نااستوار قلمداد شدن روایات فضل بن شاذان از امام رضا (ع)

چکیده:

نگاشته‌های شیخ صدوق (م ۳۸۱ ق)، به‌ویژه من لایحضره الفقیه، علل الشرایع و عیون الاخبار الرّضا (ع) به فزونی حاوی نقل فضل بن شاذان نیشابوری (م ۲۶۰ ق) از امام رضا (ع) (م ۲۰۳ ق) است. از سده‌های گذشته تاکنون، پژوهشیان علوم اسلامی، به‌ویژه فقیهان با دل‌مشغولی وافر و اقبال گسترده، به آن اخبار استدلال جسته و در بسیاری از ابواب فقهی، دستمایه اجتهاد خویش قرار داده‌اند. در سیصد و پنجاه حدیث وسائل الشیعة، از منابع بنیادین استنباط و اجتهاد، نقل ابن شاذان از آن حضرت به قلم آمده است. حدیث پژوه معاصر محمّد باقر بهبودی با استناد به رجال کشّی و طوسی فضل را متولّد پس از شهادت آن حضرت معرفی کرده و از این رهگذر آن روایات را فاقد اعتبار، قلمداد نموده است. نویسنده این مقاله با کندوکاو در آن دو کتاب رجالی و لحاظ کردن پاره‌ای قراین تاریخی و بررسی برخی از اساتید و شاگردان فضل به رهیافتی متقابل رسیده و وی را متولد حدود سال یک‌صد و هشتاد هجری و پیش‌تر از آن می‌‌داند که درنتیجه می‌‌تواند از آن حضرت به روایت بپردازد.