مقالات

چکیده همیلتون گیب (Hamilton A. R. Gibb­­) (1895-1971م.) از جمله محققان و اندیشمندان خاورشناسی است که در زمینه­ های زبان و ادبیات عربی، تاریخ اسلام، فرهنگ و تمدن اسلام صاحب­ نظر بوده و به همین جهت به تحقیقات در حوزه تاریخ اسلام روی آورد و تألیفات زیادی در این زمینه از خود بر جای نهاد. نگاه همراه با گمان و تردید وی در خصوص برخی مسائل تاریخ اسلام به ویژه سیره رسول خدا‌(ص) که از خصوصیات عمومی شرق ­شناسان محسوب می­­شود، اگرچه چندان عجیب نمی ­نماید؛ اما آشنایی و زندگی در کنار مسلمانان، در فهم و درک وی از تاریخ…

چکیده با توجه به قلمرو وسیع دین اسلام و شمول آن به مسائل فردی، اجتماعی، روحی، جسمی، مادی، معنوی و همه ابعاد و شئون انسانی و ارتباط تنگاتنگ علوم انسانی با این حوزه ها و ابعاد، پیوند عمیق اسلام و علوم انسانی، از جمله مدیریت و تعلیم و تربیت، روشن می‌ شود. در این باره برای تبیین فهم منطقی درست از ارتباط میان ابعاد مفاهیم «توانمندسازی» و «امنیت» این موضوع به منبع وحی عرضه شد. بررسی‌ ها به روش استنادی نشان داد توانمندسازی در عرصه‌ های ارتباطی چهارگانه انسان، سبب احساس مطلوب در ابعاد پنج‌گانه توانمندسازی می‌شود و این پدیده…

چکیده در ذی حجه سال 63 هجری، به دنبال شورشی در مدینه، کارزاری میان سپاه یزید و مدنیان در شرق مدینه رخ داد که به اعتبار محل وقوع آن، واقعه حره نامیده شد. این واقعه هزینه های سنگینی، به ویژه برای مردم مدینه در برداشت. گذشته از تخریب، غارت و کشتار وحشتناکی که صورت گرفت، هتک حرمت و رفتار غیر اخلاقی بی سابقه ای سر زد که به آسانی توجیهی برای ان نمی توان یافت. خشونت های اعمال شده از سوی شامیان، تنها در زمان درگیری نبود، بلکه حتی پس از شکست مدنی ها، هم چنان ادامه داشت. این که…

چکیده: مهر خاتم در اواخر سال ششم یا اوایل سال هفتم هجری برای ممهور کردن نامه­ های پیامبر به حکام سرزمین­ های همجوار، ساخته و پرداخته شد. این مهر ظاهراً از نوع انگشتری­ و شکل صفحۀ نگین آن مدور بوده است و بر آن در سه سطر عبارت «محمد رسول­ الله» را نقش کرده بودند؛ جنس و نگین آن نیز از سنگ حبشی تا انواعی از فلزات چون مس و آهن و نقره روایت شده است. پس از وفات پیامبرص این مهر ابتدا به ابوبکر و سپس عمر و عثمان رسید و آن‌ها نیز نامه­ ها و مکاتبات خود را…

چکیده مدینه نخستین پایتخت جهان اسلام یکی از شناخته شده ترین شهرهای جهان اسلام است. جغرافیای زیستی مدینه تابع عوامل گوناگون تاریخی اعم از اقتصادی و سیاسی است. تصور رایج از مدینه این است که شهری به نام یثرب وجود داشته که پیامبر نام آن را به مدینه تغییر داد و این شهر طی سده ها به حیات خود ادامه داد و در دوره معاصر نیز همچون شهرها گسترش یافت. این درحالی است که امروزه از یک سو برخی سکونتگاه های پیشین این منطقه همچنان خالی از سکنه است و از سوی دیگر ساخت و سازهایی در مناطقی که پیش…

چکیده امّی بودن پیامبر اکرم(ص) در معنای ناتوانی در خواندن و نوشتن، یکی از مباحثی است که قرآن کریم بر آن تصریح دارد. آیات، روایات و اسناد تاریخی این مطلب را به طور حتم اثبات می‌کنند که پیامبر اکرم(ص) تا زمان بعثت توانایی خواندن و نوشتن نداشت. این مهم مورد اتّفاق اندیشمندان اسلامی فریقین می‌باشد. امّا با وجود این، شبهات فراوانی در این باره از سوی برخی از مستشرقان مطرح گردیده که معتقدند پیامبر اکرم(ص) قبل از بعث، خواندن و نوشتن می‌دانست و کتاب‌های آسمانی پیشین را خوانده است. برخی دیگر از مستشرقان نیز برای واژة «امّی» مفهوم مخالف ارائه…

چکیده مقصود از مبانی قرآنی، پیش‌فرض‌های پذیرفته از آموزه‌های قرآنی است که زیربنای قیام امام حسین(ع) گردید. بر اساس حدیث ثقلین، مبنای نهضت امام حسین(ع) ‌باید بر آیات قرآن استوار باشد. به نظر نگارندگان، توجّه به مبانی قرآنی نهضت که کمتر مورد پژوهش قرار گرفته است،می‌تواند فهم صحیح و کامل‌تری از قیام حضرت را نمایان سازد. نوشتار حاضر که با روش توصیفی ـ تحلیلی سامان یافته است، به برخی از مبانی سیاسی ـ اجتماعی نهضت امام حسین(ع) از منظر قرآن در مفاهیمی مانند اصلاح‌گری، مبارزه با ستمکاری، هجرت در راه خدا، امر به معروف و نهی از منکر، جهاد و…

چکیده جنبش غلات عراق در عهد خلافت هشام‌بن‌عبدالملک یکی از جنبش‌های سیاسی و فکری است که آثار فراوانی در تاریخ سیاسی و اندیشه‌های مذهبی غلات بر جای نهاده است. این حرکت به رهبری هفت تن از شیوخ غالی کوفه در سال (119ق) صورت گرفت. از این جنبش در برخی منابع به عنوان «وُصَفا» یاد شده. این جنبش یکی ازمستقل‌ترین حرکت‌های تاریخی غلات شیعی است که تقریباً هم زمان با جنبش‌های پایانی خلافت امویان و قبل از همه آن‌ها در کوفه آشکار گردید. اما از آن‌جا که در فضای پر التهاب جریان‌های آشکار و پنهانی که منجر به سقوط امویان شد…

چکیده دولت زیدی علویان در یمن حدود اواخر سده سوم هجری شکل گرفت. خلافت عباسی هیچ‌گاه آن را به رسمیت نشناخت و آن‌‌ها نیز خلیفه عباسی را مشروع نمی‌دانستند. با این حال دو دولت با یکدیگر روابطی داشتند و عوامل متعددی مانند مذهب، جغرافیا، اجتماع و سیاست نیز بر این روابط مؤثر بود. این تحقیق به شکل کتابخانه و با اتکاء به منابع دست اول فارسی و عربی و هم‌چنین تحقیقات روز محققین جمع‌آوری شده است. هدف تحقیق، بیان نوع روابط دو دولت و عوامل مؤثر بر این روابط است. تفاوت مذهبی چه تأثیری در روابط دو دولت داشت؟ و…

چکیده یهودیان عصر پیامبر(ص) ویژگی‌های اخلاقی خاصی نظیر نژادپرستی، پیمان‌شکنی، بهانه‌جویی، استکبار و حسادت داشتند، لذا در مواجهه با پیامبر اکرم(ص)، وقتی که دیدند هر روز بر جمعیّت پیروان دین اسلام افزوده می‌شود و دین جدید گسترش روزافزونی دارد، به دلیل ویژگی‌های مذکور، تحمل پیشرفت اسلام را نداشتند. از این رو، علاوه بر دسیسه‌ها و نقشه‌های شوم خود، شروع به شبهه‌پراکنی علیه پیامبر نمودند. خداوند نیز پاسخی منطقی بهشبهات خاصة آنان داده است. از مهم‌ترین شبهات یهودیان، اعتراض به تغییر قبله است. در این پژوهش، ویژگی‌های اخلاقی یهود عصر پیامبر(ص) و شبهة آنان در باب تغییر قبله وپاسخ‌های قرآن بدان…

چکیده امام رضا(ع) یک شخصیت کامل انسانی است که تمام رفتارها و گفتارهای ایشان منطبق با آیات قرآنی است و به همراه پیامبر و ائمه(ع) بهترین الگو برای ساخت زندگی اسلامی است. سیره‌شناسی به معنای سبک‌شناسی و رفتارشناسی است و در واقع، شناخت اصول، معیارها و روش‌هایی است که یک فرد در رفتار و کردار خود دارد. این نوشتار در پی تطبیق سیرة فردی زندگی امام رضا(ع) از قبیل خوش‌خلقی، عذرپذیری، ساده‌زیستی، کناره‌گیری از دنیا، حفظ زبان و نیز سیرة اجتماعی ایشان، از قبیل ارزش نهادن بر نفس انسان، خانواده، صلة رحم، انفاق و بخشش، ارتباط و تعاون با محرومان…

چکيده : قرآن کريم در آيه 143 بقره، امت اسلام را به «امت وسط» توصيف کرده و آن را دليل شايستگي اين امت در شهادت دادن بر مردم دانسته است. درباره چيستي «وسط بودن» و مصداق «امت وسط» ميان مفسران فريقين اختلاف نظر است. مفسران اهل سنت، «وسط» را به عدل، خير و اعتدال امت اسلام در مقايسه با امت هاي ديگر و نيز اعتدال احکام اسلام در مقايسه با احکام دين يهود و نصارا تفسير نموده و مصداق «امت وسط» در قرآن را همه مسلمانان قلمداد کرده اند، برخي نيز اهل سنت را تنها مصداق «امت وسط» مي دانند….