چکیده:
بررسی آثار کلامی متکلمان امامیه، نشان می‌دهد که آن‌ها رویکردهای روشی مختلفی جهت اثبات عقاید، به کار گرفتند. این متکلمان گاه با اتکا به اصالت نص، از اخبار، نصوص و روش‌های نقلی جهت اثبات عقاید بهره گرفتند، گاه با رویكردی عقل‌گرایانه به اثبات دیدگاه‌های كلامی خویش پرداخته و از روش‌های استدلالی مبتنی بر مقدمات عقلی جهت تبیین اندیشه‌های دینی استفاده كردند. در این مقاله، ضمن واکاوی دیدگاه‌های کلامی و رویکرد روشی ابن قبه رازی، به این سؤال پاسخ می‌دهیم: ابن قبه با چه رویکردی، به اثبات عقاید کلامی امامیه پرداخته و روش وی با متکلمان پیشین چه تفاوتی داشته است؟ متن مورد بررسی در این مقاله، رساله‌ای از ابن قبه در رد کتاب الاشهاد ابوزید علوی است. بخش مهمی از رساله، در اثبات مسئله امامت و غیبت محمد بن حسن عسکری و بخش دیگر اثبات امامت در شاخه حسینی فرزندان حضرت علی (ع) و ذکر ویژگی‌های امام است. در این مقاله با استفاده از روش تحلیل محتوا و رویکردی توصیفی به بررسی آرا کلامی ابن قبه پرداخته و رساله او از دو منظر محتوایی و روش‌شناسی مورد تحلیل قرارگرفته است. این پژوهش نشان داد؛ ابن قبه با رویكردی استدلالی و با استفاده از اخبار متواتر و مشهور و چینش آن در قالب استدلال، به اثبات نظریه امامت منصوص و رد دیدگاه‌ها و شبهات زیدیه پرداخته است. ابن قبه، با کاربرد ادله نقلی، از رویکرد عقلی هشام بن حکم ـ رویکرد استدلالی مبتنی بر مقدمات عقلی و حسی ـ فاصله گرفته و با دیگر متکلمان نص گرای امامیه هم سو شده است.