چکیده:
ابن قبه رازی متكلمی از جریان معتزلیان شیعه شده است كه در دوران غیبت صغرا در حوزه تبیین اندیشه‌های امامیه و دفاع از آموزه‌های اعتقادی تشیع فعالیت‌های بسیاری كرده است. این نوشتار، بر آن است به این پرسش پاسخ دهد كه ابن قبه رازی در بحث غیبت، در رویارویی با مخالفان چه طرحی داشت و این که آیا تئوری او در دوره‌های بعدی كلام امامیه در بغداد مورد پذیرش قرار گرفت؟ همچنین به این بحث اشاره خواهد شد كه آیا ابن قبه مصداق مناسبی برای نظریه خط اعتدالی كه مدرسی طباطبایی معرفی می‌کند و نافی صفات فوق بشری ائمه (ع) و از جمله غیبت و نامیرایی امام هست یا خیر؟ فرضیه مورد بحث این است كه ابن قبه در بحث غیبت طرحی تبیینی _ دفاعی مطرح كرده كه اساس آن را می‌توان در دوره‌های بعدی كلام امامیه – یعنی زمانه شیخ مفید، سید مرتضی و شیخ طوسی – رصد كرد. با بررسی آثار برجای مانده به این نتیجه رسیدیم كه ابن قبه از نظریه غیبت در غالب طرحی جدید به بحث پرداخته و وزانت این طرح به‌گونه‌ای بوده كه تأثیر آن بر متكلمان بعدی را آشكارا می‌توان یافت. این بحث، نظریه مدرسی را با ابهام روبه‌رو می‌کند.
بانک اطلاعات: