این مقاله به تبیین دو مفهوم «جهاد اصغر» و «جهاد اکبر» در آیات قرآن کریم، احادیث نبوی و اشعار عرفانی فارسی میپردازد. «جهاد اصغر» به نبرد فیزیکی و نظامی در راه خدا برای دفاع از دین و احقاق حق اشاره دارد که در آیات و روایات متعددی به فضیلت و پاداش بزرگ مجاهدان این راه تأکید شده است.
در مقابل، «جهاد اکبر» به عنوان برتر و مهمتر معرفی شده که همان مبارزهی درونی با هوای نفس، خواستههای دنیوی و صفات پست انسانی است. این جهاد با استناد به حدیث معروف پیامبر(ص) که پس از بازگشت از یک نبرد فرمودند: «بازگشتید از جهاد اصغر به سوی جهاد اکبر»، و نیز با استفاده از اشعار عارفانی مانند مولوی و حافظ، به عنوان اساس سلوک اخلاقی و عرفانی برای رسیدن به قرب الهی و تزکیهی باطن تشریح میگردد.