چکيده:
در آياتي از قرآن، صفت انتقام كه به ظاهر از صفات ناپسند انساني است، به خداوند نسبت داده شده و گاه خداوند، «ذو انتقام و منتقم» خوانده شده است. انتقام در عرف عام به معناي «تلافي براي تشفي خاطر» است و در آيات و روايات، انسانها از انتقام گرفتن نهي شده اند. در اين پژوهش كه به روش توصيفي _ تحليلي و با توجه به آيات و روايات و ديدگاه مفسران قرآن انجام شده است، چگونگي انتساب اين صفت به خداوند متعال بررسي شده و اين نتايج به دست آمد كه واژه انتقام در اصل، داراي مفهوم «كيفردادن گناهكار» و نه «مقابله به مثل در كارها» است. روشن است كه مجازات ستمكاران گردنكش و زورمندان ستمگر، نيكو و لازم است و عدل و حكمت الهي، چشمپوشي كردن از آن را برنمي تابد. انتقام سه گونه است: انتقام ممدوح و لازم؛ انتقام جايز؛ انتقام مذموم. مهمترين ويژگيهاي انتقام الهي عبارتاند از: هدفمند بودن، فراگير بودن، سخت بودن و عدالت محور بودن. مهمترين علل انتقام الهي نيز كفر، ظلم، تكذيب، رويگرداني از آيات الهي و ايمان نياوردن به پيامبر است.
کليدواژگان:
ماهيت انتقام خداوند، علل انتقام الهي، انتقام انسان، اتنقام ممدوح، انتقام جايز، انتقام مذموم