مقالات

چکیده جاذبه‌های بازرگانی جزیره‌ العرب باعث جذب شماری از پیروان ادیان الهی در نواحی یمن، نجران، شمال شبه‌ جزیره و به‌صورت پراکنده، عمان شده ‌بود. در بحرین نیز، برخی از قبایل عرب به مسیحیت گرویده بودند. ظهور اسلام روابط جدیدی را با جماعات مسیحی ایجاب کرد و تعاملات تازه‌ای را با ایشان تحت نظمی متفاوت‌تر از قبل در شبه‌جزیره پدید آورد. بنا به رویکردهای متفاوتی که جماعات مسیحی در برابر حکومت اسلامی اتخاذ می‌کردند، مواضع سیاسی و نظامی پیامبر(ص) نیز آشکارا متفاوت می‌شد. در این پژوهش، مواضع و راهبردهای سیاسی و نظامی دورۀ پیامبر نسبت به جوامع مسیحی شبه‌جزیره بررسی…
چکیده ادریس بن عبدالله، بازماندۀ جنبش شهید فخ، حکومتی در مغرب‌الاقصی (172-375) پایه‌ریزی کرد. گزارش‌های تاریخی دربارۀ ماهیت مذهبی دولت ادریسیان اختلاف دارند. پیوند خانوادگی بنیان‌گذار این حکومت با خاندان پیامبر(ص) نشانۀ باورهای شیعی آن دانسته شده‌ است. رواج اعتقادات مالکی و معتزلی در قلمرو این حکومت از یک‌سو، و عملکرد ادریسیان و باورهای آنان به اندیشه‌های زیدیه از سوی‌ دیگر، و همچنین سازش با امویان اندلس و عبیدیان و خواندن خطبه به نام آنان و بعضاً همراهی ایشان با خوارج بر پیچیدگی گزارش‌ها افزوده است. این مقاله، با گردآوری داده‌های کتابخانه‌ای و بررسی گفتار و رفتار ادریسیان بر پایۀ…
چکیده مناظره یکی از شیوه­ های تبلیغی پیامبران و اولیای الهی برای دعوت مردم به سوی توحید و حلّ اختلافات دینی است که در آیاتی از قرآن کریم بر آن تأکید شده است. گفت­ و گوی میان اسلام با ادیان مختلف از دوره نبوی شروع گردید و در عصر جانشینان آن حضرت(ص) ادامه یافت و در عصر رضوی به اوج خود رسید. این مقاله به این نتیجه دست یافته است که امام(ع) با تکیه بر گونه‌ای خاص از مخاطب‌شناسی، متناسب با درک مخاطب، پیام­ های خویش را ارائه می‌کردند و به منظور افزایش اثرگذاری، علاوه بر استناد به متون مقدّس…
چکیده مجموعه رویدادهای مربوط به واقعه عاشورا، نیازمند پژوهش و بازخوانی است. مقاله حاضر با محور قرار دادن پرسشی درباره اصالت تاریخی مقبره حر بن یزید ریاحی(۶۱ه.ق) به بررسی دو دیدگاه در این زمینه می‌پردازد. برخی از محققان، مستند به برخی گزارش‌های تاریخی بر این باورند که طایفه حر پس از حادثه عاشورا، جسد مطهر او را در مکانی که به عنوان مقبره ایشان معروف است، به خاک سپردند و از نبش این قبر به وسیله شاه اسماعیل (۹۳۰ه. ق) و سیره مردم برای زیارت حر به عنوان گواه درستی ادعای خود یاد می‌کنند. در مقابل این دیدگاه، برخی دیگر…
چکیده نبردهای پیامبر(ص) موضوع تحقیقات بسیاری بوده است. این تحقیق به سهم خود تلاش می‌کند به بررسی غزوات و مقایسه آن با جهاد ابتداییِ مصطلحِ ابواب فقهی یعنی؛ جهاد برای توسعه و گسترش اسلام پرداخته، تصویری واقعی از دیپلماسی پیامبر(ص) در مقابل دشمنان و تعامل ایشان با غیرمسلمانان ارائه کند. پاره‌ای از مورخان و به دنبال آنها تعدادی از فقها، بسیاری از جنگ‌های پیامبر(ص) را به قصد توسعه اسلام معرفی کرده، به‌ همین علت، اقدامات نظامی پیش دستانه را در دیپلماسی ایشان مجاز شمرده‌اند. اینان، جهاد اصلی را در اسلام جهاد ابتدایی می‌دانند و بر این باورند که برای اجبار…
چکیده روایت‌ها و گزارش‌های گوناگونی درباره اصحاب خاصِ امام سجاد(ع) در منابع حدیثی و رجالی امامیان نقل شده است. برخی بر پایه این گزارش‌ها جایگاه و مقامات خاصی برای این گروه از اصحاب در تاریخ حدیث امامیه لحاظ کرده‌اند. پرسشِ مطرح این است که به‌واقع چه میزان از این گزارش‌ها با واقعیت‌های تاریخی همراه است و این‌که آیا در صورت راستی‌آزمایی با دیگر گزاره‌های معرفتی می‌توان این ویژگی‌های متمایز کننده خاص را اثبات کرد؟ براساس گزارش‌های موجود، به نظر می‌رسد می‌توان در تطابقِ تاریخی و درستی این گزارش‌ها تردید کرد چرا که داده‌های تاریخی با محتوای این گزارش‌ها همراهی آشکاری…
چکیده: خانواده کهن‌ترین نهاد انسانی است که از همبستگی اجتماعی، عاطفی و حقوقی گروهی از انسان‌ها که دارای رابطه‌ی زوجیت یا قرابت هستند، پدید می‌آید. تلاش و جدیت اعضای آن موجب شکل‌گیری اعتبار و حیثیت اجتماعی برای نهاد خانواده می‌شود که سرمایه‌ی معنوی مشترک آن‌ها به‌شمار می‌آید. این سرمایه‌ی معنوی مشترک، در تعالیم اجتماعی و حقوق اسلامی مورد شناسایی قرار گرفته است و قواعد اخلاقی و حقوقی عام و اختصاصی برای حمایت از آن پیش‌بینی شده است؛ از جمله‌ی قواعد عام حقوقی، قاعده‌ی لاضرر است. قاعده‌ی لاضرر با عنایت به زمینه‌ی صدوری روایت مربوط به سمرة بن جندب و انطباق…
چکیده بازشناسی باورهای مهدوی زیدیان در قرن سوم هجری موضوعی است که نوشتار پیش‌رو بدان می‌پردازد و نویسنده بر آن است تا مهم‌ترین ویژگی‌های اندیشه مهدویت را در میان زیدیه در این بازه زمانی مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. چنان‌که مهدی‌باوری در این دوره، از کارکردهای ویژه‌ای در قیام‌های زیدی و بارور شدن برخی از مفاهیم کلیدی در حوزه مهدویت برخوردار بوده است. به‌نظر می‌رسد با ظهور شخصیت‌هایی همچون محمد بن قاسم (م‌219 ق) و یحیی بن عمر (م 250 ق) اندیشه مهدویت در میان زیدیه دوران جدیدی را تجربه کرد که باور به غیبت آن‌هم در بازه‌ای طولانی…
چکیده واقعۀ عاشورا از جنبه‌های مختلفی بررسی و مطالعه شده و با این حال زوایای مبهمی از آن دغدغه پژوهشگران این عرصه است. از جمله این جنبه‌ها واکاوی هدف و فلسفه قیام حسینی است و ردّ یا اثبات آرای مطرح در این مسئله نیازمندِ فهمِ چگونگی این رویداد مهم خواهد بود. بخشی از این چگونگی به شناخت تجهیزاتِ به‌کار رفته در این رخداد خونبار مربوط می‌شود و دستیابی به کمّیت و کیفیت جنگ‌ افزار‌های موجود در اردوی حسینی می‌تواند شاهدی بر مقصد و مقصود جنگاوران باشد. این مقاله با بهره‌مندی از داده‌های تاریخی و با تکیه بر منابع دست اول…
این مقاله به بررسی قاعده فقهی «لاضرر» در اسلام با تمرکز بر دیدگاه‌های فقه شیعه می‌پردازد. قاعده لاضرر که مستند به حدیث نبوی «لاضرر و لاضرار فی الاسلام» است، بیان می‌دارد که هیچ حکم ضرری در شریعت اسلام تشریع نشده و اضرار به خود یا دیگران ممنوع است. این نوشتار با استناد به منابع روایی و آرای فقهای بزرگی مانند شیخ انصاری، محقق خراسانی، امام خمینی و دیگران، به تبیین مبانی، ادله و تفاسیر مختلف این قاعده می‌پردازد و دامنه شمول آن را در احکام تکلیفی و وضعی بررسی می‌کند. در ادامه، نویسنده به تطبیق قاعده لاضرر در مسائل مستحدثه…
چکیده فتح سلمیه در راستای فتوحات شام در دوران عمر بن خطاب صورت گرفت و این شهر یکی از توابع حمص بوده است. با وجود این، ساکنان این شهر تا دوره عباسی همواره بر دین مسیحیت بوده ­اند، لذا می ­توان گفت که آغاز تاریخ اسلامیِ شهر سلمیه در دوره عباسیان بوده است. در این زمینه گزارش ­های مختلفی در منابع تاریخی و جغرافیایی کهن مانند تاریخ یعقوبی، تاریخ طبری و الأغانی اصفهانی ثبت شده است که اغلب کوتاه و بدون تفصیل است. در این میان، گزارش کتاب استتارالامام به عنوان یک منبع تاریخ­نگارانه اسماعیلی و معجم‌البلدان یاقوت حموی راجع…
چکیده: خلا حاصل از حذف اوراق قرضه از بازار سرمایه از یك سو و قابلیت عقدهای اسلامی برای طراحی ابزارهای مالی از سوی دیگر، باعث شده انواعی از ابزارهای مالی اسلامی به عنوان صكوك از سوی كارشناسان مالی اسلامی پیشنهاد شود، گرچه همه آنها معیار های لازم فقهی و اقتصادی را ندارند، اما برخی در عین رعایت ضوابط شرعی، قابلیت های بالای عملیاتی و توجیه اقتصادی دارند. این مقاله در صدد است دو نوع از این ابزارها كه بر اساس قراردادهای مزارعه و مساقات طراحی شده اند را تبیین كند، در این ابزارها، فعالان بخش كشاورزی چون بانك كشاورزی، شركت…
خروج از نسخه موبایل