امامت در قرآن

واژه‌ امام در آیات قرآن کریم، در ‌معانی مختلفی از قبیل کتاب، اشخاص، امام هدایت و گمراهی، لوح محفوظ و طریق به‌کار رفته است. امامت در لغت به‌ معنای رهبری و پیشوایی می‌باشد خواه بر صراط مستقیم باشد و خواه بر صراط گمراهی. در مکتب تشیع، امامت منصبی الهی است که بعد از نبوت، تمام شئون آن را به‌جز دریافت وحی شامل می‌شود؛ اما اهل سنت امام را تنها برخوردار از یک مقام اجتماعی مانند بقیه‌ حاکمان و زمامداران عادی جامعه می‌دانند. شیعه بر اساس جایگاهی که برای امام تعریف کرده است، شرایط خاصی مانند عصمت، انتصاب از جانب خدا، اعلمیت و شجاعت را نیز برای او لازم می‌داند. ولی اهل سنت این شرایط را برای امام لازم نمی‌دانند. شیعیان با استناد به آیه شریفه اولی‌الامر، که به امامت عامه اشاره دارد، معتقدند که مصادیق اولی‌الامر، همان امامان معصوم هستند و مراد از این آیه را نیز رهبری مسلمانان پس از رسول خدا می‌دانند. دیدگاه مفسران شیعه آن است که مراد از آیه‌ انذار و آیه هدایت نیز امام‌علی و سایر ائمه می‌باشند. در مورد آیه تبلیغ، که به امامت و ولایت خاصه نظر دارد، شیعه و اهل سنت اتفاق نظر دارند که مصداق آن، علی است. حادثه غدیر خم، اعلان عمومی پیامبر اکرم (ص)، اتمام نعمت و اکمال دین که در گرو اعلان این امر خطیر بوده است، همگی ناظر بر مسأله امامت و جانشینی پیامبر می‌باشد. همچنین آیه‌ذوی‌القربی، که مزد رسالت پیامبر گرامی اسلام را محبت به خاندان آن حضرت بیان می‌کند نیز در مورد اهل بیت نازل شده‌است. از سوی دیگر، روایات فراوانی بر این نکته دلالت دارد که مصداق بارز آیه صادقین نیز اهل بیت و ائمه معصوم می‌باشند. سوره‌انسان و آیه مباهله نیز در شأن و فضیلت اهل بیت، و خصوصاً امام علی نازل شده است.