مقالات

چکیده بحث درباره علم امام به زمان و چگونگی ارتحال یا شهادت خود، از فروع مسئله گستره علم امام است. این مسئله را می‌توان از منظر عقلی و نقلی بررسی کرد. از مجموع روایات عام و خاص درباره گستره علم امام به دست می‌آید که امامان اهل بیت به زمان و چگونگی ارتحال یا شهادت خود آگاه بودند. در این‌جا این پرسش یا اشکال مطرح می‌شود که چرا آنان تن به شهادت داده و به حفظ جان خود که عقلاً و شرعاً واجب است، اقدام نکرده‌اند؟ آیا این مطلب با عصمت امام ناسازگار نیست؟ مقاله حاضر به بررسی این مسئله…

چکیده مقاله «صوم» ترجمه مقاله انگیسی «Sawm» نوشته C. C. Berg از دایره المعارف اسلام لایدن، جلد 9، صفحه 94ـ95 می‌باشد. صوم یا روزه یکی از ارکان دین مبین اسلام است که از جایگاه والایی در میان تعالیم اسلامی اعم از قرآن کریم و روایات معصومین برخوردار است. خاورشناسان نیز در پژوهش‌های خود در باب معارف قرآن و اسلام به این موضوع مهم توجه و اهتمام ورزیده‌اند. مقاله «صوم» ترجمه مقاله انگیسی «Sawm» نوشته سی. سی. بِرگ (C.C.Berg) از دایرة‌ المعارف اسلام لایدن (The Encyclopaedia of Islam)، جلد 9، صفحه 94ـ95 می‌باشد. مؤلف مقاله ابتدا به مفهوم‌شناسی واژه «صوم» پرداخته…

چکیده سابقه و هدف: عوامل روحی و روانی در کنار اجزاء مختلف بدن از جمله سیستم ایمنی، سیستم عصبی، سیستم اندوکرین و سیستم گوارش می تواند در سلامت انسان نقش مهمی ایفا کند. با توجه به آیات قرآنی، روایات، احادیث و دستور العمل های اسلامی می توان به ارزش و جایگاه ویژه سلامت در دین مبین اسلام پی برد. یکی از احکام متعالی اسلامی «روزه داری» است که مانند نماز و سایر احکام الهی از اهمیت بسزایی در رشد و تعالی فردی و اجتماعی انسان برخوردار می باشد. دین مبین اسلام روزه داری را اسباب سلامت جسم و روح انسان…

چکیده حج و زیارت خانه خدا در میان عبادات، جایگاه و موقعیت ویژه‌ای دارد. مروری بر آیات قرآن، احادیث و کتب و منابع دینی این واقعیت را آشکار می‌سازد. آنچه در این مختصر مورد توجه قرار گرفته، «جایگاه حج و زیارت خانه کعبه در ادعیه و زیارات ماه مبارک رمضان» است. دعا و زیارت، یکی از ذخایر گرانبهای مسلمانان، به‌ویژه شیعیان بوده و از معارف عمیق و با ارزشی برخوردار است؛ به‌طوری که از دعا به «قرآن صاعد» تعبیر شده است. دعاها و زیارت‌های مأثور، دارای مطالب گوناگون و متنوّع در زمینه‌های اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی است؛ به‌خصوص دعاهایی…

چکیده برخی مطالعات تاثیرات مثبت روزه‌داری را در بهبود وضعیت روانی افراد مطرح کرده‌اند. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی تاثیر روزه بر عزت‌ نفس و سلامت‌روانی دانشجویان است. روش‌کار: این مطالعه توصیفی‌مقایسه‌ای بر روی 60 دانشجوی پزشکی به ظاهر سالم از دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد (38 زن و 22 مرد) که تصمیم به روزه داری در ماه رمضان 1386 را داشتند انجام شد. آزمودنی‌ها در آغاز ماه رمضان توسط پرسش‌نامه‌ی مشخصات فردی، پرسش‌نامه‌ی عزت‌نفس کوپراسمیت و فهرست علامتی 90 گزینه‌ای بازبینی شده (SCL-90-R) مورد ارزیابی قرار گرفتند. این افراد حداقل 21 روز در این ماه روزه گرفته و…

چكيده یکی از مؤلفه های مهم در اثرگذاری و انتقال مفاهیم قرآن، بیان زیبا و صوت و لحن واژگان قرآن می باشد. با مراجعه به سیره پیامبر گرامى اسلام(ص) درمى‌یابیم که با نزول قرآن کریم، قرائت قرآن با صداى زیبا و آهنگ خوش توسط پیامبراسلام(ص) مطرح گردیده است و امامان معصوم(ع) همچون امام سجاد(ع)، امام باقر(ع) و امام کاظم(ع) نیز از صداى زیبا و تلاوت آهنگین برخوردار بودند. پس از گسترش علم مقامات عربی، قاریان قرآن نیز تَغَنّی در قرآن را گسترش دادند و این کار را با آگاهی از احکام تلاوت، آگاهی از نغمه‌ها و رعایت شأن و احترام…

چکیده توانمندی حکومت و نظام اجتماعی از دغدغه‌های مهمی است که همواره مورد توجه نظام‌های سیاسی و حکومتی است. عوامل مختلفی می‌توانند در بقا و تداوم، پویایی و توانمندسازی حکومت و نظام اجتماعی نقش داشته باشند. انسجام درونی، نظم و امنیت از مهمترین عوامل توانمندی حکومت و نظام اجتماعی بشمار می‌روند. اندیشه مهدویت در پویایی و توانمندی حکومت بخصوص در ساحات انسجام و همبستگی و نظم و امنیت، نقش مهمی می‌تواند داشته باشد و کارکرد در این حوزه‌ها از کارکردهای مهم این اندیشه به‌حساب می‌آید؛ زیرا باور به اندیشه مهدویت می‌تواند مردم را حول محور خود جمع کند و برای…

چکیده قرآن كریم در آیاتی نظیر: «إِنَّ إِلَى رَبِّكَ الرُّجْعَى«(علق:8)؛ و«أَلَا إِلَى اللَّـهِ تَصِیرُ الْأُمُورُ« (شوری:53) خداوند را غایت حركت كلی جهان و صیرورت خاص انسان معرفی كرده و بدیهی است حركت به سمت هیچ غایتی، بدون معرفت و شناخت، انسان را به مقصد نهایی رهنمون نمی‌سازد؛ بنابراین حركت تکاملی انسان در نظام تربیت توحیدی، باید عالمانه و متفكرانه باشد تا انسان بتواند به مراتبی از حیات طیّبه موعود در قرآن کریم دست‌یابد. این حر‌كت طبعاً از منظر کتاب‌ آسمانی، دارای تحلیل و تفسیری ویژه و برخاسته از جهان‌بینی الهی است كه از مبانی معرفت‌شناختی تربیت سکولار، مانند مبانی پوزیتیویسم،…

چکیده طرح نظریۀ «معنا»، رویکردی وجود‌شناختی برای تحلیل و تبیین فعل و صفات فعلی خداوند است که متکلمان مدرسه کوفه به‌ویژه هشام بن حکم از آن بهره برده‌اند. از میان صفات فعلی خداوند، اراده بارزترین صفت است که در نگاه متکلم بزرگِ این دوره از تاریخ کلام امامیه، به «حرکت» شناسانده می‌شد. در این مقاله بر اساس شیوه مطالعات تاریخ اندیشه، نشان داده شده است که در نظر هشام بن حکم اراده، اگر چه امری است که از سر قدرت و اختیار سر می‌زند؛ با این حال با دیگر امور و مخلوقات عالم که برخاسته از قدرت و اختیار است…

چکیده ویلفرد مادلونگ اسلام شناس برجسته آلمانی، به مناسبت معرّفی و نقد کتاب ارزشمند «یکی و دیگر [یعنی: خدا و همه اندیشه های انسان در باب او]: ملاحظاتی در باب کتاب‌های مِلَل و نِحَل نگاشتی اسلامی» نوشتۀ دیگر اسلام پژوه برجسته آلمانی، پروفسور یوزف فان اس، به اختصار بسیار، دیدگاه‌های خویش را در باب مسأله جانشینی پیامبر اکرم (ص) و موضع شیعیان و اهل سنّت در این باره بازگو کرده است و این بار با صراحتی بیشتر به تبیین و توضیح نظرگاه خویش و آنچه در کتاب جانشینی حضرت محمّد (ص) بیان کرده بود، پرداخته است. به جهت اهمّیّت نگرش‌ها…

چکیده خواب و استراحت از بخش‌های اجتناب ناپذیر حیات هر موجود زنده است. بدین لحاظ، برای ما انسان‌ها شناخت چگونگی و آداب مربوط به خواب و استراحت بندگان برگزیده الهی، جالب، جذّاب و درس آموز است. درباره چگونگی و آداب خواب و استراحت پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) روایات متعدد و متنوعی از طریق اهلبیت (علیهم السلام) و غیر آنان نقل شده است. این روایات را میتوان در شش محور دسته بندی کرد: زمان، مقدار، مکان، چگونگی خواب و استراحت پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) و حالات قبل و بعد از آن. توجه بیش از پیش به سیره…

چکیده دگرگونی مداوم جوامع منجر به پیدایش مجموعه ای از نظریه ها گردید که در پی تحولات قرون 16 تا 20 م. صاحبان این نظریه ها به سنّت گرا، مدرنیست ها و پست مدرنیست ها شهرت یافتند. این صاحب نظران طیفی از نظریه ها را از تعامل تا تقابل سنت و مدرنیسم تشکیل داده اند. این نکته که در چالش بین این دو دیدگاه، کدام یک صائب اند؟ در این مقاله مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد تنها برخی از سنّت ها مغایر با پیشرفت و ترقی جامعه است که باید طرد و یا تعدیل شوند و در موارد…