مقالات

چکیده قرارداد مزارعه میان بیش از دو نفر، موضوعی اساسی در فعالیت‌های اقتصادی است که در این مقاله سعی خواهد شد موضوع بر اساس نگاه توسعه‌محور اسلام بررسی شود. در نوشتار حاضر دو دیدگاه موافق و مخالف در باب مزارعه میان بیش از دو نفر مطرح شده است که این مقاله دیدگاه موافق را با توجه به دلایلی مانند عمومات و اطلاقات کتاب و سنت و همچنین دلایل خاصی که در باب مزارعه ذکر شده‌اند، با روش توصیفی – تحلیلی تقویت می‌کند؛ زیرا اجتهاد پویا، موضوعیت خاصی در ادارۀ جامعه دارد و اقتضا می‌کند که این عقد با توجه به…

چکیده: يكي از شرايط صحت عقد مزارعه معلوم بودن مدت آن است. اگر مدت تعيين شده براي رسيدن محصول كافي باشد، ولي زراعت به علل طبيعي مانند تغيير هوا يا تاخير زارع در كاشتن بذر در آن مدت، نرسيده باشد نسبت به وضعيت زرع سه نظر در فقه مطرح شده است كه عبارتند از: ۱. ازاله زراعت بدون دادن ارش، ۲. ازاله زراعت با دادن ارش، ۳. ازاله زراعت بدون دادن ارش در صورت تقصير زارع و ابقاي زراعت با گرفتن اجرت المثل در صورت عدم تقصير زارع. در حقوق ايران، ماده ۵۴۰ قانون مدني، گر چه به طور مطلق،…

چکیده: در زمينه رابطه مخابره و مزارعه و نيز جواز يا عدم جواز آن دو اختلاف وجود دارد. اختلاف مزبور از دو دسته روايات ناشي مي شوند که در يک دسته، از مخابره نهي شده و در دسته ديگر از معامله پيامبر ص با اهالي خيبر در مقابل دريافت نصف محصول زمينها سخن به ميان آمده است. قائلان به جواز مخابره (مزارعه) روايات ناهيه از مخابره را توجيه نموده اند تا با جواز مزارعه قابل جمع باشند، ولي فقهايي که به دليل شباهت مخابره با مزارعه به عدم جواز مزارعه و مخابره باور دارند، روايات ناهيه را ناسخ روايات جواز…

چکیده یکی از ابزارهایی که می توان براساس قراردادهای اصیل اسلامی طراحی کرد اوراق مضاربه است.عقد مضاربه به عنوان مبنای انتشار اوراق مضاربه و مفاهیم و روابط حقوقی بین ارکان اوراق پیش گفته، به آن نظمی حقوقی داده و از آن نظام حقوقی با ویژگی های خاص خود ساخته است. روابط موجود در فرآیند انتشار و اجرای اوراق مضاربه براساس این ماهیات و قواعد عام حقوقی تنظیم می شود. به همین لحاظ نیاز به بررسی حقوقی این اوراق امریضروری است. پژوهش پیش رو براساس روش توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر اینپرسش اصلی است که به لحاظ حقوقی تحلیل ماهیت سازوکارها…

چکیده قیام زید بن‌علی (م121ق) از جهت زمینه‌ها، عوامل، ابعاد، نتیجه و پیامدهایش از موضوعات تاریخی پر ابهام است. یکی از ابعاد این موضوع، که همچنان مورد بحث محققان است، چگونگی مناسبات زید بن‌علی با پیشوایان امامیه و ماهیت عقیده و عمل وی در این روابط است. نگارنده معتقد است آنچه موجب پراکندگی نظرات و ابهام در این موضوع شده، کم‌توجهی به سیر تاریخی روابط و بستر سیاسی رخدادها و نگاه یکجانبه به اصالت اخبار است. از این رو در این مقاله روابط زید بن‌علی به طور جداگانه با سه امام هم‌دروه‌اش، یعنی امام سجاد (ع) و امام باقر (ع)…

چکیده یکی از اجزاء و عوامل در مضاربة بانکی سود (بازدهی) آن است. به نظر فقهاء در مضاربه از ابتداء نمی توان سود را به طور دقیق معیّن نمود و در صورت تعیین، عقد مضاربه مشروعیّت پیدا نکرده و معامله ربوی محسوب می گردد. با توجه به این که تعیین سود در مضاربه ربا بوده و حرام است و با عنایت به ماده 21 فصل پنجم قانون عملیّات بانکی بدون ربا که آمده: «بانک مرکزی با هر یک از بانکها و نیز بانکها با یکدیگر مجاز به انجام عملیّات بانکی ربوی نمی باشند» سؤال این است که آیا در مضاربه…

چکیده اختلاف جاعل و عامل در ” جنس و نیز صفت جُعل ” در عقد جعاله منشأ ایجاد منازعه‌ای می‌گردد که بنا به رأی اکثر فقیهان امامیه فرجامی جز تحالف ندارد، مهم‌ترین معیارهای علت انتخاب راهکار تحالف عبارت‌اند از: قرار گرفتن توأمان جاعل و عامل در وضعیت مدعی و منکر، فقدان قدر مشترک و مورد توافق میان آنان و نیز فقدان هرگونه عامل مرجّح. پس از تحالف به دلیل پیوند میان عقد و ادعاهای متعارض، هر دو مشروعیت خود را از دست می‌دهند و پس از انحلال عقد تنها راه جلوگیری از تضییع حق عامل، پرداخت اجرة المثل است که…

چکیده انسان با تولد خویش از همه­ی حقوق الهی برخوردار می­گردد. حقوقی که بنا به انسان بودن، هر انسانی حق بهره­مندی از آنان را دارا می­شود حقوق مدنی و طبیعی که در قالب دین مبین اسلام برای افعال و اعمال مسلمانان قرار داده شده است روابط انسان­ها را با خدا و انسان­ها را با یکدیگر تنظیم می­نماید. روابط مدنی انسان­ها شامل روابط عاطفی، اجتماعی، اقتصادی و غیره می­باشد. در بانکداری اسلامی روابط اقتصادی مردم براساس قراردادهای اسلامی است. از جمله­ی روابط اقتصادی دوجانبه که بین مردم با یکدیگر از یک­سو و ازسوی دیگر با بانک­ها در جامعه­ی اسلامی وجود دارد…

چکیده در تحلیل ماهیت جعاله، دیدگاه­های متفاوتی ابراز شده است؛ دو دیدگاه عمده عقدی و ایقاعی بودن جعاله؛ هر کدام با استناد به نکاتی سعی در تبیین ماهیت جعاله دارند. طرفداران عقدی بودن جعاله، قبول و موافقت عامل را شرط تحقق جعاله می­دانند؛ اما در اندیشه فقیهانی که نظریه ایقاعی بودن جعاله را برگزیدند، قبول عامل، تأثیری در ایجاب جاعل ندارد و به عنوان رکن در جعاله، تلقی نمی­شود؛ این فقیهان، عقدی دانستن جعاله را مستلزم نادیده گرفتن قواعد عمومی عقود می­دانند. در مقابل معدودی از فقیهان نیز نظریات دیگری همچون: تسبیب، برزخ بین عقد و ایقاع، اقتضایی بودن جعاله،…

چکیده: از جمله موضوعات مورد بحث در کتابهای فقهی شیعه و اهل سنت، موضوع شرکت است. در مورد اصل عقد بودن شرکت ظاهرا بین فقهای شیعه و اهل سنت مخالفی وجود ندارد، ولی برای آن تقسیمات و انواعی ذکر نموده و برای هر قسم ویژگیها و شرائطی بیان کردند، که هم در ذکر انواع، و هم در ویژگیها و شرائط، اختلاف فراوانی مشاهده می گردد. با توجه به نقش و جایگاه شرکت عقدی در بین انواع ذکر شده از شرکت و گره گشایی آن در زندگی روزمره انسان، تحقیق درباره علت وجود این همه اختلاف با رجوع به مبانی و…

چکیده: موضوع ” اوراق مشارکت” در ایران، سال 1376 با تصویب قانون نحوه انتشار این اوراق مطرح شد تا خلا نقش اوراق قرضه در نظام اقتصادی و مالی کشور را که به دلیل ربوی بودن کنار گذاشته شد پر کند. اوراق مشارکت براساس عقد شرکت مدنی پایه‌ریزی شده است و دارندگان این اوراق با ناشر در پروژه‌ای معیّن به صورت مشاع شریک‌اند. با این حال به نظر می‌رسد برخی از قواعد عقد شرکت در اوراق مشارکت اجرا نمی‌شود و همین مسئله باعث پدیدار شدن ابهاماتی شرعی درباره مشروعیت قرار داد مشارکت شده است. مهم ترین شبهه مطرح شده از سوی…

چکيده: مبحث خيارات در فقه اماميه و حقوق مدني از اهميت ويژه اي برخوردار است و به عنوان يكي از عوامل ارادي انحلال قرارداد به رسميت شناخته شده است. از جمله خيارات مختص عقود معاوضي خيار تبعض صفقه و خيار شركت است. به رغم اهميت هر دو خيار ياد شده، نزد فقهاي اماميه و حقوق دانان وجوه تمايز اين دو خيار چندان مورد توجه قرار نگرفته است و در اين زمينه رويه واحدي وجود ندارد، به گونه اي كه برخي هر دو خيار را مستقل از همديگر و عده اي خيار شركت را مصداقي از خيار تبعض صفقه دانسته اند….