مقالات

چکیده از جمله مباحثی که در آیات ذکر شده و روایات منظور از آن را «علم الهی» بیان کرده اند، «عرش و کرسی» است. علم الهی – نیز بر اساس روایات دیگری – «علم بلا معلوم» معرفی شده است؛ علم بلا معلوم، علم ذاتی است که نافی اضافی بودن صفت علم است، نتیجه ی مهمی که در پس آن نهفته شده، عدم تقیید و تحدید علم الهی به معلوم می باشد که کاشفیت اتم این علم را در پی دارد. یکی از مسائل مهم که در پرتو این نظر مورد تبیین قرار می گیرد، مسئله­ «عرش و کرسی» است. روشن…
چکیده: نخست معنای لغوی و اصطلاحی تقیه بیان می شود و بر پایه ی آن، تفاوت تقیه با توریه، اضطرار، اكراه و مانند آنها بررسی می گردد. اقسام تقیه(خوفی، مداراتی و كتمانی) كه هر یك هدف و انگیزه ای مخصوص به خود دارد، بخش دوم مقاله است. در این بخش اقسام تقیه و انواع هر یك از این قسم ها، به اجمال بازگو می شود. بخش سوم مقاله، احكام تقیه، به تناسب اقسام آن است. هر قسم از تقیه، حكمی ویژه دارد. تفاوت اقسام تقیه، تفاوت احكام آنها را توجیه می كند. روش تحقیق در مقاله حاضر كتابخانه ای و…
چکیده: تکتف و تأمین در نماز، از موارد مورد اختلاف مذهب خلفا و مکتب اهل بیت عصمت و طهارت (علیهما السلام) است، که بنابر اعتقاد شیعه اتیان آن باعث بطلان نماز می شود، ولی مذهب خلفا اتیان آن را جائز بلکه مستحب می دانند. سوال پژوهش بدین صورت است که آیا مسأله تکتف و تأمین در نماز بدعت است؟ فرضیه پژوهش عنوان می نماید که انجام تکتف و گفتن تأمین در نماز نوعی ادخال آنچه در دین نیست را آوردن است، که بدعت محسوب شده و حرام است که منجر به بطلان نماز می گردد. در مقابل، مذهب خلفا، آن…
استحباب بستن دست‌ها در نماز میان اهل سنّت شهرت دارد و تنها مذهب مالکى است که به استحباب فتوا نداده است. مستند حکم استحباب، تعداد اندکى از روایات اهل سنّت است که علاوه بر ضعف سند، دلالت روشنى نیز بر مدعا ندارند. در میان روایات اهل بیت(ع) نیز نه تنها هیچ حدیثى آن را تأیید نمیکند، بلکه برخى آن را بدعت شمرده است، پس مسأله قبض در نماز مردّد میان سنّت و بدعت است و مقتضاى احتیاط ـ به دلیل ضعف دلایل مشروعیت آن ـ ترک این عمل است. گرفتن دست چپ با دست راست و گذاشتن آن روى سینه…
چکیده نفقه در دین، اجتهاد و مسأله تقلید از فقیه عادل در احکام الهی از مسایل بنیادی و اساسی حکومت اسلامی است که استمرار حیات دین الهی وابسته به آنها است. از این رو، مقاله حاضر در حد خویش کوشیده است که تصویری کوتاه از شناخت مفهوم، ضرورت، بدایت، سیر تطور اجتهاد، تقلید و ادله نقلی و عقلی آن با رویکرد آیات و نیز تصویری اجمالی از مسأله احتیاط- عسری بودن و یا عدم امکان آن و موارد جواز آن را ارایه نماید و سعی مؤلف بر این بوده که در هر مورد به حد ضرورت اکتفا نموده و از…
چکیده: اعتقادات از جمله مهم‌ترین بخش‌های هر دین به شمار می‌آید؛ زیرا فقه و اخلاق پس از اثبات اعتقادات قابل پایه‌ریزی است. به همین جهت در میان متکلمان بحث‌های بسیار دقیق و عمیقی در تعیین نوع شناخت اعتقادات صورت گرفته است. یکی از این بحث‌ها، امکان یا عدم امکان تقلید در اعتقادات است. به‌راستی آیا در اعتقادات می‌توان تقلید کرد؟ در صورت امکان، محدوده آن کجاست؟ در پژوهش پیش‌رو به این مطلب مهم پرداخته شده و هدف از آن دستیابی به جمع‌بندی‌ای صحیح در باب امکان تقلید در اعتقادات، و تبیین حدود کاربست آن است. در مقاله حاضر از روش…
چکیده: این مقاله در شش محور سامان یافته است. در محور اول به ادله تقلید پرداخته شده و نویسنده، ارتکاز عقلا و روایات را به عنوان ادله جواز تقلید مطرح کرده، سپس به طرح و رد ادله عدم جواز تقلید پرداخته است. محور دوم به این موضوع می پردازد که آیا کسی که دارای ملکه استنباط است می تواند استنباط نکند و از دیگری تقلید کند. نویسنده معتقد است که تقلید در بعضی از فروض، برای او جایز است. محور سوم درباره مجتهد متجزی است، نویسنده هر چند عمل متجزی به فتوای خودش را با حفظ شرایط جایز دانسته اما…
چکیده: در این مقاله مساله لزوم و عدم لزوم تقلید اعلم، كه از دیرباز در جوامع اسلامی مطرح بوده است، با استناد به ادله طرفین، مورد پژوهش و بررسی قرار گرفته است. نگارنده با عنایت به دلایل دو دیدگاه اصلی در این مساله، به رغم دیدگاه مشهور فقهای متاخر و معاصر، مبنی بر لزوم تقلید اعلم، ادله دیدگاه لزوم تقلید اعلم را بیشتر مورد تامل و اشكال دانسته و دیدگاه عدم وجوب تقلید اعلم و جواز تقلید از مطلق فقهای واجد شرایط را از فوت بیشتری برخوردار می داند. كلید واژه: اجتهاد، تقلید، مقلد، تقلید اعلم، تقلید غیر اعلم، بنا…
چکیده «آن کتاب» چیست؟ و چه ماهیتی دارد؟ از دیدگاه مفسران و اهل‌ نظر دارای مفاهیم و مصادیق مختلفی است، که این تحقیق در صدد تبیین این دیدگاه است که یکی از مصادیق اصلی آن، کتابی است فراتر از قرآن عربی و در دسترس همه، بلکه قرآنی است کریم که فقط مطهران به آن دسترسی دارند، آن کتاب حد فاصل میان لوح محفوظ و قرآن عربی می‌باشد. و به خاطر فهم و تعقل بشری تنزل یافته و در دسترس عموم قرار گرفته است. آن کتاب ریشه و اصل همه کتاب‌های آسمانی است، که به تناسب زمان‌ها و مکان‌ها و در…
چکیده: فال در لغت به معنی طالع، بخت، شگون، اختر، پیش بینی و عاقبت گویی آمده است. علم فال علمی است كه به وسیله آن برخی از حوادث آینده دانسته می شود و این كار با گشودن قرآن كریم یا كتب بزرگان مانند دیوان حافظ و مثنوی مولوی و نظایر آن انجام می پذیرد. استخاره نیز مانند فال به وسیله قرآن كریم و تسبیح صورت می گیرد و در فرهنگ عرب تفال و تطیر سابقه ای كهن دارد. ایرانیان به فال نیك مرواو به فال بد مرغوا می گفتند. از انواع فال، فال قهوه، فال نخود، فال ورق و دیگر…
چکیده: تفأل (فال نیک) و تطیر (فال بد) از باورهای ریشه‌دار در تاریخ بشر هستند که نشان‌دهندهٔ تلاش انسان برای درک رازهای جهان و پیش‌بینی آینده از طریق نشانه‌ها و رویدادهای طبیعی، مانند پرواز پرندگان، حوادث آسمانی، یا رویارویی با پدیده‌های غیرعادی هستند. این پدیده‌ها در تمدن‌های باستانی مانند یونان، روم و ایران به‌صورت گسترده‌ای رواج داشتند و حتی در تصمیم‌گیری‌های سیاسی و نظامی نقش ایفا می‌کردند. انسان با توجه به امیدها و ترس‌های خود، این نشانه‌ها را به عنوان راهی برای درک تقدیر و کاهش نگرانی‌هایش به کار می‌گرفت. در اسلام، تفأل به عنوان عاملی برای خوش‌بینی و امید…
چکیده مقاله‌ای که پیش‌رو دارید، سجده بر تربت امام حسین(ع) را مورد بررسی قرار داده است. بدین منظور ابتدا افضلیت سجده بر تراب از دیدگاه اخبار و روایات شیعه و سنی مورد پژوهش قرار گرفته و براساس این روایات، افضلیت سجده بر تراب به اثبات رسیده و روشن شده است که مسلمانان صدر اسلام که با پیامبر(ص) نماز می‌خواندند، در حال اختیار بر چیزی که از زمین نبود، سجده نمی‌کردند و نیز روشن شده که سجده بر فرش و لباس و اطراف عمامه باطل و از مستحدثاتی است که بر صحت آن دلیلی وجود ندارد. نیز از روایات و آثار…