مقالات

چکیده با وجود کاهش قدرت خلفا در دوره دوم عباسی، سخت گیری و فشار بر شیعیان که مخالفان حکومت شمرده می شدند ، همچنان ادامه داشت . با این حال، برخی از خاندان های مهم و با نفوذ دستگاه خلافت عباسی، گرایش های شیعی داشتند؛ خاندان نوبختی که برخی از اعضای آن از بزرگان امامیه و اصحاب ائمه (ع) بودند و پایگاه علمی و اجتماعی بالایی داشتند ، از آن جمله اند. در این پژوهش تلاش شده با واکاوی متون کهن تاریخی و اتخاذ شیوه توصیفی – تحلیلی، ضمن شناسایی چهره های شاخص خاندان نوبختی، عملکرد آنان و نوع تعاملشان…

چکیده: تجربه هاي تاريخي، نقاط تلخ و تاريکي را در زندگي بشر نشان مي دهد که حاکي از دشمني، خشونت و خونريزي است. از جمله قواعدي که شايد بتواند اين سبعيت را تا اندازه اي کنترل کند و خشم موجود در آن را کاهش دهد، «اخلاق» و اصول اخلاقي است. اديان به طورکلي و دين اسلام به ويژه، باني اخلاق هستند و يکي از اهداف بعثت پيامبر اسلام (ص)، تکميل مکارم اخلاقي بوده است. در اين مقاله، دشمني در دو گستره کلي از سياست بحث شده است: نخست گستره درون کشوري يا سياست داخلي و دوم گستره برون کشوري يا…

چکیده یکی از مهم ترین و ملموس ترین ابعاد واقعه عاشورا بعد سوگوارانه این حادثه از جمله، تکیه بر حضور و نقش برخی نوجوانان حاضر در کربلا مانند قاسم بن حسن (ع) است. حضور پررنگ عنصر عاطفه در گزارش واقعه کربلا مخصوصاُ در بخشی که مربوط به کودکان و نوجوانان است، جلوه های متفاوتی از این رویداد را باعث شده است. این تفاوت در مواردی به حدی است که گاه شکاف عمیقی میان واقعیت تاریخی و فهم مردمی ایجاد می کند. در این مقاله، ضمن تحلیل متون تعزیه و با رویکردی تطبیقی، شهادت قاسم بن حسن (ع) در منابع تاریخی…

چکیده بررسی جریان فکری غلو در زمان امام رضا(ع) (183 ـ 203 ق) و نوع برخورد آن حضرت(ع) با این جریان، موضوع اصلی این مقاله است. بررسی این جریان فکری نشان می‌دهد پدیده غلو که از دوران امامان قبلی وجود داشت در این دوران در قالب غالیان برجسته و مشهوری چون یونس بن ظبیان و محمد بن فرات و طرح افکار غالیانه دیگری به خصوص از جانب غالیان واقفی (بشیریه) تداوم یافته است. هم چنین در این دوره شاهد بروز عقاید غالیانه تفویض، تشبیه، تناسخ و احادیث غلوآمیز هستیم. امام رضا(ع) در مقام برخورد با این جریان علاوه بر مناظره…

چکیده ابن ابی الحدید یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شروح نهج البلاغه را نگاشته است. این شرح که حاوی اطلاعات مهم تاریخی است از جمله دربارۀ امام حسین(ع) است شایستۀ بررسی و نقد از زوایای مختلف است. مقالۀ حاضر پس از مروری کوتاه بر روش تاریخی شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید و ویژگی‌های آن روایت‌های تاریخی این کتاب دربارۀ امام حسین(ع) را در محورهای زیر مورد بررسی قرار داده و حسب نیاز به بررسی تطبیقی آن با دیگر منابع پرداخته است: رویدادهای پیش از امامت امام حسین(ع)، کینه ورزی‌ها نسبت به خاندان امام حسین(ع)، پیش گویی‌های مربوط به رویداد…

چکیده گسترش آرای زیدبن‌علی(م. 122) و حمایت زیدیان از رهبران حسنی، زیدیه را به فرقه‌ای تأثیرگذار در عرصه‌های مختلف تبدیل کرد. از سویی دیگر نخستین خلفای عباسی، برای پایان‌دادن به قیام‌های شیعی و دست‌یابی به اقتدار پایدار، از هر راهی استفاده می‌کردند. یکی از روش‌های اصلی خلفای عباسی برای رسیدن به این هدف نفوذ در بین گروه‌های شیعی، بوده است. محور اصلی مقاله حاضر، پاسخ به این پرسش است که آیا در عصر اول عباسی بین عباسیان و زیدیان ائتلافی برقرار شده است؟ بررسی تعاملات این دو گروه، وجود جریانی موسوم به ضعفا را در بین زیدیه نشان می‌دهد که…

چکیده خاندان اعین در نشر معارف اهل بیت(ع) جایگاهی برجسته دارند. باز خوانی چگونگی تحول فکری و عقیدتی این خاندان و زمان آن، کمک فراوانی به شناخت افکار و عقاید ایشان می‌نماید. این خاندان در ابتدا بر مذهب تسنن بودند و بعدها به تشیع گرایش یافتند. نخستین بستر آشنایی خاندان اعین با تشیع در عصر امام سجاد(ع) به وجود آمد. عوامل متعددی در ایجاد این تمایل نقش داشته است ، افرادی چون ابوخالد کابلی صحابه خاص امام سجاد(ع) و صالح بن میثم را باید دارای نقشی مهم در پذیرش تشیع خاندان اعین شمرد. هم‌چنین، اساتید و مشایخ حدیث فرزندان اعین…

چکیده تعارض گزارش‌های آماری در بررسی‎های تاریخی، یکی از مسائل دانش تاریخ و به ویژه تاریخ‎نگاری است. این مسئله زمانی اهمیت خواهد یافت که گزارش‌های آماری فراوانی از یک رویداد در دسترس باشد. درباره حادثه کربلا، گزارش‌های آماری فراوانی در منابع یافت می‌شود. یکی از این گزارش‌ها، شمار زخم‎های امام حسین علیه السلام است. براساس استقرای نویسنده، حدود چهارده گزارش آماری در این زمینه ثبت شده است که سازگاری آنها با یکدیگر دشوار است. نویسنده در این مقاله سعی می‎کند با استفاده از روش تاریخ‎گذاری گزارش و تفکیک گزارش‎های زخم از گزارش‎های پارگی لباس، تعیین لباس امام علیه السلام در…

چکیده دعا به عنوان یکی از عالی ترین مضامین الهی، همیشه مورد توجه بشریت بوده و هر انسانی به فراخور میزان درک فقر ذاتی خود به معناشناسی دعا و مسائل پیرامون آن پرداخته است. با غور و تعمق در آثار فلاسفه ای همچون ملا صدرا و عرفایی از جمله ابن عربی، اهمیت و توجه دعا و مسائل مرتبط با آن در نظر این دو متفکر برجسته می گردد. ملاصدرا با نگرش فلسفی خود به تبیین مباحثی چون اهمیت دعا و شرایط استجابت و عوامل موثر در آن پرداخته و ابن عربی با ذوق عرفانی خود در فص شیثی فصوص الحکم…

چکیده: يكي از مباحث زيبايي كه در همه اديان مورد بحث قرار گرفته است، دعا است. دعا، عاملي است در جهت ساختن انسان و نزديكي او با خداوند. دعا، اگر چه در همه اديان مورد بحث قرار گرفته است، امّا لطافت، جاذبه و زيبايي، و همه جانبه بودن آن در مكتب تشيع آن هم از زبان امام عارفان، حضرت علي (ع) “آن روح كلّي و همه جانبه” آن چنان بديهي است و پر جاذبه كه نيازي به توضيح و تفسير ندارد. تنها ذكر اين نكته ضروري است كه بررسي و تدبر در نهج البلاغه مي‌تواند ما را به اين مطلب…

کلمات کليدي: دعا، خدا، نیایش، امام، اجابت، حاجت، اجابت دعا، عبادت، امام صادق علیه‌السلام متن مقاله: تعریف دعا دعا از ریشه «دعو» در لغت به معنی فراخواندن، دعوت کردن، گوش دادن به کسی یا چیزی و… در اصطلاح: خواندن جمله های ماثور از پیامبر صلی الله علیه وآله و ائمه اطهار علیهم السلام در اوقات معین برای طلب آمرزش و برآورده شدن حاجات است. خواندن و نیایش کردن، مدح و ثنا، نفرین، تحیت و درود و سلام و تضرع و خشوع. دعا یعنی ارتباط پیگیر و مداوم داعی (شخص دعا کننده) با مدعو (طرف خوانده شده) و مترادف کلماتی چون…