چکیده:
در اینجا به معرفی برخی از متون فارسی كه درباره ابوذر مطالبی آورده‌اند می‌پردازیم:
ابوذر غفاری خداپرست سوسیالیست را می‌توان از نخستین آثار انتشار یافته در زبان فارسی درباره ابوذر دانست.
این كتاب كه نوشته عبدالحمید جوده السحار و ترجمه و نگارش مرحوم دكتر علی شریعتی است نخستین چاپ آن در 1330 در قطع جیبی در 174 صفحه انتشار یافته است.
مرحوم شریعتی در مقدمه چاپ پنجم توضیحاتی آورده است كه برای معرفی كتاب به همان اكتفا می‌كنیم:
مقدمه چاپ كتاب ابوذر غفاری خداپرست سوسیالیست:
یادداشت
زندگی ابوذر در تاریخ اسلام تاریك است، بخصوص از آغاز زندگی او، جز پاره‌ای از داستان‌های افسانه‌آمیز، در دست نیست.
پس از آنكه وی در نهضت اسلامی عظمتی می‌یابد، گرچه تاریخ بوی توجه فراوان می‌كند، ولی بیش از آنچه به حفظ جزئیات زندگی وی بپردازد به تعظیمش می‌كوشد و از این رو، در روایاتی كه امروز درباره حوادث حیات ابوذر در دست داریم اختلاف فراوانی وجود دارد كه تعیین صحت و سقم هر یك بر مورخ دشوار و گاه محال می‌نماید.
متن كتاب حاضر بقلم عبدالحمید جوده السحار نویسنده معاصر مصری است ولی من در ترجمه آن از اصل تجاوز كرده‌ام و از نظر تغییراتی كه در پرداختن صحنه‌ها داده‌ام و نیز روایات تاریخی دیگری كه از منابع مختلف گردآوری كرده‌ام كتاب با نوشته جوده السحار اختلاف نسبه بسیاری یافته است كه می‌بایست آن را «ترجمه و نگارش» بشمار آورد.
كوشش من این بوده است كه هر جا تاریخ از ابوذر سخنی گفته است در این كتاب بیاورم و این كوشش موجب آن شده است كه در چند جا روایات متناقضی بچشم بخورد و این نقصی است كه من می‌توانم بخود اطمینان بدهم كه در نوشتن شرح حال قهرمانی كه تاریخ بروشنی از او سخن نمی‌گوید بخشودنی است بخصوص كه نگارش این كتاب به سبك رمان است و اگر محقق تاریخ آن را قابل عفو نشمارد خواننده یك رمان می‌تواند از آن در گذرد.
استقبال فراوانی كه از چاپ اول كتاب شد برای من مایه امیدواری بسیاری شد كه بتوانم در آینده نیز كوشش‌هائی را كه در گذشته از روی نا امیدی و برحسب وظیفه اخلاقی و مسئولیت فكری و اجتماعی انجام میدادم با تكیه بر آن گروه ارزنده‌ای كه در این ایام تاریك، روشن و مستقل می‌اندیشند و در میان این طوفان‌های سیاه و وحشی هنوز شعله لرزان انسانیت و آزادی را پاسداری میكنند دنبال كنم. چند سال پیش چاپ اول كتاب از طرف «كانون نشر حقایق اسلامی» انتشار یافت و چون بزودی نایاب شد گروهی از یاران گمنام و بزرگ اندیش تهران هزینه چاپ دوم آن را تعهد كردند و اكنون كه سومین چاپش انتشار می‌یابد، امیدوارم بتوانم داستان شگفت‌آور و پرهیجان یاسر، سمیه و عمار پدر و مادر و پسری را كه در راه آرمان مقدس بشری خویش در زیر شكنجه و در میدان نبرد جان سپردند بزودی به روشنفكران و احرار ایران تقدیم كنم.
متن دیگری در سال 1343 به نگارش درآمده و در جای جای آن به اثر مرحوم دكتر شریعتی استناد شده از علیرضا الهیاری است با مقدمه آقای سید هادی خسروشاهی كه در 80 صفحه و در قطع جیبی توسط شركت سهامی انتشار، به طبع رسیده است.
برای معرفی كتاب نامبرده مقدمه آن به نظر خوانندگان می‌رسد:
ابوذر چرا قیام كرد.
14 قرن پیش اسلام آمد و یك تحول اساسی و ریشه‌دار در میان اجتماع و بنفع توده مردم بوجود آورد، عدالت اجتماعی و اقتصادی را به معنی واقعی كلمه اجرا كرد، حكومتی كاملا دمكراتیك تشكیل داد و مردم مسلمان را متحد ساخت كه همه با هم در راه پیشبرد هدف‌های مقدس و جهانی اسلام مبارزه كنند و پیش بروند.
تاریخ، این دوران طلائی از حیات اسلام را با خطوط درخشانی ضبط كرده و نشان میدهد كه حكومت اسلامی چگونه توانست مساوات و عدالت را در اجتماعات بشری بوجود آورد و همه نیازمندی‌ها و احتیاجات مادی و معنوی توده‌ها را مرتفع سازد…
این وضع تقریبا ادامه داشت تا آنكه بنی‌امیه به ریاست «عثمان» و به دستیاری «مروان» و «معاویه حكومت را در دست گرفته و شكل آن را تغییر دادند.. در این دوران محرومین اجتماع، طبقات رنجبر و زحمتكش، مردم ضعیف و ناتوان در زیر قدم‌های جبارانه رباخواران، برده فروشان، ثروتمندان و اشراف اموی ـ و غیر اموی كه تماس مستقیم با دستگاه عثمان و طبقه حاكمه داشتند ـ پامال گشتند…
ظلم و ستم، زور و فشار، تبعید و اعدام، جای عدل و داد، آزادی و حریت را گرفت. بیت‌المال مسلمانان بین اموی‌ها و اطرافیان و حاشیه‌نشینان مفتخور دربار عثمان تقسیم شد و املاك و دارائی اصحاب! بحدی زیاد شد که حساب آن را نتوانستند برسند! و ارقامی را که درباره اموال و ثروت اصحاب! در دوره عثمان نقل میكنند، جداً حیرت انگیز و قابل توجه است. [1]
بقول استاد «سید قطب»: عثمان خیال كرد كه «پیشوا» شدن وی، به او آزادی تصرف در دارائی مسلمانان را میدهد كه طبق دلخواه خود «هبه» كند و «بخشش» بنماید! حتی او در جواب انتقاد كنندگان میگفت: پس من برای چه پیشوا شده‌ام؟