این مقاله به بررسی مفهوم، تاریخچه و جایگاه «جمرات» در مناسک حج میپردازد. جمرات نام سه محل مشخص در سرزمین «مِنا» است که حاجیان در روزهای مشخصی (عید قربان و روزهای یازدهم، دوازدهم و گاهی سیزدهم ذیالحجه) با انداختن سنگریزه به سمت آنها، فریضۀ «رَمْی جمرات» را به جا میآورند. این عمل نمادین، که ریشه در تاریخ انبیا دارد، عمدتاً به عنوان نماد بیزاری و مبارزه با شیطان و یادآوری آزمایش حضرت ابراهیم(ع) و سنگاندازی او به وسوسههای شیطان تفسیر شده است.
این مقاله با استناد به منابع تاریخی، روایی، لغوی و فقهی نشان میدهد که «جمره» در اصل به «زمین» و «محل» جمع شدن سنگها اشاره دارد، نه لزوما به ستونهای سنگی امروزی. با گذشت زمان، برای مشخص کردن محل دقیق، نشانهها و سپس ستونهایی در این مکانها برپایی شد. از منظر فقهی نیز، اگرچه سیرۀ عملی حاجیان بر انداختن سنگ به سمت همین ستونها است، اما برخی فقها با استناد به لغت و روایات، رسیدن سنگ به «زمین» آن محل را کافی میدانند.