیده کتاب «تسمیة من قتل مع الحسین» در قرن دوم، توسط فضیل­ بن زبیر به نگارش درآمده و در آن نام 106 تن شهدای کربلا ضبط شده است. این کتاب به علت قدمت تاریخی، از جمله مهمترین منابعِ استخراج نام شهدای کربلا تلقی شده، اما از آنجا که در تسمیة نام تمام شهدای کربلا ذکر نشده و از طرف دیگر بر خی اسامی تنها در این کتاب نقل شده و مهمتر از همه آنکه فضیل نام برخی از دشمنان سیدالشهداء و افراد ابن‌سعد را همانند مهاجر بن ‌اوس، کثیر بن‌ عبدالله، بکیر بن‌ حی – را به عنوان شهید کربلا…
چکیده سبک زندگی اسلامی، مجموعه‌ای از بینش‌ها، نگرش‌ها، ارزش‌ها و الگوهای رفتاری مستفاد از آموزه‌های اسلامی است که افراد آن را به عنوان شیوه زندگی بر می‌گزینند. انسان مسلمان باید زندگی دینی خود را براساس آن تشکیل دهد، خدا و اولیاء الهی را دوست داشته باشد و آنان را ولّی خود قرار دهد؛ و بین خود و اولیاء شیطان گسست ایجاد کند. نوشتار حاضر، با هدف پاسخ به این سؤال که «تولّی و تبرّی در سبک زندگی اسلامی چه اهمّیّت و کارکردهای اجتماعی دارد؟» با استفاده از توصیف و تحلیل و به روش کتابخانه‌ای به بررسی این موضوع می‌پردازد. بر…
چکیده مفهوم «ولایت» در حدیث غدیر، از جمله مفاهیمی است که دیدگاه‌های متناقضی از سوی شیعه و اهل‌‌سنت نسبت به آن ارائه شده ‌است. شیعه، «ولایت» مطرح‌شده در این حدیث را از مهم‌ترین نصوص قطعی بر امامت و وصایت امام علی(ع) می‌داند؛ ولی برخی از اهل‌سنت آن را در حد محبت و نصرت تنزّل داده‌اند. این تحقیق بر مبنای ارتباط مفهومی و مصداقی «ولایت» در آیۀ ولایت و حدیث غدیر، در صدد است با روش توصیفی-تحلیلی، مفهوم «ولایت» امام علی(ع) در حدیث غدیر را در پرتو معنایابی مفهوم ولایت الهی و نبوی در آیۀ ولایت و دیگر آیات قرآن تحلیل…
چکیده یکی از مهم‏ترین روایات قاعده ‏ساز، روایت «خذوا بما رووا و ذروا ما رأوا» درباره کتاب‏‌های بنی‏ فضال است که از امام حسن عسکری(ع) نقل شده است. این روایت از گذشته محل مناقشه بوده و برداشت‌‏ها و استدلال‏‌های مختلف و گاه متناقضی درباره این روایت مطرح شده است. برداشت‏‌هایی چون: وجوب رجوع به راویان حدیث، تقلید از میت، توثیق عام، عدم اشتراط ایمان در وثاقت راوی و غیره. نگارندگان در این مقاله درصدند ضمن بیان دیدگاه‏‌های مختلف درباره قلمرو محتوایی «خذوا بما رووا»، با شیوه‏‌ای ‏توصیفی – تحلیلی محتوای روایت را مطالعه کرده و صحت یا سقم برداشت‌‏ها و…
چکیده آگاهی از تاریخ اندیشه‌ها هر محققی را ناگزیر رهسپار کانون‌های زایش آن تفکر می‌کند. بنابراین پی‌جویی از تاریخ تفکر و سیر اندیشۀ شیعی نیز نیازمند آشنایی و واکاوی حوزه‌های اندیشه‌ساز آن است. در این میان، حوزۀ حدیثی شیعیان در بغداد در تولید علم و عالم‌پروری از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بود. در پژوهش حاضر، تأسیس این حوزه و مراحل بالندگی آن تا انتهای سدۀ سوم و نیز عملکرد حوزۀ بغداد در سه عرصۀ علم‌آموزی، تألیف آثار و انتقال مکتوبات گذشتگان بررسی، تبیین و تحلیل می‌شود. بر اساس یافته‌های این پژوهش، پیشینۀ حرکت علمی شیعیان بغداد اغلب به عالمان محلۀ کرخ…
چکیده مقتل الحسین (ع) موجود در بحارالأنوار علی‌رغم این‌که در غالب گزارش‌ها با گزارشِ ابومخنف موجود در کتاب شیخ مفید یکی است، اما مؤلف کوشیده نسبت به گرد‌آوری روایاتی دیگر از مقاتل روایی روی آورَد. این مقتل ضمن در برداشتن اخبار متفرد نسبت به دیگر متون روایی، در برخی موارد با وقایع مسلّم و یا روایات تاریخی دیگر ناسازگار بوده و در مواردی شأن امام معصوم (ع) و یا خاندان معصومان (ع) خدشه‌دار شده به گونه‌ای که پایه و اساسی برای نقل علمای شیعی در قرن معاصر شده است. این مقاله می‌کوشد با رویکردی توصیفی – تحلیلی، روایاتی را که…
چکیده: داستان كربلا نمایشگاهی است كه از یك سو بیان‏گر عظمت، شجاعت و حق ‏خواهی و حق ‏پرستی و تمام فضائل و مكارم انسانی است كه در سرور شهیدان و یاران فداكار وی تبلور یافته و در سخت‏ ترین شرایط از آن روی‏گردانی نشده است و از سوی دیگر مبین دنائت، سنگدلی و خونخواریامویان و سپاهیان یزید كه حاكی از آلودگی‏‌های روحی و اخلاقی آنان و نشان دهنده عاقبت باطل ‏گرایی و بی ایمانی است. در این مقاله از میان فضائل بی‏شمار، غیرت و حماسه، ژرف اندیشی، عرفان، پرستش و نیایش و جانبازی در حق‏پویان از یك سو، و پستی…
چکیده امامت، استمرار نبوت و لطفى از جانب خداى متعال است. امامت جز با تصریح خداوندى تحقق نمى پذیرد و مردم در تعیین امام معصوم نقشى ندارند. امامت یکى از اصول بنیادى دین است و ایمان راستین جز با باور به بایستگى آن شکل نمى گیرد. امام، کسى است که خداوند متعال او را، پس از پیامبر به عنوان هدایتگر بشر برگزیده و باید از گناه و ناراستى، پاک و معصوم و به اذن خدا، از جهان غیب آگاه باشد. امام، نمونه کامل انسان و داراى برترین درجه کمال و فضیلت است و از آنجا که به یارى حق، همه…
چکیده در تفسیر آیه 59 سوره نساء و در تبیین مفهوم و نیز مصادیق اولی الامر نه‌تنها میان مفسران شیعه و مفسران اهل سنت اختلاف‌نظر بوده است بلکه گستره این اختلاف‌نظر را می‌توان در میان مفسران هر یک از دو مذهب نیز جستجو کرد. در نگاه مشهور شیعه، اولی الامر به معصومین (ع) تفسیر گردیده است؛ اما تبیینی نو از اولی الامر در میان برخی مفسران شیعه شکل گرفت که از اولی الامر تفسیری عام‌تر از معصوم ارایه می‌دهد و ولی فقیه را بعنوان یکی از مصادیق آن تعیین می‌کند. پژوهش حاضر در صدد است تا با استناد به منابع…
چکیده قرآن کریم، ضمن تأکید بر تأثیر تعالیم دینی در ایجاد روابط مسالمت آمیز و همگرایی میان متدینان ادیان گوناگون، از سر پیچی اهل کتاب از این پیام و تخاصمات آنها با یکدیگر بارها سخن گفته است و با یادآوری درگیری های یهود و مسیحیان با یکدیگر و خصومت های ایشان به مسلمانان هشدار می دهد. این نوشتار با نگاه تاریخی به درگیری های اهل ادیان گوناگون به ریشه یابی این خصومت ها از منظر قرآن می پردازد، و در ادامه با تأکید بر اینکه پیام اصلی مسیح، دعوت به محبت بوده است، دگرگونی و افول ارزشها در میان مسیحیان…
چکیده مبارزات و مواضع سیاسی ائمه(ع) در برابر جریان‌های حاکم، منطبق با شرایط جامعه بود. امام حسن عسکری(ع) نیز در دوران امامت خویش با توجه به محدودیت‌های سیاسی شدید از راه‌های مختلف به اتخاذ مواضع سیاسی منطقی پرداخت که نتیجه آن، حفظ تشیع و ایجاد آمادگی و زمینه‌سازی برای غیبت امام زمان(ع) بود. خلفای عباسی نیز با وجود ضعف حاکم بر دستگاه خلافت، هیچ‌گاه از امام(ع) و اقدامات ایشان غافل نشده و در نهایت ایشان را به شهادت رساندند. در مقاله حاضر با استفاده از شیوه توصیف و تحلیل، ضمن پرداختن به شرایط سیاسی حاکم بر دستگاه خلافت عباسی و…