چکیده:
یکی از مسائل و موضوعاتی که اجمالاً مورد تأیید و توافق فرق مسلمان می‌باشد، این است که پیامبر اکرم (ص) در تشریع احکام الهی به‌ویژه در عرصه‌های اجتماعی نقش داشته است، ولی چگونگی ایفای نقش، مبانی، کیفیت و گستره‌ی آن مورد بحث می‌باشد. رساله حاضر در پی آن است که به این مهم بپردازد و مشروعیت اختیارات پیامبر اکرم (ص) در تشریع احکام را تبیین و مورد بررسی قرار دهد. در این بررسی با سه دیدگاه مواجه می‌باشیم. اول: مخالفان تشریع توسط پیامبر اکرم (ص) دوم: موافقان مشروط و محدود به قلمروهای اجتماعی و سیاسی؛ و سوم: نگاهی که محدودیتی برای تشریع توسط ایشان قائل نیستند. با عنایت به دیدگاه‌های فوق؛ چهار نظریه شکل گرفته است که عبارت است از: الف) وحی‌انگاری سنّت نبوی (ص) این دیدگاه در بین علمای شیعه و سنّی طرفداران زیادی دارد و پیامبر (ص) را فقط ناقل وحی می‌داند و نقشی برای پیامبر اکرم (ص) در تشریع قائل نیست. ب) اجتهاد النبی (ص) فیما لا نص فیه؛ پرچم‌دار این نظریه علمای اهل سنّت هستند و برای پیامبر (ص) حق اجتهاد قائل هستند و بر این باور می‌باشند که ایشان در موارد خلأ نص، اجتهاد کرده‌اند. ج) تفویض امر الدینالی النبی (ص) طرفدار اصلی این دیدگاه، علمای شیعه می‌باشند و می‌گویند: امر دین به پیامبر اکرم (ص) واگذار شده تا به هر نحوی مصلحت می‌باشد عمل نمایند. د) ولایت تشریعی و اذن الهی. این دیدگاه؛ واگذاری کامل را نمی‌پذیرد و قائل به سرپرستی مشروط پیامبر (ص) بر شریعت می‌باشد. پس از تبیین و نقد و بررسی نظریه‌ها و آرای فریقین، نظریه چهارم پس از اصلاح و تکمیل به‌عنوان نظریه مختار انتخاب گردیده است. بر اساس این نظریه، پیامبر اکرم (ص) در چارچوب اصول و معیارهای قرآنی و وحیانی می‌تواند احکام الهی را تشریع نماید و گستره اختیارات، به گستردگی مأموریت و رسالت ایشان می‌باشد.
کلیدواژه‌ها:تشریع، پیامبر (ص) فریقین، اهل سنت.
مقالات مرتبط:
تفویض تشریع احکام در سیره‌ی پیامبر (ص) از نگاه عالمان اهل سنت، محمدجواد ابوالقاسمی، کاظم قاضی‌زاده، مطالعات تاریخ اسلام، پاییز 1391، شماره 14، (20 صفحه، از 7 تا 26)، (علمی-پژوهشی).
فصول پایان‌نامه:
این پایان‌نامه در پنج فصل تبیین شده است:
فصل اول: «کلیات و مفاهیم کلیدی»
گفتار اول: کلیات
گفتار دوم: مفاهیم اختصاصی تحقیق
فصل دوم: «نقش و جایگاه پیامبر (ص) در تشریع احکام الهی»
گفتار اول: سنّت پیامبر (ص) و جایگاه آن در تشریع احکام الهی
گفتار دوم: چیستی و چگونگی تشریع احکام توسط پیامبر اکرم (ص)
فصل سوم: «مبانی و نظریه‌های مرتبط با اختیارات پیامبر (ص) در تشریع حکام الهی»
گفتار اول: وحی‌انگاری سنّت و تشریع نبوی
گفتار دوم: نظریۀ اجتهاد النبی (ص) فیما لا نص فیه
گفتار سوم: تفویض امر الدین الی النبی (ص)
فصل چهارم: «ولایت بر تشریع و یا ولایت تشریعی پیامبر اکرم (ص)»
گفتار اول: معناشناسی ولایت تشریعی و یا ولایت بر شریعت
گفتار دوم: آیات قرآن که برای ولایت تشریعیۀ پیامبر اکرم (ص) استدلال شده است
گفتار سوم: دیدگاه علمای فریقین پیرامون ولایت تشریعی پیامبر اکرم
گفتار چهارم: نقد و بررسی آرا و مبانی تردیدکنندگان در ولایت تشریعی پیامبر اکرم (ص).
فصل پنجم: «جمع‌بندی و تجزیه و تحلیل یافته‌ها»
گفتار اول: مروری بر مبانی و نظریه‌ها
گفتار دوم: تبیین نظریۀ اذن و ولایت الهی و تشریعی پیامبر اکرم (ص)
گفتار سوم: نتیجه‌گیری و بیان نظر پژوهش پیرامون اختیارات پیامبر اکرم (ص) در تشریع احکام الهی.