چکیده:
کهن الگو تجربیات مشترک همه انسان‌ها است که از گذشته‌ها‌ی دور در ناخودآگاه جمعی آنها باقی مانده است. به دلیل فراوان بودن تجربیات انسانی نمی‌توان تعداد کهن الگوها را مشخص کرد؛ اما شاخص‌ترین کهن الگوها عبارت‌اند از آنیما، آنیموس، خود، پرسونا، سایه، پیر فرزانه و مادر. ایثار یکی از مهم‌ترین کهن الگوها است که در ناخودآگاه جمعی بیشتر انسان‌ها نهادینه شده است. از دیدگاه روان‌کاوان، ایثار یکی از مکانیزم‌های دفاعی انسان در برابر خواسته‌های نهاد است که به علاقه اجتماعی منجر می‌شود. کهن الگوها خود را در رؤیاها، خیال‌پردازی‌‌‌ها و توهمات نشان می‌دهند. هنر و به‌ویژه ادبیات، یکی از تجلی‌گاه‌‌‌های اصلی کهن الگوها است. کهن الگوی ایثار و ویژگیهایش در آثار هنری فراوانی یافت می‌شوند. یکی از شخصیت‌هایی که ملازمات کهن الگوی ایثار در سرگذشت او برجسته است، حسین بن منصور حلاج است. در این نوشته، کهن الگوی ایثار را با توجه به ویژگیهایش در شخصیت حلاج، در شعر «حلاج» شفیعی کدکنی و سروده «مرثیه حلاج» آدونیس بررسی می‌کنیم و نقدی اسطوره‌ای- کهن الگویی از آنها ارائه می‌دهیم.
بانک اطلاعات: