مقالات

چکیده: عبدالله بن ابی یعفور از شمار اندک اندیشمندانی بود که همواره موردتکریم امام باقر و امام صادق (ع) بودند. با این‌ همه، اما ابعاد فکری و کلامی او چنان‌ که باید و شاید مورد تحقیق قرار نگرفته است. گستره شناخت امروزی ما از او به تبحر وی در دانش قرائت قرآن، فقه و وارستگی اخلاقی محدود و خلاصه‌ شده است. حال‌ آنکه تلاش‌های اعتقادی او در تبیین معارف اهل‌بیت (ع) چشمگیر بوده و بُعد کلامی او را آشکار می‌کند. این نوشتار با نگاهی به تاریخ تفکر امامیه و بازنمود فعالیت‌های اعتقادی عبدالله بن ابی یعفور در پی آن است…

چکیده: و یستند رأیه فی هذین الموردین إلی رأیه بشکل عام فی ملکیة الإمام الواسعة المستفاد من ظواهر بعض الأخبار، فقد ذکر صاحب الجواهر بعد أن سرد الروایات الواردة فی ذلک : «عن السندی بن الربیع عن ابن أبی عمیر حمل هذه الأخبار علی ظاهرها لا باطنها، قال : انه ـ أی ابن أبی عمیر ـ لم یکن یعدل بهشام بن الحکم شیئا، وکان لا یغب إتیانه ثم انقطع عنه و خالفه، و کان سبب ذلک ان أبا مالک الحضرمی کان أحد رجال هشام وقع بینه و بین ابن أبی عمیر ملاحاة فی شیء من الامامة، قال ابن أبی عمیر…

چکیده: عراق در عصر امویان محل ظهور و بروز اندیشه‌ها و آراء مختلف سیاسی و فکری متنوعی بود. پیشینه تاریخی، ترکیب اجتماعی، مرکزیت سیاسی و اقتصادی، آن را به‌عنوان کانون مهم بروز این‌گونه افکار و اندیشه‌ها درآورده بود. یکی از مهم‌ترین این آراء و اندیشه‌ها، غلو و حروفی گری بود. این نوشتار، چگونگی ظهور آراء و نمادهای رمزی و حروفی و سرچشمه‌ی حلول این افکار را در اندیشه‌ی مغیره بن سعید و نیز شکل‌گیری جریان مغیریه را بررسی نموده، با بهره‌گیری از روش‌های تحلیل تاریخی و فرقه شناسی به تبارشناسی اندیشه‌ها و واکاوی آراء این جریان سیاسی- مذهبی پرداخته است…

چکیده: یعدّ دعبل الخزاعی أکبر شعراء الشیعة فی العصر العباسی الأول فی تصدّیه للانحراف و الأوضاع السیاسیة القاتمة، و فی تنویر الرأی العام و توعیته المجتمع العباسی. من خلال نظرتنا إلى أشعاره تبیّن أنّه استخدم فی أدبه روحاً تهکمیةً ساخرة فی هجاء الخلفاء العباسیین و نقد النظم السیاسیة القائمة، و استطاع أن یصوّر الحکم المتقلب و الحالة القلقة و الانحطاط السائد و تبلبل الأمور و فوضی الأعمال فی هذه الفترة. کما تبیّن أنّ الشاعر لم یقصد من هجائه الساخر، الإضحاک و الهزل، بل کانت سخریته ذات أهداف سیاسیة و اجتماعیة بنّاءة. هذه المقالة درست الجانب الساخر من هجاء دعبل السیاسی…

چکیده: دعبل الخزاعی أکبر شعراء الشیعة فی العصر العباسی الأول و بدایة العصر الثانی، ذلک العصر الذی عُرف بالثبات والاستقرار من الناحیة السیاسیة، وکثرة المذاهب والنحل من الناحیة الفکریة والعقیدیة؛ نشأ الشاعر فی الکوفة و قد غذّت روحه من ینابیع الشیعة و انطبعت بطابعها؛ شبّ دعبل علی الإحساس بالظلم و الاضطهاد و لقّب بالشاعر الهجّاء الذی حمل خشبته علی عاتقه منذ خمسین سنة باحثاً عمّن یصلبه علیها. تصدّی الشاعر فی کثیر من أشعاره للانحراف و الأوضاع السیاسیة الفاسدة و قام بتنویر الرأی العام و توعیة المجتمع العباسی. من خلال نظرتنا إلی أشعاره تبیّن أنّه استخدم فی أدبه السیاسی روحاً تهکّمیةً…

چکیده: قلما نجد شاعرا أو کاتبا شیعیا دافع عن النبیّ (صلی الله علیه وآله وسلم) و آل بیته الأبرار إلا ونجد أنواع التهم تخیم علیه. هذا المقال یدرس تناقضات المؤرخین من خلال تعریفهم لدِعْبِل الخُزاعِی (الشهید سنة 246 ق) فیحاول الإجابة عن الأسئلة التالیة: 1. هل یمکننا الاعتماد علی أقوال بعض المؤرخین للتعریف بشخصیة دعبل الخزاعی رغم تناقضاتهم؟ 2. هل للتعصب دور فی آرائهم و أقوالهم؟ 3. هل هناک أقوال أخری وردت فی کتبهم تنفی مزاعمهم فیما زعموا؟ یحاول الباحث عرض التُّهم التی ألصِقَت بشاعرنا ثم الإجابة عنها مستخدما نفس الکلمات الواردة فی أقوال هؤلاء المؤرخین و یظلُّ القصد من…

چکیده: لقد عنی الباحثون و النقاد بالهجاء کفن من فنون الادب الرفیعة، حیث یعبر عن عاطفة الشاعر و انفعالاته و خلجات قلبه اکثر من الاغراض الشعریة الاخری، و یصور الحیاه الفردیة و الاجتماعیة تصویرا صادقا بلغه سهلة قریبة الی الفهم. و فی العصر العباسی – و هو العصر الذهبی فی العصور الأدبیه – برز الهجاء الساخر و أصبح موضع الاقبال و العنایه البالغه لامتزاجه بالسخریة التی تریح النفوس و تبهج القلوب، و لبعده عن الفحش و الاقذاع اللفظی الذی تمحه الاسماع و الاطباع و تلفظه الأذواق. و هذا البحث یعالج اللون الساخر من الهجاء فی شعر دعبل الخزاعی بالترکیز علی…

بسم الله الرحمن الرحيم والحمد لله رب العالمين ، وسلام علي المرسلين لا سيما اشرفهم نبي الهدي وامام المتقين ، و آله اعلام التقي والعروة الوثقي ومنارة المخبتين ، واصحابه الاوفياء المخلصين ، ومن اتبعهم باحسان الي يوم الدين . وبعد . . ان المدرسة الفقهية التي اغنت الفكر الفقهي الاسلامي بعطائها الثر ، لا ريب انها مدرسة اهل البيت عليهم السلام التي يعبر عنها في البحوث المتخصصة بتاريخ التشريع عادة بمدرسة النص ، وهي المدرسة التي تزعمها امير المؤمنين علي بن ابي طالب صلوات الله تعالي عليه ، ومن بعده الائمة من اولاده الاطهار عليهم السلام ابتداء بابي محمد…

لقد تقدم البحث – في القسم الاول من المقال – حول معالم شخصية الصدوق الاول علي بن بابويه قدس سره.. و نتاجه العلمي و ما خلفه من كتب و مؤلفات.. و قد انتهى بنا الحديث عن رسالته الى ولده.. بسم الله الرحمن الرحيم رسالة علي بن بابويه: ان رسالة علي بن بابويه او الشرائع – كما في قول النجاشي – هي رسالة فقهية كتبها الصدوق الاول الى ولده ابي جعفر محمد بن علي الصدوق و هو في عنفوان شبابه ظاهرا، اذ لم يكن عمر الصدوق حين وفاة والده قد تجاوز الثانية و العشرين على ابعد التقادير، لما تقدم من ان…

چکیده: حضرت مسلم بن عقیل (علیه السلام) از جمله شخصیت‌های ممتاز حادثه عاشوراست که مانند برخی دیگر از بزرگان این قیام سترگ، کم تر در گفته ها و نوشته ها به او پرداخته شده و شخصیت ایشان بیشتر با واقعه عاشورا شناخته می شود و عموم مردم از زندگانی شریف ایشان پیش از واقعه عاشورا اطلاعات کم تری دارند و هر گاه سخنی از این شخص ارزنده و وارسته به میان می آید، بیشتر اواخر عمر ایشان بلکه واپسین روزهای زندگانی او مورد بررسی و توجه قرار می گیرد. با توجه به اینکه پدر او عقیل نیز از جایگاه علمی…

چکیده: ابوحمزه ثمالی، یکی از برجسته ترین شاگردان ائمه اطهار(ع) در زمان خویش بود او عالمی سترگ، متقی و پرهیزگار بود که در مکتب اهل بیت عصمت و طهارت (علیه السلام) تربیت یافت و حامل علوم و معارف آنان گشت ابو حمزه در کوفه که مرکز ولایت و تشیع بود نشو و نما یافت…

چکیده: مسلم (علیه السلام) در پنجم شوال سال 60 هجری به کوفه رسید و برای رعایت تدابیر امنیتی، مخفیانه وارد شهر شد. او پس از ورود به کوفه به خانه مختار ابو عبیده ثقفی رفت. شیعیان پس از مدتی نزد او آمدند و از وی به گرمی استقبال کردند. سپس حضرت مسلم (علیه السلام) نامه مولای خود امام حسین (علیه السلام) را برای آنان خواند. کوفیان سراپا گوش شدند و با اشتیاق به کلمات امام گوش می دادند. اشک در چشمان همگی آنان حلقه زده بود. سپس پیش آمدند و با فرستاده امام، بیعت کردند. به دنبال آن، حاضران نیز…