مفهوم حکمت در قرآن و حدیث

چکیده
برای روشن شدن معنای حکمت و جایگاه آن در اسلام، گذشته از تفسیر حکمت باید به ویژگی های مختلف آن، مانند منابع حکمت و شرایط حصول آن نیز توجه نمود. از آنجا که در آیات 12 تا 19 سوره لقمان به این جنبه ها اشاره شده است، ابتدا این آیات را بررسی کرده، نتایج آن را بیان می کنیم، سپس آیات و احادیث دیگر را در ضمن چند عنوان مشخص طرح می کنیم.
در قرآن کریم آمده است : « و لقد آتینا لقمان الحکمة … » [لقمان 12] .
در این آیه و آیات پس از آن، ضمن بیان این مطلب که خداوند به لقمان حکمت داد، مواعظ لقمان به فرزندش که در واقع بخشی از حکمت اوست، نقل شده است. از آنجا که شناخت لقمان حکیم و حکمت های او، در شناخت معنای حکمت از نظر قرآن مفید است، به بررسی این مطالب می پردازیم .مفسران در این که آیا لقمان پیامبر بود یا تنها شخصی حکیم، اختلاف نظر دارند. در قرآن تنها دوبار؛ یک بار در همین آیه و یک بار در آیه بعد آمده اما در عین حال، سخن صریحی مبنی بر نبوت و رسالت او به میان نیامده است و تنها اندرزهای حکیمانه او نقل شده است. اما در حدیثی از پیامبر اکرم r تصریح شده که لقمان پیامبر نبود، بلکه فردی بود که بسیار فکر می کرد و یقینش نیکو بود و خدا را دوست می داشت ؛ پس خدا نیز او را دوست داشته، حکمت را به او داد.
کلیدواژه‌ها
حکمت؛ قرآن؛ حدیث؛ عقل؛ علم