مقالات

چکیده قرآن‌کريم استوارترين سند برجاي مانده از رسالت پيامبر اسلام است. از اين رو هم بداهت عقل و هم صراحت نقل آن را مهمترين معيار ومرجع در نقد ساير گزاره‌هاي ديني مي‌داند. در اين نوشتار سعي شده است با جست‌وجوي شواهد قرآني قرآن کریم استوارترین سند برجای‌مانده از رسالت پیامبر اسلام است. از این رو هم بداهت عقل و هم صراحت نقل آن را مهم‌ترین معیار و مرجع در نقد سایر گزاره‌های دینی می‌داند. در این نوشتار سعی شده است با جستجوی شواهد قرآنی روایات «باب شکر» کافی شریف میزان سازگاری این روایات با آیات قرآن سنجیده شود. این پژوهش…

چکیده صلاح ­الدین ایوبی به‌عنوان تأثیرگذارترین شخصیت دولت ایوبی، علاوه بر مبارزه سیاسی، با نوع خاصی از مبارزه فرهنگی به مقابله با فاطمیان برخواست. او که خود را مدافع اهل سنت می­دانست، درجهت حمایت از اهل سنت و برخورد با اسماعیلیان بسیار تلاش­ کرد. از تأثیرگذارترین و کارآمدترین روش­ هایی که می­ توانست بدون درگیری شدید نظامی و بدون ایجاد حساسیت در بین اسماعیلیان او را به اهداف خود برساند، استفاده از مدارس متعددِ نوبنیاد ویژه‌ی اهل سنت بود. مدارسی که قالب­بندی حکومتی با ضوابط مشخص فقهی و آموزشی را دارا بود. تجربه‌های سلجوقیان و زنگیان در این راه مورد…

خلاصه ماشینی: “از آن‌جا که در سیر و سلوک از 30 منزل سخن گفته می‌شود و شکر از منازل مهم سیر محسوب می‌شود،در کتب اهل معرفت مورد توجه فراوان قرار گرفته است. اهل معرفت جهت تشبیه معقول به محسوس،سفر معنوی را نیز دارای شرایط و مراحلی می‌دانند؛ به این ترتیب که ابتدا باید زادوتوشه‌ای تهیه شود و این،شرط اول سفر است(از هر مرحله به عنوان شرط یاد می‌کنند). بین مدح،حمد و شکر در ریشۀ لغوی معنای مشترکی هست که محور هر سۀ آن‌ها نیز محسوب می‌شود و آن ثناگویی نسبت به فضیلت است. بیان شده که: شکر خصلت ششم از…

خلاصه ماشینی: “از آن‌جا که در سیر و سلوک از 30 منزل سخن گفته می‌شود و شکر از منازل مهم سیر محسوب می‌شود،در کتب اهل معرفت مورد توجه فراوان قرار گرفته است. اهل معرفت جهت تشبیه معقول به محسوس،سفر معنوی را نیز دارای شرایط و مراحلی می‌دانند؛ به این ترتیب که ابتدا باید زادوتوشه‌ای تهیه شود و این،شرط اول سفر است(از هر مرحله به عنوان شرط یاد می‌کنند). بین مدح،حمد و شکر در ریشۀ لغوی معنای مشترکی هست که محور هر سۀ آن‌ها نیز محسوب می‌شود و آن ثناگویی نسبت به فضیلت است. بیان شده که: شکر خصلت ششم از…

چکیده درک واقع بینانه تحولات سیاسی اجتماعی و کشف و استخراج (پیام ها و عبرت های) مستتر در نهضت های فراگیر مستلزم نگرش و بینش تاریخی ای است که تبیین گر نهضت و هستۀ اصلی قیام باشد. نهضت عاشورا نیز به مثابه یک قیام تحول ساز در بستر تاریخ مبتنی بر نظام اندیشه ای و تحلیلی امام حسین (ع) به وقوع پیوست این قیام هدفمندی خلقت و آفرینش، باور به علیت در حوادث در کنار به رسمیت شناختن نقش اراده و اختیار انسانی در ایجاد تغییرات و مسوولیت دینی در قبال حوادث و نگرشی یکپارچه نسبت به شناخت و تعریف…

چکیده : برانگیختن توجه مردم نسبت به حق‌متعال، محوری‌ترین موضوع در آموزه‌های قرآن کریم و اهل بیت(علیهم السلام) است. در بسیاری از آیات قرآن کریم و روایات امامان معصوم (علیهم السلام)، ایمان به حضور و احاطۀ خداوند بر عالَم مطرح شده است؛ به گونه‌ای که این اعتقاد بنیادی، زیربنای تمام موضوعات دینی اعمّ از اعتقادات، اخلاقیات و احکام عملی را شکل می‌دهد؛ چنان‌که در آیات قرآن و احادیث پیامبر(صلوات الله علیه) و امامان(علیهم السلام)، به این موضوع نیز عنایت ویژه‌ای شده است که خداوند متعال، منزه از آن است که شبیه مخلوقات خود باشد؛ در این آموزه‌ها در حقیقت، بر…

چکیده تشیع در نیم قرن اول موجودیت خود یک نهضت سیاسی کاملاً عربی با تأکید بر حقانیت حضرت علی بن ابیطالب علیه‌السّلام به عنوان تنها جانشین رسول اکرم (ص) بود. از دوران امامت و خلافت حضرت علی علیه‌السّلام تا زمان وقوع واقعه کربلا در سال 61 هجری قمری شیعیان انسجام خود را حفظ کردند. پس از قیام مختار و حمایت و تبلیغ وی برای امامت و مهدویت محمّد حنیفه که در راستای اهداف سیاسی مختار صورت می‌گرفت، اولین انشعاب در تاریخ تشیع با نام کیسانیه به وجود آمد. در طی دو قرن اول هجری قمری افراد مختلفی از بین خاندان…

چکیده یکی از مهم‌ترین مباحث تاریخ کلام و فلسفه، چه در مغرب‌زمین و چه در فرهنگ اسلامی، همواره این بوده است که آیا عقل انسان قادر است به ذات و صفات پروردگار، معرفت ایجابی پیدا کند یا تنها می‌تواند به معرفت سلبی (تنزیهی) دست یابد. در این مقاله کوشیده‌ام نشان دهم که هم دلایل عقلی و هم آیات و احادیث اسلامی اثبات می‌کنند که یگانه معرفت دست‌یافتنی برای ذهن ما دربارة ذات و صفات الهی، معرفت سلبی است و هرگونه تلاش برای کسب معرفت ایجابی در این امر، به نظریه تشبیه می‌انجامد که به حکم عقل و نقل باطل است….

چکیده هم­زمان با بسط اندیشه­های صوفیانه در جهان اسلام از قرن هفتم هجری به بعد و نزدیکی تصوّف و تشیّع به یکدیگر، رویکردهای صوفیانه در مقتل‌نگاری کربلا به‌مانند برخی دیگر از مکتوبات دینی و تاریخی وارد شد. این مطلب بامطالعه‌ی متون مکتوب این دوره و ردیابی شاخصه‌های اندیشه­ی تصوّف در این متون قابل بررسی است. در پژوهش حاضر سعی شده با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر پژوهش کتابخانه­ ای به این سؤال پاسخ داده شود که مقتل روضة‍‌الشهدا نگاشته‌ی حسین واعظ کاشفی- قرن دهم هجری- به‌عنوان یکی از مقاتل مهم و مشهور واقعه‌ی کربلا، از اندیشه‌های صوفیانه چه…

چکیده امویان و عباسیان (دوره اول) تلاش‌های بسیاری برای کسب مشروعیت انجام دادند. امویان در این جهت با طرح مبانی همچون انتساب به قریش، خونخواهی عثمان، نیابت از عمر و عثمان و عصبیت عربی و عباسیان نیز با طرح مبانی دیگری همچون انتساب به قریش، خونخواهی حسین(ع)، نیابت از ابوهاشم و وراثت، سعی نمودند اکثریت جامعه را به پذیرش خلافت خود متقاعد نمایند. ولی چون خلافتشان با تمام اقداماتی که برای کسب مشروعیت انجام دادند، براساس آموزه‌های دینی نبود، هیچ‌گاه به حقیقت نتوانستند مشروعیتی برای خود کسب نمایند. مبانی مطروحه از سوی این دو گروه در کسب مشروعیت، دارای شباهت‌ها…

چکیده با توجه به آموزه‌های جدیدی که اسلام با خود به ارمغان آورد، از نظر دینی به تقسیم‌بندی اجتماعی پرداخت که در دو دوره مکّی (مسلمان، کافر و مشرک) و مدنی (کافر، مشرک، منافق، مسلمان و مؤمن) خود را نشان داد. هجرت پیامبر (ص) به مدینه سرآغاز عصر جدیدی در تاریخ اسلام شد که به تأسیس دولت ـ شهر نوپای مدینه انجامید و به همراه آن مسئله جانشینی آن حضرت نیز از دغدغه‌های این نظام سیاسی جدید بود تا جایی‌که، جانشینی آن حضرت مسئله‌ای شد که با درگذشت ایشان سبب انشقاق جامعه گردید. از حوادث مرتبط با این مسئله، غدیرخم…

چکیده تداوم تفکرات اباحی‌گرایانه از گذشته تا زمان حاضر میان برخی از فرقه‌های اسلامی و ضربه‌ای که فرهنگ و تمدن اسلامی از اینها متحمل می‌شود، ضرورت توجه به آن را بیشتر می‌کند. شاید بتوان گفت نمود بارز تفکر اباحی‌گرایانه در قرون اولیه اسلامی بین مرجئه و غالیان بوده است. مرجئه و غلات هر یک با باورهایی خاص، تفکرات اباحی‌گرایانه را ترویج کرده‌اند. سؤالی پژوهش حاضر این است که نوع مواجهه امامان شیعه(ع) با باورهای انحرافی و تخریبی اهل اباحه چگونه بوده است؟ بررسی منابع تاریخی و روایی نشان می‌دهد پیشوایان دینی به رد این باور انحرافی پرداخته و همواره عمل…