چکیده
بازشناسی مصادر نخستین حدیثی، فواید کتاب‌شناختی، حدیثی، و تاریخی متعددی دارد. توجه به سند نقلِ مصادر نخستین در منابع فهرستی، تکرار سلسله سند منتهی به صاحب کتاب در منابع حدیثی و همخوانی موضوع روایات با عنوان کتاب مؤلف، از روش‌های تشخیص اخذ حدیث از مصادر مکتوب است. مطالعه احادیث کتاب الغیبة نعمانی، که از منابع بسیار مهم و قدیمی شیعه در موضوع مهدویت است، و مقایسه آن با داده‌های فهرستی و حدیثیِ موجود نشان می‌دهد که وی از کتاب‌هایی همچون کتاب سلیم بن‌قیس و الکافی کلینی استفاده کرده است. از مصادر مفقود کتاب الغیبة نعمانی نیز می‌توان به تألیفات عبیدالله بن‌موسی علوی، علی بن‌حسن بن‌فضال، محمد بن‌سنان، محمد بن‌علی صیرفی حسن بن‌محبوب، ابن‌همام اسکافی، ابن‌ابی‌حمزه بطائنی، حسن بن‌محمد بن‌جمهور، عبدالله بن‌حماد انصاری، عبدالله بن‌جبله، عبدالکریم بن‌عمرو خثعمی، موسی بن‌سعدان اشاره کرد. در این پژوهش از میان 478 روایت کتاب غیبت نعمانی، مصدر 438 روایت بر اساس برخی شواهد شناسایی شده که از میان آنها، 85 روایت از دو مصدرِ موجود و 353 روایت از 20 مصدرِ مفقود اخذ شده‌اند.
کلیدواژه‌ها: نعمانی؛ الغیبة؛ احادیث مهدویت؛ مصادر حدیثی نخستین؛ بازشناسی مصادر حدیثی