چکیده:
بحث درباره واقعیتهای هستی، ارتباط پدیدهها با یکدیگر، نیاز پدیدهها به علت هستیبخش، ذرات، صفات و افعال علت هستیبخش و … از اساسیترین مباحث در زندگی بشر بوده، هست و خواهد بود. مجموعه این مباحث که فلسفه الهی را تشکیل میدهد، به دلیل آنکه نقشی اساسی و زیربنایی را در شناخت امور واقعی از امور غیرواقعی، تحکیم اصول و مبانی جهانبینی دینی و تثبیت باورها دارد، با ارائه قویترین و عمیقترین براهین و استدلالهای عقلی میتواند از حریم دین و مسائل اساسی آن به بهترین وجه ممکن دفاع کند، بنابراین مورد توجه ادیان آسمانی بوده و توسط رهبران این ادیان مورد گوشزد قرار گرفته است. دین اسلام نیز که آخرین و کاملترین دین الهی است، به این نوع از فلسفه توجه خاصی داشته و در کتاب آسمانی خود و توسط رهبران معصومش به مهمترین مباحث مطرح در این زمینه پرداخته است. در این راستا پیشوای هشتم اسلام، حضرت رضا (ع) به دلیل شرایط خاص سیاسی و فرهنگی زمان خود و نیز به دلیل شروع نهضت ترجمه در آن دوران و ورود فلسفه یونان به جهان اسلام، بیشترین مباحث را در زمینه فلسفه الهی مطرح کردهاند. به همین خاطر از جمله گامهای مؤثر در آشنایی هر چه بیشتر با فلسفه الهی و مسائل اساسیاش این است که بدانیم دیدگاه آن حضرت در این زمینه چیست؟ و چه نظراتی را در رابطه با مسائل خاص فلسفه الهی ابراز کردهاند؟ تا با بهرهگیری از سخنان گهربار و حکیمانه ایشان که سرچشمه اصلی معارف الهیاند، بتوانیم تصویری هر چه صحیحتر و جامعتر از فلسفه الهی داشته باشیم. بر این اساس، لازم است ابتدا منابع معتبر روایی را که سخنان آن حضرت در آنها ثبت شده است را شناسایی کرده و پس از استخراج سخنان و نظرات بلند ایشان در زمینه مهمترین و اساسیترین مسائل مربوط به فلسفه الهی، به تجزیه و تحلیل و تبیین آنها بپردازیم.
کلیدواژهها:فلسفه، فلسفه الهی، واجبالوجود، طبیعت، فطرت، عقل، نظم، حرکت، حدوث، امکان.
فصول پایاننامه:
این پژوهش در نُه فصل ارائه شده است:
فصل اول: «مروری بر زندگانی امام رضا (ع)»
فصل دوم: «اوضاع سیاسی و فرهنگی دوران امام رضا (ع)»
فصل سوم: «علل طرح مباحث فلسفی در زمان امام رضا (ع)»
فصل چهارم: «فلسفه الهی»
فصل پنجم: «شناخت واجبالوجود»
فصل ششم: «اثبات واجبالوجود»
فصل هفتم: «اثبات توحید واجبالوجود»
فصل هشتم: «صفات واجبالوجود»
فصل نهم: «افعال واجبالوجود».