مقالات

چکیده برخی منتقدان دین معتقدند دین به جهت تقدس گرایی، جزمیت و عقل گریزی، یکی از عوامل ایجاد خشونت در جوامع است. این مقاله در صدد پرداختن به جایگاه عقل در دین اسلام و تاثیر آن بر رفتار انسان‌ها است. در این راستا، مقاله نشان می‌دهد تاکید مستقیم اسلام بر عقلانیت در فهم اعتقادات و احکام دین سبب می‌شود که جهالت‌ها و کج فهمی‌ها زایل شده، افراط‌ها و تفریط‌های برخاسته از این کج فهمی‌ها از عرصۀ دینداری طرد شوند. به علاوه، این تاکید بر عقلانیت تنها ناظر به تحسین عقل نیست، بلکه ناظر به رفع موانع حاکمیت عقل بر فکر…

چکیده صلح و امنیت از دغدغه های همیشگی بشر بوده و انسان همت خویش را در مسیر دست یابی به این آرمان به کار گرفته است؛ هر چند در نیل به این مهم همواره توفیق چندانی نیافته و جنگ و ستیز در همیشه تاریخ بشر روزافزون بوده است. صلح در اسلام به خاطر مبانی مبتنی بر وحی از ویژگی‌هایی برخوردار است که نظیر آن در هیچ مکتب فلسفی یافت نمی شود. توجه به نظریه پردازی صلح از این جهت ضرورت دارد که عدم درک صحیح آن و بی توجهی به ابعاد صلح در اسلام موجب هجمه ها و شبهاتی از…

چکیده مسأله اهانت به اولیاء الهی و تکرار چندین باره این امر یکی از مسائل مبتلا به کنونی جوامع اسلامی است. متن حاضر تلاش می‌کند تا با بررسی احادیث و روایات تاریخی، روش معصومان(ع) در مقابله با اهانت‌ها را بیان کند. از جمله مواردی که در احادیث و روایات تاریخی فراوان مشاهده می‌شود، آن است که اولیاء دین بین اهانت‌کنندگان نادان از یک سو و اهانت‌کنندگان مغرض از سوی دیگر تمییز قائل می‌شده‌اند و با این دو دسته به یک شیوه رفتار نمی‌کرده‌اند. بررسی احادیث معصومان(ع) و روایات تاریخی نشان می‌دهد که هماره در برخورد با نادان، گذشت و حلم…

چکیده محمد نفس زکیه از نوادگان امام حسن (ع) است که در زمان امام جعفر صادق(ع) علیه حکومت عباسی قیام کرد. قیام وی در سال های آغازین خلافت عباسی چالشی جدی برای عباسیان پدید آورد و ماهیت ضدعلوی عباسیان را آشکارتر نمود. عده‌­ای قیام وی را مورد تأیید امام صادق(ع) شمرده و گروهی دیگر، آن را حرکت سیاسی نابجا می­ دانند. نگارندگان در این پژوهش با روشی توصیفی تحلیلی به بررسی این دو دیدگاه متفاوت پرداخته ­اند. یافته ­های تحقیق حاکی از موافقت کلی امام صادق با حرکت نفس زکیه است که در مقابل حکومت ظلم صورت گرفته است. اخبار…

چکیده در منابع تاریخ اسلام گزارش شده است که پیامبر اسلام در دوران کودکی طی سفری به شام همراه ابوطالب؛ عمو و سرپرست خود با راهبی مسیحی مشهور به بحیری ملاقات نموده است. طبق گزارش منابع، در این ملاقات که در شهر بصری در منطقه شام اتفاق افتاده است، راهب مسیحی ضمن مشاهده معجزاتی از پیامبر اسلام بشارت پیامبری و بعثت ایشان را مطرح نموده و برای محفوظ ماندن ایشان از شر توطئه های افرادی به ویژه از قوم یهود، توصیه هایی را به ابوطالب ارائه می نماید. این داستان مشهور در قرون اخیر مورد استفاده خاور شناسان قرار گرفته…

چکیده: بشر امروز از رویدادهای گوناگون اجتماعی، محیطی، شغلی، خانوادگی و ناکامی ها رنج می برد. این در حالی است که رفاه حاصل از پیشرفت فناوری، سببب روحیه راحت طلبی و کاهش ظرفیت و تحمل او شده است. در چنین شرایطی، برخورداری از ویژگی صبر توان درونی انسان و تاب آوری وی را ارتقا می بخشد، خویشتن داری مستلزم مدیریت و مهار احساسات است و افراد خویشتن دار از ثبات هیجانی بیشتری برخوردار خواهند بود. این امر کارایی آنان را در عرصه های گوناگون زندگی افزایش می دهد. در قرآن کریم نیز به استعانت از صبر در کنار فریضه نماز…

چکیده ورود امام‌رضا(ع) به ایران و اقامت ایشان باعث تحولات بزرگی در تاریخ ایران و اسلام به ویژه تشیع گردید. امام‌رضا(ع) پس از آن که با اکراه از مدینه به مرو آورده شد، به اجبار منصب ولایتعهدی مأمون – خلیفه عباسی – را پذیرفت. دوران کوتاه ولایت عهدی ایشان از یک سو قیام های علویان را آرام نمود و از سوی دیگر موجب رنجش عباسیان و قیام علیه مأمون گردید. این دوران موجب آرامش و آزادی نسبی شیعیان ـ که در زمان خلفای پیشین مورد آزار و شکنجه قرار می گرفتند ـ گردید و سادات و علویان از بلاد مختلف…

چکیده برخی نهادها و تشکیلات شکل گرفته در تاریخ اسلام، به عنوان یکی از عناصر تمدنی به حکم ضرورت­ های اجتماعی و فرهنگی پدید آمده ­اند؛ نهاد نقابت یا تشکیلات سرپرستی گروهی خاص(علویان) یکی از این سازمان­ ها است که با همین انگیزه یاد شده، به­ وجود آمده است. نقابت، در ایام جاهلیت، موقعیتی بود که در خصوص حفظ اخبار مربوط به اقوام و قبایل، چگونگی رشد، گسترش و تعاملات اجتماعی آنان، به ویژه حفظ نسب اعضای آن می­ کوشید و از هرگونه حقوق مادی و معنوی آنها محافظت می­ کرد. این نهاد، پس از اسلام نیز با همان رویکرد…

چکیده پژوهش حاضر قصد دارد به روشن‌سازی معانی گوناگون مفهوم صبر که از مفاهیم بنیادی اخلاقی، تربیتی قرآن مجید است، بپردازد و سپس دلالت‌های فلسفی و تربیتی آن را استنتاج کند. از این‌رو، مسئله اصلی این مطالعه چیستی مفهوم صبر در قرآن مجید و دلالت‌های فلسفی و تربیتی آن است. با توجه به مسئله کلی فوق، سؤال‌های پژوهش عبارت‌اند از: 1. صبر در قرآن، بر کدام معانی دلالت دارد؟ 2. دلالت‌های فلسفی مفهوم صبر کدامند؟ 3. دلالت‌های تربیتی مفهوم صبر کدامند؟ به منظور پاسخگویی به پرسش‌های بالا از روش تحلیلی ‐ استنتاجی استفاده شده است. بنابراین، مطالعه حاضر در زمره…

چکیده زیدیه فرقه ای از شیعه می باشند که همزمان با قیام زید بن علی (ع) به وجود آمدند. پس از زید طرفدارانش به گرد پسرش یحیی، جمع شدند. پس از شهادت یحیی، قیامها به رهبری فرزندان عبدالله بن حسن بن حسن (ع) (محمد نفس زکیه) ادامه یافت. یحیی بن عبدالله به دیلم رفت و قیام را به داخل ایران کشاند. بسیاری از دیلمیان، اسلام شیعی از نوع زیدی را پذیرا و حامی آن شدند. حسن بن زید با استفاده دیلمیان و علویانی که به او پیوسته بودند، حکومتش را در طبرستان پایه گذاری کرد. حکومت علویان پیامد سیاسی -…

چکیده اطمینان یافتن به اصل صدور روایات از معصومان در کنار فهم دلالت حدیث، همواره مورد توجه و تأکید محدثان و بزرگان امامیه بوده است. مطابق «روایات عرضه» که مورد اتفاق شیعه و سنی است، یکی از مهم‌ترین معیارهای رسیدن به این هدف، عرضه و تطبیق آن‌ها بر آیات قرآن است. لذا این نوشتار با بررسی و نقد دلالی همۀ روایات باب «صبر» اصول کافی و جمع‌آوری آیات مربوط، به دنبال تعیین میزان هماهنگی و سازگاری آن‌ها با آیات قرآن و در نتیجه صدور آن‌ها از معصوم است. این پژوهش با رویکردی توصیفی و تحلیلی و با روش اسنادی و…

چکیده: در تاریخ مذهب شیعه، یکی از مسایل مهم و قابل توجهی که با آن روبرو می‌شویم، نقشی است که خاندان‌ها در آن ایفا می‌کنند. این خاندان ها، چه در عصر حضور ائمه و چه عصر غیبت، نقش مؤثری در شکل‌گیری مؤسسات سیاسی، افکار و اندیشه‌ها و نیز تداوم حیات شیعه داشته‌اند. افرادی از آنها از فعالان سیاسی بودند. به عنوان مثال، زمانی که ائمه شیعه تحت نظارت و کنترل از جانب دستگاه حاکم بودند، در نقش وکلای ائمه حضور یافتند و وساطت بین ائمه و شیعیان را بر عهده گرفتند. عده ی دیگری نیز با نفوذ در دستگاه خلافت…