مقالات

چکیده این نوشتار می‌کوشد تا با تمرکز بر موضع‌گیری‌های سیاسی امام رضا(ع)، معطوف به رقیب و دشمن سیاسی ایشان یعنی مأمون، به استنباط‌های نظری بپردازد و از خلال این بررسی به پرسش‌های سیاست در دنیای معاصر پاسخ دهد. سیاست امام رضا(ع) در دو وجه «سیاست معطوف به مأمون» و «سیاست معطوف به امام(ع)» قابل تعقیب است. رفتار سیاسی در خلأ رخ نمی‌دهد، بلکه در یک محیط تعاملی و کنش و واکنش زنجیره‌ای رخ می‌دهد و رفتاری راهبردی است. پرسش این است که منطق تعامل‌های امام رضا(ع) با مأمون چیست؟ فرضیه آن است که شناخت مأمون و مأمون‌شناسی امام(ع) ملهم از…
چکیده امروزه عصر ارتباطات انسانی است و ریشه بسیاری از مسائل و مشکلات فرهنگی اجتماعی جامعه، بی‌توجهی به ارتباط صحیح با دیگران است. دقت در سیره زندگی اهل‌بیت (ع) و تأسی به شیوه رفتاری و سبک زندگی آن بزرگواران همواره می‌تواند ما را در رسیدن به الگوی مطلوب و اتخاذ روش صحیح زندگی و ارتباط صحیح با دیگران رهنمون سازد. از میان تاریخ تحولات شیعه، بدون شک سفر امام رضا(ع)به ایران از مهم‌ترین حوادث محسوب می‌شود. هرچند این سفر با اصرارهای مأمون، خلیفه وقت عباسی، صورت پذیرفت؛ اما در عمل دارای آثار و پیامدهای درخشانی برای ایران بود. در مقاله…
چکیده در قیام شکوهمند حسینی، به مدد معماری هوشمندانه و شجاعت دوراندیشانه آن یگانه دوران، تمامی ابعاد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی واقعه کربلا، چنان سنجیده و در آرایشی بی‌بدیل، در کنار هم قرار گرفتند که سیر زمان، دم به دم بر استحکام، عمق و اثرگذاری آن می‌افزاید. با این‌حال، یکی از مهم‌ترین دلایل این اثرگذاری، سیره ائمه اطهار(ع) در زنده نگه‌داشتن یاد و راه سیدالشهدا(ع) است. این مقاله، تلاش کرده تا روش‌ها و رویکردهای فرهنگی امام علی‌بن موسی‌الرضا(ع) را به‌منظور پاسداشت و محافظت از قیام سالار شهیدان(ع)، مورد بررسی قرار دهد. نتایج نشان از آن دارد که حضرت برای زنده…
چکیده روایت‌های فراوانی از اهل بیت(ع) ازجمله امام رضا(ع) دربارۀ ثواب گریه بر مصائب امام حسین(ع) وارد شده، در این احادیث، پاداش‌ فراوانی ازجمله ورود به بهشت در برابر گریستن، گریاندن و حتی تباکی بر امام حسین(ع) ذکر شده است. این احادیث از نظر اینکه چگونه صرف گریه کردن بر امام حسین(ع) موجب ورود به بهشت می‌شود و این مسئله چگونه با حکمت خداوند سازگار است و این همه اجر و پاداش دربر دارد، مورد اشکال شده است. مقاله پیش‌رو درصدد پاسخ به این شبهه برآمده و پس از بررسی وجوه مختلف، به این نتیجه رسیده که مجموعه گزاره‌های موجود،…
چکیده خراسان در سه قرن اول هجری با تحوّلات سیاسی، اجتماعی و مذهبی همراه بود. در میان تحوّلات مذهبی این سرزمین، گرایش مردم به اندیشه‌های علوی بیشتر نمود پیدا کرد. دل‌بستگی و علاقه مردم خراسان به اهل بیت پیامبر(ص) با ضرورت‌های سیاسی حضور امام رضا(ع) در مرو بیشتر شد. ولایت‌عهدی امام فرصت مغتنمی برای رواج اندیشه‌های شیعی بود و تریبون خلافت امکان آشنایی گسترده مردم با معارف شیعه را فراهم کرد. به‌واقع اهمیت حضور امام در خراسان را بیشتر می‌توان در هم‌سویی اجتماعی مردم با علویان جست‌وجو کرد. مردمانی که در سایه درک بیشتر سیره امام، خود سبب جلب حمایت…
چکیده: هرکدام از ماههای خدا خصوصیتی دارند که شاید ماه دیگری نداشته باشد؛ اعمال خاصی که برای هرکدام ذکر شده، دلیل این ادعاست. مثلاً برای سه ماه رجب و شعبان و رمضان بیشترین دعاها، زیارت ها و اعمال عبادیِ مستحب و واجب وارد شده است. پیامبر اکرم و ائمه طاهرین و به تبع ایشان، بندگان خاص خدا، می کوشیدند علاوه بر ماه مبارک رمضان، دو ماه رجب و شعبان را نیز روزه بگیرند و شبها را با عبادت به صبح برسانند. نزدیکان و دوستان خود را نیز به این گونه عبادت تشویق و توصیه می کردند. پیامبر اکرم و امامان…
چکیده: ماه های رجب، شعبان و ماه مبارک رمضان فضل های سبز عبادت و پرستش اند. هریک از این سه ماه موقعیت ممتازی در عرصه بندگی و عبودیت خداوند دارد. ماه شعبان که ماه منتخب رسول اعظم اسلام است از ویژگی های معنوی منحصر به خود برخوردار است. پیامبر این ماه را برای خویش برگزید و از امت خود نیز خواست با انجام اعمال و عبادات این ماه وی را یاری نموده و بر شکوه بندگی خداوند بیفزایند. این مقاله در سه بخش برنامه ها، اعمال و عبادات و ویژگی های ماه شعبان را گزارش می کند. نخست به وجه…
اصل مقاله ماه شعبان براى انسان به سوى خدا یکى از ماههاى سال است و براى آن جایگاه بزرگ و پر فضیلتى در احادیث و روایات اسلامى از سوى پیشوایان دینى گزارش شده است. زیرا اولاً شخصیتهاى بزرگ و ارزشمند که از ستارگان آسمان ولایت و امامت به شمار می‌آیند در ماه شعبان دیده به جهان گشوده‌اند مانند ولادت با سعادت حضرت اباعبداللّه الحسین(ع) که در روز سوم ماه شعبان اتفاق افتاده و نیز در روز چهارم این ماه ولادت با سعادت حضرت ابوالفضل(ع) رخ داده، در روز پنجم آن ولادت حضرت سجاد(ع) مىباشد همچنین در پانزده شعبان ولادت پر…
چکیده یکی از موضوعات مهم و کاربردی در زندگی اجتماعی، نوع تعامل و رفتارهای متقابل میان انسان‌هاست. قرآن و عترت به عنوان منابع اصیل اسلامی سرشار از آموزه‌های ارزنده درباره نحوه تعامل انسان‌ها با یکدیگر در مسائل گوناگون است. فرمایش ها و مکاتبات امام رضا(ع) به عنوان امام معصوم که منصوب پروردگار و ملهم از علوم وحیانی است؛ تکیه‌گاه محکم و استواری برای شناخت و عمل به این آموزه‌های الهی است. این پژوهش در صدد پاسخگویی به این پرسش اصلی است که مولفه‌های اصلی در تعاملات اجتماعی در آموزه‌های رضوی با تأکید بر نامه حضرت به عبد العظیم حسنی(ره)چیست؟ آنچه…
چکیده مسئله این پژوهش، واکاوی ارکان و شاخص های آموزه امامت در روایات رضوی و هدف از آن، ارائه چارچوب مناسبی برای تبیین آموزه امامت است تا بر اساس آن، مخاطبان به نگرشی جامع و روشن‌تر دست یابند. بدین منظور، با روش توصیفی- تحلیلی، در قالب برجسته‌ترین دغدغه‌های فکریِ انسان شامل حکیمانه بودن خلقت، بهره‌مندی از راهنمایان حقیقی و مرجع کسب رضایت پایدار و تأمل در سه سئوال بنیادین درباره آموزه امامت شامل حکمت، ویژگی‌های برجسته و لوازم تحقق کامل آثار وجودیِ آن، به تحلیل روایات مربوطه پرداخته شده است. می‌توان بر اساس نتایج به دست آمده از پژوهش، چارچوبی…
چکیده رویکرد طراحی‌شهری و منطقه‌ای زمینه‌گرا، مبتنی بر توجه و احترام به زمینه‌های ارزشمند است. این امر طی فرایندی منعطف و پویا با جامع‌نگری به ابعاد تاریخی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، کالبدی، طبیعی و … به تقویت کیفیات محیطی در ابعاد مذکور و پایداری محیط می‌پردازد. یکی از زمینه‌های ارزشمند سرزمین ایران، سفر امام‌رضا(ع)به ایران به‌عنوان بزرگ ترین رویداد مذهبی تاریخ ایران است. مفاهیم و مضامین مربوط به امام رضا(ع) در مسیر و سکونتگاه ها می‌تواند در قالب طراحی‌شهری و منطقه‌ای زمینه‌گرا به کارگیری، تبیین و احیا شود و توجه به این مفاهیم در مسیر حرکت امام رضا(ع) اعم از پدیده‌های…
چکیده اغلب پژوهندگان در مطالعه و بررسی شهرت حضرت احمدبن موسی(ع) و تاریخ کشف مرقد ایشان، صرفاً به اسناد تاریخی اکتفا کرده‌اند؛ در این مقاله با تأکید بر اشعار سده‌های هشتم تا دهم، سیر توجه به مرقد و شهرت آن حضرت بررسی و همچنین نخستین مناقب احمدبن موسی در شعر فارسی استخراج و تحلیل شده است. از یافته‌های این پژوهش این است که تا اواخر سده هشتم، اشاره‌ای مشخص به مرقد آن بزرگوار در دیوان شاعران وجود ندارد. در سده نهم، شاه‌داعی(810-870) و منصور حافظ نخستین ابیات را در منقبت آن حضرت سروده‌اند و در سده دهم و با گسترش…