مقالات

چکیده: حوادث رانندگی، گذشته از آثار زیان‌بار اجتماعی، منشأ آثار مهمی در روابط خصوصی اشخاص نیز می‌شوند. قواعد مسئولیت مدنی، بیشترین سهم را در تعیین احکام این حوادث دارند و در بحث دیات، به حقوق کیفری، بسیار کمک می‌کنند. نقش قواعد قراردادی با دخالت بیمه‌های مسئولیت و حوادث، حائز اهمیت است؛ زیرا مباحث ظریفی را در خصوص اثر قرارداد بیمه بر بیمه‌گذار، بیمه‌گر و شخص ثالث زیان‌دیده، مطرح می‌سازند. حقوق دادرسی مدنی، راه و روش طرح دعاوی مختلف را تعیین می‌کند و با ابزارهای مختلف خود، امر سامان‌دهی این دعاوی را بر عهده دارد. در این میان، قواعد ارث را…
چکیده: با مروری کوتاه بر خطبه ها و کلمات باقی مانده از یگانه دختر پیامبر (ص) درمی یابیم که پاره ای از اندیشه های فکری و سیاسی شیعه، اولین بار توسط حضرت فاطمه (س) مطرح شد، به رغم آنکه عمر آن بزرگوار کوتاه بود و زمینه مناسبی برای نشان دادن آثار تفکرات خویش نداشت. آن حضرت در اولین خطبه ای که بعد از جریان سقیفه بنی ساعده به بهانه غصب فدک در مسجد مدینه و دفاع آن حضرت از حضرت علی (ع) ایراد فرموده اند، بین افکار و اعتقادی که باعث بوجود آمدن سقیفه شدند و تفکر و راه اهل…
چکیده طلاق از مبغوض‌ترین امور حلال است؛ اما در مواردی که چاره‌‌ای جز جدایی زوجین نیست، خداوند حکیم، برای مرد حق طلاق را قرار داده است؛ ولی به‌دلیل سوء استفاده برخی از مردان، قانون‌گذار، با جعل شرایطی مانع سوء‌‌استفاده آنان شده است تا از حقوق زنان حمایت کند. بدین‌منظور، در سند ازدواج شرط شده است که «زوج به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل غیر در طلاق» داده است تا اگر مرد در حق زوجه کوتاهی یا بی‌توجهی کند، زوجه بتواند با تحقق شرایطی خود را مطلقه سازد تا بلاتکلیف نماند. شرط مذکور در سند ازدواج، از جمله شروط فعل…
چکیده: وکالت زوجه در طلاق که به‌ منظور لازم بودن و غیرقابل عزل شدن وکیل، به شکل شرط در ضمن عقد، انشا می‌شود، هم‌اکنون در قباله‌های نکاح قرار گرفته است و به تأیید زوجین می‌رسد. در این مقاله از یک‌سو، ریشه‌های فقهی این مسئله در فقه امامیه بررسی می‌شود و از سوی دیگر با طرح دیدگاه‌های گوناگون درباره آن، به ابهامات فقهی آن‌که موجب مخالفت یا تردید عده‌ای از فقهای بزرگ‌شده است، می‌پردازیم. از نظر این مقاله، وکالت مطلق زوجه برای طلاق خود، از نظر فقهی قابل دفاع نیست و «وکالت مقید» و برای موارد خاص، هرچند با مبانی فقهی…
چکیده: در حقوق ایران، مرد می‌تواند با رعایت تشریفات مقرر در قانون، زن خود را طلاق دهد بدون این‌که نیاز به اثبات موجب یا موجبات خاصی باشد لیکن درخواست طلاق از طرف زن به‌راحتی پذیرفته نمی‌شود و زوجه در صورت اثبات موارد خاصی می‌تواند درخواست طلاق کند. ترک انفاق از سوی زوج، غیبت زوج به مدت طولانی، سوء رفتار یا سوء معاشرت زوج، ارتکاب جرم توسط زوج و عسر و حرج زوجه از جمله این موارد می‌باشد. گاهی اوقات، با استفاده از شروط ضمن ‌عقد نکاح نیز می‌توان درخواست طلاق را مطرح کرد. اثبات بعضی از این موارد (حتی در…
چکیده: در مسأله موسیقی آوازی، مرحوم شیخ انصاری اعتقاد دارد که غنا ذاتاً یعنی از حیث مجرد آواز بودن و صرف نظر از الحاقش به عناوین حرام دیگر مثل لهو و باطل و قول زور حرام نیست بنابراین اگر غنا منفک از این عناوین حرام فرض گردد فی نفسه حرمتی ندارد و منحصراً در صورتی که مصداقاً بر یکی از عناوین حرام منطبق گردد مشمول حکم حرمت می شود…
چکیده قرآن کریم در بسیاری از آیات خود موضوع «اصلاح» و «افساد» و جریان‌هایی که منجر به پیدایش صلاح و فساد افراد و جوامع می‌گردد را مورد توجه قرار داده است. همچنین چهره مفسدان و مصلحان واقعی را در قالب تصویرهای گویایی به نمایش گذارده است. در آموزه‌های قرآنی از سویی علل و عواملی را که باعث پیدایش و گسترش فساد و تباهی در جوامع می‌گردد، مورد اشاره قرار گرفته و از سوی دیگر از روش‌ها و راهکارهای گوناگونی سخن به میان آمده است که زمینه‌های لازم را برای سالم‌سازی محیط از مفاسد اخلاقی و اجتماعی فراهم می‌آورند. در این…
چکیده: این مقاله به بررسی مفهوم «افساد فی الارض» از منظر قرآن، روایات و عقل می‌پردازد. نویسنده با استناد به آیات و نظرات فقها استدلال می‌کند که «افساد» به خودی خود موضوع مجازات نیست، بلکه این عناوین جزایی خاص (مانند محاربه، سرقت، زنا) هستند که مجازات دارند. بنابراین، هر فرد مفسدی را نمی‌توان تحت عنوان کلی «مفسد فی الارض» مجازات کرد. نویسنده به طور خاص تأکید می‌کند که «مفسد فی الارض» با «محارب» متفاوت است و تنها محارب مسلح که امنیت عمومی را مختل می‌کند، مشمول مجازات‌های شدید چهارگانه (مانند اعدام) می‌شود. برای دیگر مفسدان، مجازات‌های تعزیری و اصلاحی در…
چکیده از مسائل چالش برانگیز در جامعه ما، الگوگیری از اسوه‌های دینی است كه معتقدان و منتقدانی دارد. مشكل اساسی در این مسأله، تفاوت زمانی اسوه‌های دینی با ما است. این نوشتار، معتقد است با تكیه بر «معاصرسازی» می‌توان این مشكل را چاره‌ كرد. با معاصرسازی، هم پیروی ازسبك اسوه‌های دینی تأمین می‌شود و هم اقتضائات زمان لحاظ می‌شود. این امر در دو مرحله باید مورد توجه قرار گیرد: یكی پژوهش و دیگری گزارش. در مرحله پژوهش دو نكته باید مورد توجه قرار گیرد: یكی اینكه سیره‌پژوهی باید شكل پژوهش ناظر به زندگی یا پژوهش زندگی محور سامان یابد، نه…
چکیده: معاد و اعتقاد به عالم قیامت از اندیشه های اولیه حیات بشری بوده است و همه ادیان الهی پیروان خود را به روزی وعده می دهند كه به حساب همگان رسیدگی می شود. اما در كیفیت و چگونگی انتقال انسان‌ها به آن عالم اختلاف نظرهای شدیدی بین پیروان ادیان و متفكران آنها وجود دارد. فقها، فلاسفه، متكلمان و محدثان شیعی با توجه به نوع نگرش و مبانی فكری خود، معاد را پیش روی ما به تصویر می كشند. علامه مجلسی (ره) به عنوان یك مسلمان شیعی و محدث، معاد خود را مبتنی بر آیات قرآنی می داند و با…
چکیده برخی متکلمان بزرگ اسلامی، و پیش از همه آنها سید مرتضی (قده) برآنند که اگر شخصی حقیقتاً مومن شود، محال است از ایمان برگشته و کافر گردد. این متکلمان برای اثبات نظریه خود به دلیل عقلی و نقلی تمسک کرده‌اند. دلیل عقلی آنها این است که مومن مستحق پاداش ابدی و کافر مستحق کیفر ابدی است. پس اگر مومن، کافر شود، اجتما ع پاداش و کیفر ابدی پیش می‌آید که محال است. در این نوشتار، این استدلال نقد شده است. هم‌چنین با بررسی احادیث، نشان داده شده که هیچ‌یک از آنها نمی‌تواند نظریه بالا را اثبات کند، گذشته از…
چکیده موضوع امکان اعاده معدوم و هویت انسان در قیامت، یکی از مهم‌ترین و در عین حال چالش‌ برانگیزترین مباحث فلسفی و کلامی در تفکر اسلامی است. این موضوع با همه انضمام‌ها و بایسته‌های آن در تقریرات فلاسفه مسلمان به شکل‌ها و صورت‌های متنوعی آورده شده و مورد بحث قرار گرفته است. آرای علامه حلی به عنوان یکی از دانشمندان مسلمان به سبب غنای مطالب و شرح پیوسته آن‌ها با سایر موضوعات، بسیار مورد توجه است. وی نوع دیدگاهی که یک متفکر درباره ماهیت انسان دارد را در نگاه به هویت او در قیامت بسیار مؤثر دانسته است. علامه حلی…