مقالات

چكيده: در نصوص روايى و فتوايى آمده است كه پرداخت خمس پس از كم كردن «مؤونه» از در آمد مكلف، واجب است. مؤونه در روايات باب خمس دو مصداق دارد، نخست مؤونه شخص و عيال او، و دوم مؤونه صيغه (شغل و كار). با مراجعه با موارد ديگر استعمال كلمه ضميمه، در روايات و توضيحات اهل لغت و فقيهان پيرامون آن، در مى‌يابيم كه مؤونه شامل تمامى هزينه‌هاى عرفى مورد نياز انسان در زندگى شخصى، خانوادگى و شغلى اوست و شامل هزينه‌هاى افزون بر شأن مكلف نمى‌شود و بنابر قول صحيح، شامل سرمايه و ابزار كسب كه مورد نياز است…

چکیده خمس از احکام ضروری دین مبین اسلام است که فقیهان شیعه و سنی با استناد به آیۀ 41 سورۀ مبارکۀ انفال و سنت نبوی و اجماع فریقین، آن را پذیرفته‌اند؛ با وجود این، در مصداق‌های آن اختلاف وجود دارد، به‌ویژه منافع کسب که فقط عالمان شیعۀ امامیه بر اساس ظهور آیه و روایات معتبر ائمۀ معصومین(ع) به آن فتوا داده‌‌اند. پرداخت خمسِ سرمایه و سودِ حاصل از آن واجب است. از آنجا که برخی از شرکت‌ها و مؤسسات دارای شخصیت حقوقی مستقل هستند، ظاهر آن است که حکم فوق دربارۀ آنها نیز جاری گردد؛ این تسری دو دلیل دارد:…

چکیده رمزگرایی و نماد شناسی از مباحث مورد توجّه در همه علوم و دانش های بشری است. ادبیات به عنوان شاخه ای از علوم، با نماد و رمز، پیوندی عمیق و دیرینه دارد. نماد دینی به عنوان یکی از تقسیمات نماد در ادبیات و یکی از اصطلاحات رایج در علم جامعه شناسی دینی، از جایگاه ویژه ای در شعر شیعه برخوردار است که اثبات این مدّعا، رویکردی ادبی – جامعه شناختی را طلب می کند. نماد دینی در هر دو بخش خود، حقیقی و غیر حقیقی، به طور کلی به پنج دسته تقسیم می شود که عبارتند از: شخصیت های…

چکیده: خمس به عنوان یك مساله فقهی دارای جنبه های متعددی است. هر كدام از این جنبه ها در معرض تضارب و تقابل آرای فقهی واقع شده است. مقاله حاضر در دو بخش جداگانه به بررسی مفاهیم كلی آیه ناظر به خمس و مسایل و ملاحظات فقهی آن می پردازد. در بخش مفاهیم كلی، معانی مقردات، ارتباط آیه خمس با آیات دیگر، تاریخ و سبب نزول مطرح می شود. در بخش دوم غنیمت با نهادهایی چون فیء، انفال و زكوة مقایسه می شود و اموال متعلق خمس، نصاب و مصارف خمس از نظر مذاهب مختلف فقهی به تفصیل مورد بحث…

چكيده: در وجوب پوشش زن در ميان هيچ يك از مذاهب اسلامى، ترديدى نيست. از اين رو، بايسته است حكومت اسلامى براى تحقق اين وظيفه دينى، فرهنگ سازى كند تا مردم با اعتقاد كامل، به حجاب به عنوان هنجارى اجتماعى بنگرند و ترك آن را ناهنجارى بدانند. در اين ميان، سخن اين است كه آيا الزام بر حجاب واجب است و حكومت اسلامى از نظر شرعى و بنا بر ادله فقهى مى تواند ترك پوشش را مجازات و تعزير كند يا خير؟ در این باره سه نظریه وجود دارد. بنا بر نظریه مشهور، سیره عقلا بر پایه جلوگیرى از اختلال…

آثار و پیامدهای نوشابه های الکلی، عنوان موضوعی است که می توان آن را از جنبه های گوناگون اجتماعی، اخلاقی، فرهنگی، اقتصادی، بهداشتی، سیاسی و… بررسی و کنکاش کرد. پدیده هایی چون تزلزل نظام خانواده، عدم امنیت و آرامش در جامعه، دوری از یاد خدا و نماز، رکود عقل، از بین رفتن سرمایه های ملی و نیروی انسانی، فقر، خودکشی، اختلالات روانی و جسمی و هزاران هزار پیامد دیگر کشف شده و کشف نشده، جملگی پیامدها و آثاری هستند که از رهگذر نوشیدن و دامن زدن به مایع فساد پدیدار میشوند و به دلیل همین پیامدها، در تمام ادیان الهی…

چکیده: اعتیاد به مواد مخدر (مسکرات) یکی از پیچیده ترین آسیب های اجتماعی است. آثار و پیامدهای نوشابه های الکلی را می توان در جنبه های مختلف اجتماعی، اخلاقی، فرهنگی، اقتصادی، بهداشتی، سیاسی و … بررسی کرد. دین اسلام در بسیاری از آیات قرآن پیروان خویش را از پیامدهای خوردن چیزهای حرام از جمله شراب، گوشت خوک و… مطلع می کند و به این نکنه نیز اشاره می کند که خوردن آنها تاثیر منفی بر روح و روان فرد دارد. نگارنده در این نوشتار سعی دارد با بهره گیری از آیات قرآن و روایات معصومین (ع) و سخن بزرگان، آثار…

چکیده: گر چه اصل حرمت خمر مورد اتفاق است، اما در بارۀ کیفیت تحریم آن اختلاف نظر وجود دارد؛ برخی از اندیشمندان شیعه اعلام حرمت خمر را به اوایل دوران مکه باز می گردانند؛ اما اهل سنت آن را مربوط به اواخر دورۀ مدینه و تحریم را به گونه تدریجی و چند مرحله ای می دانند و از این رهگذر نظریۀ تحریم تدریجی خمر را مطرح می کنند. این نظریه دارای زمینه ها و پیامدهایی است که در این پژوهش به آنها اشاره کرده و به نقد این نظریه پرداخته ایم و در نتیجه تدریج در تحریم را مردود دانسته…

چکیده کتاب منازعه قومی؛ علل، پیامدها و پاسخ‌ها متشکل از فهرست مطالب، تقدیر، مقدمه و دو بخش اصلی در نه فصل، نتیجه‌گیری، یادداشت‌، فهرست منابع و نمایه در 232 صفحه توسط کارل کردل ـ پژوهشگر سیاست در دانشگاه پلی‌موث ـ و استفان وُلف ـ استاد علوم سیاسی مدیر مرکز بین‌المللی مدیریت بحران و حل مناقشه در دانشگاه ناتینگهام ـ نگاشته شده است. پیش از آغاز بحث‌‏های اصلی کتاب، در مقدمه‏‌ای سه صفحه‌ای و یک فصل ١٩ صفحه‌ای با عنوان‌‌ «مطالعه منازعه قومی» موضوعات محوری و ساختار اصلی کتاب توضیح داده ‌شده است. به نظر نویسندگان، منازعه قومی پدیده‌ای در امور…

چکیده در ادبیات فقهی فقیهان امامیه در زمینه ملاک ناصبی، پنج قول مطرح شده است. این اقوال عبارتست از ۱. تقدیم غیر علی بر علی (ع) ۲. دشمنی ورزیدن با شیعیان علی (ع) ۳. مطلق دشمنی با اهل بیت (ع) ۴. اظهار دشمنی با اهل بیت (ع) ۵. تدین به دشمنی با اهل بیت (ع). با امعان نظر در ادله مورد استناد در این نوشتار در می یابیم که ملاک ناصب انگاری هر انسان، اظهار دشمنی با اهل بیت (ع) و تدین به آن است. اگرچه از منظر مشهور فقیهان، بر نواصب احکام فراوانی چون کفر، نجاست و… مترتب می…

چکیده با وجود کاهش قدرت خلفا در دوره دوم عباسی، سخت گیری و فشار بر شیعیان که مخالفان حکومت شمرده می شدند، همچنان ادامه داشت. با این حال، برخی از خاندان های مهم و با نفوذ دستگاه خلافت عباسی، گرایش های شیعی داشتند؛ خاندان نوبختی که برخی از اعضای آن از بزرگان امامیه و اصحاب ائمه (ع) بودند و پایگاه علمی و اجتماعی بالایی داشتند، از آن جمله اند. در این پژوهش تلاش شده با واکاوی متون کهن تاریخی و اتخاذ شیوه توصیفی – تحلیلی، ضمن شناسایی چهره های شاخص خاندان نوبختی، عملکرد آنان و نوع تعاملشان با دستگاه عباسی…