چکیده
امامت در اصطلاح کلامی به جانشینی پیامبر اسلام اطلاق می‌گردد. کلمه امام در قرآن به معانی امام حق یا باطل، کتاب و راه آمده است. از دیدگاه شیعه، امامت عبارت است از ریاست همگانی و فراگیر بر جامعه‌‌اسلامی در همه امور دینی و دنیوی؛ و امام شخصی است که از طرف خدا و پیامبر اسلام برای جانشینی منصوب شده و دارای صفاتی از قبیل عصمت، شجاعت و علم الهی می‌باشد. اما در مقابل، اهل سنت معتقدند که امام همان شرایطی را دارد که هر حاکمی در جامعه خود دارد، و ممکن است بر اساس وصیت خلیفه‌پیشین، انتخاب شورا، رأی مردم یا غلبه نظامی به این مقام برسد. در قرآن کریم امامت اصطلاح ویژه‌ای است، که بر اساس آن، امام از مقامی بالاتر از نبوت برخوردار است؛ این مقام خاص با عصمت و علم خدادادی همراه است. در این راستا، شیعه معتقد است که ائمه اطهار، همه مقامات پیامبر اسلام به غیر از وحی و نبوت را دارا هستند. عصمت و علم نیز دو مقام تکوینی است که قابل جعل تشریعی نمی‌باشد. از این رو، حضرت ابراهیم در واپسین سال‌های نبوت خویش به مقام امامت نائل گردید. امامت در فرهنگ قرآنی، مصداق تام عهد‌الله است که هر کسی شایستگی آن را ندارد، بلکه باید ویژگی‌های ممتازی داشته باشد. امامت دارای شؤون مختلفی می‌باشد که از جمله می‌توان به مرجعیت دینی، زعامت و رهبری، و ولایت در امور تکوینی اشاره کرد، و زمین هیچ‌گاه از وجود چنین صاحب ولایتی خالی نیست. جمهور اهل سنت معتقدند که امامت از فروع دین بوده، و بقاء و دوام دین ارتباطی به وجود امام ندارد؛ بلکه نظام امور امت وابسته به اوست. شیعه برای الهی‌بودن انتصاب و انتخاب امام، به آیاتی از قرآن استدلال می‌کند. در این راستا، علمای فریقین آیات تطهیر، مودت، ولایت، اولی الأمر، تبلیغ و یأس کفار را در شأن اهل بیت دانسته‌اند.