ابتلا و آزمایش الهی

چکیده

دنیای بشری سرای آزمایش الهی است. انسان در مراحل مختلف زندگی خواسته یا ناخواسته، آزمون‏های پی در پی را پشت سر می‏گذارد.
خداوند بر اساس غایت آفرینش انسان و ویژگی‏های وجودی‏اش او را در صحنه‏های گوناگون زندگی می‏آزماید، «اِنّا خَلَقْنَا الاِنْسان مِنْ نُطْفَةٍ اگمْشاجٍ نَبْتَلیهِ». «اِنَّ ذلِکَ لاعلیها السلام‏یات وَاِنْ کُنّا لمُبْتلین».
ماهیت این آزمایش‏ها چیست؟ و با توجه به این که خداوند آگاه بر همه چیز است، انگیزه این امتحانات چه می‏تواند باشد؟ خداوند با چه ابزارهایی آدمی را می‏آزماید؟ و مکانیسم موفقیت در آزمون‏ها چه گونه می‏باشد؟
متکلمان اسلامی گفت‏و گو پیرامون امتحان و ابتلای الهی را بیشتر در تبیین غایت‏بندی افعال خداوند و عدالت او در فلسفه شرور و بلایا دنبال کرده‏اند.
آنچه در این نوشتار مورد توجه قرار گرفته است پاسخ‏گویی به برخی از این پرسش‏ها از نگاه متون دینی و نوشته‏های کلامی است.