مقالات

چکیده خراسان پس از فتوح، تحت اداره خلافت اسلامی قرار گرفت و به خاطر دارا بودن منابع طبیعی و قرارگرفتن در مسیر تجارت بین المللی اهمیت ویژه ای پیدا کرد. این منطقه در صنایع محلی، محصولات کشاورزى و انتقال کالاهای شرقی سرآمد بود و منابع مورد نیاز سرزمینهای اسلامی را فراهم می نمود. برخی از سیاستهای امویان در خراسان برای بهره مندی از این امکانات و تقویت بنیه اقتصادی دولت خود بود. منابع درآمد مالی امویان در خراسان به سه دسته منابع شرعی، جعلی و عرفی تقسیم می شد. این مقاله بر آن است تا ضمن بازشناسی این منابع، زمینه…
چکیده در بررسی ناکامی فاطمیان در گسترش و تثبیت مذهب اسماعیلی در مغرب، تأثیر و نقش عوامل جغرافیایی، به‌رغم اهمیت مورد توجه واقع نمی‌شود. پژوهش حاضر سعی دارد با عنایت به ارتباط وثیق میان پدیده‌ها و رویدادهای تاریخی با عوامل جغرافیایی(اعم از طبیعی، انسانی، مذهبی و سیاسی)، نقش و تأثیر این دسته از عوامل را در فراگیر نشدن مذهب اسماعیلی در مغرب عهد فاطمی مورد تبیین قرار دهد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که وسعت سرزمینی، موانع محیطی و جغرافیایی مغرب، همانطورکه مدتها از سیطره مسلمانان در دوره فتوح ممانعت به عمل آورد، تسلط فاطمیان بر شئون آن برای زمینه…
خلاصه مقاله: حلم و بردباری یکی از فضایل اخلاقی است که در تنظیم روابط انسانها با یکدیگر نقش بسزایی دارد. در روابط اجتماعیوجود چالش هایی که موجب ناخوشنودی انسان میشوند او را به رفتارهای تند و خشن رهنمون میشود. در این تحقیق، باجستجو در منابع دینی و استفاده از روش فقاهتی سعی شده است در یک نگاه کلی فضیلت اخلاقی حلم در مواجهه باغضب بررسی شود. با توجه به مستندات دینی، حلم به معنای فروبردن خشم و کنترل بر نفس میتواند واکنش های انسان رادر برابر عوامل تنشزا مدیریت کند. این عوامل تنشزا از جهل انسان ناشی شده و موجب…
چکیده: حلم از برترین صفات اخلاقی است و در روایات برای آن ویژگیهایی مانند: خصلت ممتاز، کامل کننده عقل و حجاب ازآفات یاد شده است. این مقاله به دنبال مفهوم دقیق واژه ی حلم است و اینکه آیا ترجمه آن به بردباری درست است؟حلم در لغت به معنى فرونشاندن هیجان خشم است و از آنجا که این حالت از عقل و خرد ناشى مى شود، گاهى حلم به معنى عقل و خرد نیز به کار رفته است. در دوره جاهلی، واژه حلم متضاد با جهل و حلیم مقابل جاهل بوده است . البته جهل پیش از اسلام متضاد با عقل…
حلم و بردبارى متن تا به حال فرازهایى از زیارت جامعه کبیره شرح دادیم. اینک به شرح بخش هاى دیگرى از آن مى پردازیم: قله هاى حلم و بردبارى ((منتهى الحلم; قله هاى بردبارى)) است. ((منتهى)) به معناى اوج و قله است. در کتاب مجمع البحرین آمده: ((انتهى الامر: بلغ نهایته و هى اقصى ما یمکن ان یبلغه)).(1) فلان امر به انتها رسید, یعنى به بالاترین درجه ممکن رسید. ((حلم)) به معناى کنترل نفس و جلوگیرى از طغیان غضب است. راغب در مفردات مى گوید: ((حلم به معناى خویشتن دارى, هنگام هیجان و غضب است. از آن جا که این…
چکیده نحوه تعامل رسول خدا (ص) با منافقان از موضوعات پردامنه و بحث برانگیز در تاریخ اسلام بوده است. بر اساس یافته های این پژوهش رسول خدا در برخورد با منافقان بیشترین مقدار تساهل و تسامح را از خود نشان داد و تا آنجا که ممکن بود از مجازات آنها صرف نظر کرد. آن ها را مجبور به شرکت در جنگ نکرد. اگر با سخنان خود در صدد آزار رسول خدا (ص) یا تضعیف روحیه مسلمانان بر می آمدند گاه پاسخ آنان را به صورت کلامی می داد و گاه آنان را منزوی و اعمالشان را با محدودیت مواجه می¬ساخت،…
چکیده یکی از ساختارهای قرآن برای بیان معارف، داستان‌پردازی است. قرآن کریم نیز مانند سایر کتب آسمانی برای آموختن قانونمندی-های هستی به آدمی و انذار و تبشیر وی و نیز اِخبار از سرگذشت پیشینیان و حکایت پیامبران از داستان بسیار بهره برده است. از جمله این داستان‌ها، روایت حضرت مریم(س) است که به دلیل اشتمال آن بر نشیب و فرازهای گوناگون و ماجراهای خارق‌العاده از جمله ولادت‌طفلی بدون پدر و سخن‌گفتن وی در گاهواره، بسیار مورد‌توجه بوده‌است. شرح، تفسیر و بررسی این داستان و سایر حکایت-های قرآنی تلاشهای علمی بسیاری را به خود اختصاص داده و پژوهندگان با رویکردهای مختلف…
چکیده معتبر بودن مجموعه روایات بخش امامت اصول کافی موسوم به کتاب الحجة که از مهم‌ترین منابع روایی شیعه در موضوع امامت به شمار می‌رود، در میان علمای متقدم امامی اجمالاً امری مسلم بوده است. علت این امر توجه ایشان به وثوق صدوری به عنوان مبنای پذیرش روایات و بهره‌گیری از قرائن‌خارجیِ صحت روایات بوده است. اما در نگاه متأخران که تکیه آن‌ها در ارزیابی روایات عمدتاً بر وثاقت راویان سند متمرکز شده، آمار روایات معتبر به حدود 40 درصد کاهش یافته است. برخی نیز با سخت‌گیری شدید در دو حوزه سند و متن روایات، تنها 10 درصد این روایات…
چکیده مساله علم نبی اکرم و خصوصاً گستره علم غیب ایشان، از مسائلی است که همواره اذهان پژوهشگران را به خود مشغول داشته و پرسش‌هایی را فراروی آن‌ها نهاده است. در این نوشتار با بررسی مفاد آیه عالم الغیب با رویکرد عقلی و عرفانی اثبات می‌شود که لازمه خلافت الهی و مقام اصطفاء، احاطه علمی بر همه حقایق عالم هستی است و نیز اقتضای اشرف مخلوقات عالم هستی بودن اتصاف به صفات خداوند متعال و از جمله اتصاف به علم اوست. کلیدواژه ها: پیامبر اکرم، انسان کامل، علم غیب، خزانه علم، مفاتیح غیب.
چکیده کلینی در تألیف الکافیِ خود از منابع متعدد مکتوب حدیثی بهره برده است که بررسی آن‌ها می‌تواند در شناسایی هرچه دقیق‌تر روش وی در تدوین کتابش سودمند باشد. نکته جالب توجه آنکه مؤلفان برخی از این منابعش در کتب رجالی افرادی دروغگو و حتی جاعل حدیث معرفی شده‌اند. از جمله آن‌ها، اسحاق بن محمد احمر است که تاکنون هیچ پژوهش مستقلی به روایات منقول از وی در الکافی و منبع کلینی در نقل آن‌ها نپرداخته است. نجاشی دو کتاب أخبار السید و کتاب مجالس هشام را از میان آثار وی معرفی کرده است. از لابلای میراث نُصیریه پنج کتاب…
چکیده روزۀ عاشورا از آیینهای معمول اهل سنت است؛ وانگهی، روایتها در بارۀ خاستگاه و احکامش متهافت به نظر می‌رسند. فقیهان عامه با تلاش برای جمع میان روایات خویش در این باره، سرانجام به استحباب این آیین حکم کرده‌اند. شیعیان نیز، که روایات پنج امام نخست رویکردی مثبت به آیین دارد، بر پایۀ روایات ائمۀ متأخر به کراهیت یا حرمتش فتوا داده، و آن را برساختۀ امویان برای عید گرفتن در ایام شهادت امام حسین (ع) شناسانده‌اند. محقق معاصر سلیمان باشیر نیز در عین نفی ارتباط این رسم به آن شهادت، نقش امویان را در شکل‌گیری این آیین مؤثر می‌انگارد….
چکیده مسأله­ ی خلوت­گزینی یا «تحنّث» پیامبر اکرم (ص) در غار حراء، یکی از مسائلی است که در ارتباط با زندگانی پیش از بعثت آن حضرت طرح شده است. اکثر دانشمندان با استناد به روایاتی که در کتب فریقین در این باره وارد شده است، «تحنّث» در غار حراء را جزئی از زندگانی پیامبر اکرم (ص) به شمار آورده­اند؛ حال آنکه این روایات از نظر دلالی و نیز سندی از اعتبار کافی برخوردار نیستند. روایات حاکی از «تحنّث» پیامبر اکرم (ص) در غار حراء، از سویی مشکلات متعدد محتوایی از قبیل مخالفت با آیات قرآن کریم و مخالفت با عقل…