مقالات

چکیده: بی‌تردید جهان و آنچه در آن است برای وصول به کمال بنا شده است؛ بنابراین، بهره‌برداری از دنیا اگر در مسیر کمال باشد، مقدمه کمال نیز محسوب می‌شود. در نظرگاه حضرت علی، (ع)، دنیا، آن زمان مذموم است که به هوس‌های زودگذر آن دل‌بسته شود و متعلقات آن در راه رضای حق‌تعالی مورد استفاده قرار نگیرد. از نظر مولوی دنیا همچون زن جادوگری است که سحر و جادویش باعث فریب آدمیان می‌شود. زندان است و انسان‌ها زندانیان گرفتار در این زندان؛ صحرای خشک و لم‌یزرعی است و انسان‌ها همچون قوم بنی‌اسرائیل گرفتار در این صحرا. جوینده دنیا دچار شقاوت…
بخش اول چکیده تمثیل یکی از اسلوب‌هایی است که در قرآن جهت هدایت انسان به کار رفته است. از این‌ رو هر جا حکمت الهی اقتضا نموده است با ذکر تمثیلی مسیر فهم مسئله تسهیل گردیده و حجت بر مخاطبین تمام گشته است. قرآن درباره زندگی دنیا از تمثیل آب باران استفاده نموده و آن را در آیات 24 سوره یونس، 45 سوره کهف و 20 سوره حدید تکرار کرده است. تحلیل و بررسی این تمثیلات سه‌گانه نشان از تبیین ابعاد و مراتب مختلف حیات در قالب یک تمثیل ساده دارد. این مقاله بر آن است تا حکمت تکرار و…
مقدمه قرآن کریم علاوه بر این که، حاوی احکام و دستورالعمل های بسیار ارزنده ای است، در آن آیاتی به چشم می خورد که کلیات این آیات، نمایان گر خط فکری خاصی است. برای ما مسلمانان برگرفتن این نحوه نگرش قرآن، که اجمالاً به دو مکتب الهی و دنیایی تقسیم می شود، بسیار حایز اهمیت است، به ویژه که امروزه، مکاتب و افکار مختلفی با جلوه های بسیار پرهیاهو پا به عرصه وجود نهاده اند. قرآن کریم در ضمن آیات شریفه سوره «العصر»، این حقیقت را مطرح می فرماید که همه افراد بشر به دلیل از دست دادن سرمایه عمر،…
چکیده بین احادیث طینت و سعادت و شقاوت انسان، ارتباط وجود دارد و در تفسیر و چگونگی این ارتباط آراء متعددی مطرح شده است. دیدگاه علامه طباطبایی (ره) در تفسیر و برداشت از احادیث طینت و ارتباط آن با سعادت و شقاوت انسان در ذیل آیات قرآن قابل توجه است؛ لذا این نوشتار با روش توصیفی – تحلیلی، به استخراج دیدگاه علامه طباطبایی، با تأکید بر تفسیر المیزان در باب ارتباط احادیث طینت با سعادت و شقاوت پرداخته که حاصل این کنکاش چنین شد: علامه طباطبایی مدلول احادیث طینت ر با لحاظ ضعف‌های سندی بعضی روایات، با توجه به کثرت…
چکیده: «دین و دنیا» از مباحث موردعلاقه‌ی متألهان و فلاسفه‌ی‌ دین است و به همین رو با بی‌اعتنایی جامعه‌شناسان دین مواجه بوده است. این مقاله در گام نخست و در راستای مقابله با رویکردهای تحویلی در مطالعات دین، درصدد رفع برخی از این بی‌اعتنایی‌های آسیب‌رسان است و تلاش دارد نیاز مبرم جامعه‌شناسی دین به این مباحث را آشکار سازد و جایی را برای آن در فصول مقدماتی مطالعات جامعه‌شناختیِ دین باز نماید. این تلاش هم‌چنین برای نیل به درک صائب و روشن‌تری از مفهوم عرفی شدن، که انطباق بیش‌تری با بنیان‌‌های آموزه‌ای اسلام و شرایط اجتماعی ایران داشته باشد، انجام‌…
چکیده: حکیمان مسلمان عقل یا نفس ناطقه را تشکیل‌دهنده حقیقت و گوهر انسان می‌دانند. آنچه انسان را از دیگر موجودات طبیعی ممتاز می‌کند همین گوهر است. گوهر عقل دو توانایی عمده دارد توانایی دانستن و توانایی عمل کردن. در این مقاله به نقش عقل در سعادت و مراتب سعادت در آخرت بر اساس مراتب قوۀ عاقلۀ نفس از دیدگاه ابن‌سینا می‌پردازیم. به نظر ابن‌سینا، سعادت و شقاوت انسان‌ها در جهان پس از مرگ وابسته به وضعیت نفس ناطقه یا عقل در دو مقام علم و عمل است، اما از آنجا که سعادت و شقاوت ابدی در مقام عمل وابسته به…
چکیده در این نوشتار، مفاهیم، ریشه‌های تاریخی و مؤلفه‌های تربیت دینی به عنوان تربیتی زمینه‌ساز برای دست‌یابی به ایمان و ثمرات آن، و مقایسۀ این نوع تربیت با آموزه‌های سکولار برای شناخت بهتر چالش‌ها و آسیب‌ها بررسی می‌شود. از آن‌جا که در جامعۀ اسلامی ایران، آموزه و تربیت سکولار جایگاهی نداشته و ندارد، چندان هم شناخته شده نیست. معرفی تربیت سکولار و مقایسۀ آن با تربیت دینی به‌ویژه تربیت‌ساز با محوریت امام _ که ریشه‌ای کهن در تاریخ و فرهنگ کشور ما دارد _ مهم‌ترین هدفی است که در این نوشتار پی گرفته می‌شود. روش تحقیق در این کار، مطالعۀ…
چکیده این مقاله، پس از تعریف اصل و بیان ضرورت آن در مباحث تعلیم و تربیت، به ویژگی های حاکم بر اصول تربیتی می پردازد، و سپس اصولی از قبیل: خدامحوری، تعبدمداری، متربی محوری، زندگی محوری، فردمحوری، عمل گرایی، اخلاق مداری، سعی محوری، اعتدال گرایی، محبت محوری، نظارت مداری، خوف و رجا، مرگ اندیشی، آخرت اندیشی و آرمان گرایی را مورد بررسی قرار می دهد و در پایان به دست آوردهای تربیتی این اصول می پردازد. واژه های کلیدی: اصول تربیتی، تعلیم و تربیت اسلامی، اخلاق، فطرت، انسان شناسی. مقدمه وجود اصول و قواعد کلّی در مناسبات انسانی و مرجعیت…
چکیده: هدف اصلی این پژوهش آن است که نقش حجت‌های الهی را در سعادت انسان با بهره‌گیری از قرآن و روایات، تبیین کند. البته درباره نقش اهل‌بیت (ع) که از مصادیق بارز حجت‌های الهی هستند تأکید بیش‌تری خواهد شد. انسان برای دستیابی به سعادت، به امور متعددی نیازمند است: وجود واسطه­ میان انسان‌ها و خداوند؛ پاسخگویی به نیازهای علمی؛ ضرورت اقامه دین و اصلاحگری و لزوم وجود الگوی کامل برای زندگی سعادتمندانه و بخصوص تحقق بخشی به عبودیت انسان در برابر خداوند متعال (که هدف اصلی از خلقت انسان است)؛ چهار محور اساسی برای زندگی سعادتمندانه است که حجت‌های الهی…
چکیده: بانو زینب کبری (س) را باید در فصاحت، بلاغت، زهد، عقل، دانش، صبر و… پس از مادرش زهرا (س) سرآمد زنان دانست. اشتهار او به نقش‌آفرینی در کربلا و در کاروان اسراء و تأثیر حضورش در مغلوبه‌ کردن آثار جنگ طف، موجب غفلت از دیگر ابعاد شخصیتی وی شده و صبر و شکیبایی بی‌نظیری که وی در ماجرای کربلا از خود به ثبت و ظهور رسانید، جمیع صفات حمیده وی را تحت‌الشعاع قرار داده است. این مقاله قصد دارد با نظر به جایگاه علمی و مقام روایی این بانو، به‌ بررسی این بعد پرداخته، بخشی از احادیث مروی از…
چکیده: این مقاله به تحلیل خطابه تاریخی حضرت زینب(س) در شهر کوفه پس از واقعه عاشورا می‌پردازد. نویسنده با بررسی فضای سیاسی، اجتماعی و روانی حاکم بر کوفیان، علل رفتارهای دوگانه و بی‌ثباتی آنان را در قبال اهل بیت(ع) تحلیل می‌کند و دو ویژگی اصلی کوفیان را «سطحی‌نگری در شناخت دین» و «سطحی‌نگری در شناخت دشمن» معرفی می‌نماید. همچنین شرایط دشوار روحی و جسمی حضرت زینب(س) در هنگام ایراد خطبه — از جمله اسارت، مشاهده سرهای بریده شهدا، و فشارهای روانی — به عنوان بستری برای درک عظمت این سخنرانی بررسی شده است. خطبه زینب کبری(س) با بهره‌گیری از آیات…
چکیده: در این مقاله، نخست به دو نکته اشاره شده است: اهمیت مبحث فلسفه اخلاق و اهمیت سعادت و شقاوت. در اصل مسئله سعادت و شقاوت ابهامی وجود ندارد، زیرا هر انسانی فطرتا طالب و گریزان از شقاوت است، اما شناخت حقیقت سعادت و شقاوت و عوامل آن، مشکل است و در این باره نظریه‌های مختلفی وجود دارد. مطالب اصلی مقاله در سه مرحله ارائه شده است: مرحله اول به معنای لغوی سعادت و شقاوت پرداخته؛ مرحله دوم درباره دیدگاه فلاسفه بحث کرده و موضوع بحث را از دیدگاه فلاسفه بزرگی، مانند ارسطو، ابن‌سینا و صدرالمتألهین بحث و بررسی کرده…