مقالات

چکیده حکومت امام علی(ع) به عنوان نمونه ماندگاری از نظام مطلوب اقتصادی در تاریخ اسلام، رهیافت های مناسبی را برای مدیران اقتصادی جامعه امروز عرضه می کند. امنیت اقتصادی به عنوان یکی از اهداف عمده نظام اقتصادی اسلام، در شمار عمده ترین کارکردهای دولت ها نیز به شمار می رود و مهم ترین شاخص سنجش آن کاهش فساد اقتصادی از طریق به کارگیری کارگزاران شایسته و مؤمن است. پرسش عمده ای که این مقاله می کوشد تا به تبیین آن همت گمارد این است که کارگزاران امام علی تا چه میزان در تأمین امنیت اقتصادی جامعه تحت فرمان آن حضرت…

چکیده منطقۀ حجاز از دیرباز مهد حضور ادیان الهی بود و با ظهور اسلام، این دین می‌بایست دعوت خود را به‌طور همه‌جانبه گسترش می‌داد. براین اساس بدیهی بود که دعوت جدید با دشواری‌هایی روبه‌رو شود. یکی از این دشواری‌ها وجود پیروان سایر ادیان در شبه‌جزیره بود. از این رو با نزول آیاتی در خصوص اهل کتاب، رفتار پیامبر(ص) در برابر اهل کتاب روشن شد. در این پژوهش به شیوۀ توصیفی – تحلیلی در پی پاسخگویی به این مسئله‌ایم که برخورد اسلام در قالب قرآن و سنت نبوی با اهل کتاب چگونه بوده است؟ و اینکه آیا این برخوردها با همه…

چکیده بازتابندگی خوانش‌ها از سنت، زمینه‌ساز کشمکش گفتمان‌های شیعی پیرامون بازنمایی صحیح از سنت و انگیزه‌ای برای بازاندیشی میراث شیعی شده است. از متقدم‌ترین آثار شیعی باقی‌مانده که در آغاز عصر غیبت امام دوازدهم بر اساس احادیث امامان شیعی تدوین شده است، بصائر الدرجات صفار قمی است که دشواره‌های جامعه شیعی و مسائل و پاسخ نخبگان تشیع را در آستانه این تحول اساسی در تاریخ تشیع امامی، استفاده از آن در بعد از این تحول تا به امروز درباره جایگاه امام شیعی و همچنین تعریف مفاهیم مرتبط با آن در میان جریان‌های مختلف فکری تشیع به‌خصوص در دوران اخیر نشان…

چکیده جنگ عادلانه ازجمله مسائلی است که در اخلاق جنگ مطرح می‌شود امّا این مسئله در حوزه اسلامی چندان مطرح نشده است. پژوهشگر با انتخاب سیره علوی در جنگ‌ها، لازم می‌بیند شاخص‌های جنگ عادلانه را استخراج کند. این پژوهش با مطالعه سیره نظامی حضرت در دو ساحت حق و عمل جنگ صورت پذیرفته است. دستاورد این تحقیق را می‌توان به دو بخش اصلی تقسیم کرد. بخش اوّل، استخراج سؤالات کلیدی جنگ عادلانه در نظریات متعارف و بخش دوم پاسخگویی آن از منظر سیره نظامی امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) است. در بخش اول، سؤالاتی مانند از سوی چه کسی؟(رسمیت)، چرایی؟(علّت عادلانه)، چه زمانی؟(ضرورت)،…

چکیده غدیر یکی از مهمترین سرچشمه های جوشان و الهام بخش شاعران و ادیبان در طول تاریخ به­ شمار می آید و شاعران زیادی در این زمینه بیت ها سروده و شعرها گفته­ اند که هر یک بیانگر میزان ارادت ایشان به آستان مقدس امام علی (ع) می­باشد. شعر عربی نیز از این قاعده مستثنی نیست و موضوعات و دستمایه ­های غدیریه­ های عربی، چنان وسیع است که محدود به بحث خاص و یا شاعری خاص نمی­ شود. با توجه به اهمیت والای موضوع غدیر و بازتاب فراوان آن در اشعار عربی، بر آن شدیم تا اشعار عربی را با…

چکیده مصحف امام علی(ع) که نسخه دست‌نوشته آن حضرت از قرآن کریم به املاء پیامبر اکرم(ص) می‌باشد جزء میراث و منابع گران‌بهای علوم امامان شیعه است. وجود این مصحف بر طبق روایات هر دو مذهب شیعه و اهل‌سنت مورد تأیید قرار گرفته و غیرقابل انکار می‌باشد. دیدگاه مشهور عالمان شیعه این است که محتوای مصحف علی(ع) در ترتیب سوره‌ها و احتمالاً در تعداد اندکی از آیات و وجود تفسیر و تأویل آن‌ها با مصحف موجود تفاوت دارد. اما برخی از معاصران معتقدند که میان این مصحف با قرآن موجود در چینش آیات و سُوَر تفاوتی نیست بلکه صرفاً در مصحف…

چکیده یکی از جلوه‌های درخشان صحیفه سجّادیّه پیوند این کتاب شریف با قرآن ‌کریم است. هدف این جستار، به تصویر کشیدن انس و همنشینی امام سجّاد(ع) با قرآن ‌کریم و نیز اثرپذیری عمیق آن حضرت(ع) از کلام وحی در دعای اوّل تا هفتم صحیفه سجّادیّه است. ضرورت این پژوهش، هویداسازی یکی از انواع تعامل گنجینه حدیثی شیعه با قرآن‌ کریم، از رهگذر بررسی گونه‌شناسی اقتباس و کارکردهای گوناگون این گونه‌ها در بافت متنی صحیفه سجّادیّه می‌باشد. بدین منظور، با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی این عنصر ادبی پرداخته شده‌است. گونه‌های مقتبس قرآنی در هفت دعای اوّل صحیفه سجّادیّه عبارت…

چکیده ازجمله وظایف خطیر حاکمان اسلامی، موضع‌گیری‌ مناسب در برابر تهدید‌ مخالفان داخلی می‌باشد. راهکار مناسب، الگوگیری از سیره امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) در برابر اولین مخالفان داخلی حکومت علوی است. پژوهش حاضر به مطالعه مجموع سخنان حضرت درباره «اصحاب جمل»، با روش علمی و نظام‌مند «تحلیل محتوا» می‌پردازد. از دیدگاه امام، برخورد هدایت‌آمیز با مخالفان و تحلیل حرکت سیاسی آنان اهمیت بسزایی دارد. ایراد حجم عمده‌ای از‌ خطبه‌های روشنگرانه حضرت قبل از جنگ، اهتمام وافر ایشان برای گفتگوی مستقیم با مخالفان در آغاز فتنه، هم‌چنین بهره‌وری از فضای جنگ برای گفتگو با سران مخالفان و موعظه سپاهیان و نیز، نگارش نامه‌های مفصل…

چکیده خطبه 219 نهج البلاغه که برخی از شارحین آن را در مدح خلیفه دوم از سوی امام می دانند، در حوزه سند و دلالت همواره با چالش ها و دیدگاه های متفاوتی روبرو بوده است. برخی بزرگان شیعه صحت انتساب این سخنان به امام علی «علیه السلام» را مورد تشکیک قرار داده و ایراد آن از سوی امام را انکار کرده اند. از سوی دیگر فهم محتوی خطبه، در بستر بررسی های اسنادی و رجالی و مصادر تاریخی آن، با نظر داشت شرایط حاکم بر فضای صدور، وقوع آن را امکان پذیر می نماید. از این رو مقاله حاضر…

چکیده در دوران کوتاه حکومت امام علی(ع) مهم‌ترین مسأله‌ای که امام(ع) را به خود مشغول داشت، اصلاحات بود. امام(ع) با اطلاع از اینکه جامعه نیازمند اصلاحات عمیق و گسترده است، حکومت را پذیرفت و از همان روزهای اول قدم در راه اجرای آنها نهاد. اصلاحات مورد نظر امیرمؤمنان(ع) که از نظر استراتژی یا روش آمیزه‌ای از روش ایجاد تغییرات تدریجی درون ساختاری و روش تغییرات ساختاری یا تغییرات انقلابی بوده، ویژگی‌های خاصی داشت. مهم‌ترین ویژگی‌های شیوه‌های اصلاحی امام، مقدم بودن اصلاح حاکمیت اسلامی بر فتوح و جنگ با مشرکان، مقدم بودن اصلاح نظام سیاسی بر نظام اقتصادی، رجحان عدالت بر…

چکیده سنت معصومان(ع) و به ویژه سیره عملی آنان گسترده ترین و غنی ترین منبع دینی برای استخراج و دریافت آموزه های دینی فرهنگ جهادی، جهاد علمی می باشد و در این میان مطالعه سیره عملی امیر مؤمنان علی (ع) به لحاظ استفاده از فرصت تشکیل حکومت اسلامی توسط آن بزرگوار و اعمال سیاست های فرهنگی از اهمّیّت بیشتری برخوردار است. این مقاله با روش کتابخانه ای در گردآوری از منابع دست اول، و شیوه توصیفی تحلیلی در تجزیه و تحلیل داده ها، با واکاوی جوانب فرهنگ جهادی و به ویژه جهاد علمی در سیره عملی امیر مؤمنان علی(ع) در…

چکیده مقاله حاضر به‌بررسی تحولات اجتماعی از دیدگاه حضرت علی (ع) و مقایسه آن با دیدگاه جامعه‌‌شناسان می‌‌پردازد. از منظر امام (ع) تفرقه و گسستگی اجتماعی از آسیب‌‌هایی به‌شمار می‌‌آید که به بنیان‌‌های ثبات یک ساختار لطمه می‌زند و استمرار آن را دچار مشکل و از حرکت بالنده جامعه و حکومت اسلامی جلوگیری می‌‌کند. تکبر و تفاخر، جهالت و ضلالت، کم‌تحملی مردم در قبال مسئولان، و… عواملی است که با ایجاد شکاف و فاصله میان رهبران و مردم و فریب و غفلت دست‌اندرکاران از واقعیت‌های موجود، به‌تدریج پایگاه اجتماعی نظام را تضعیف و مشروعیت آن را کمرنگ می‌‌سازد. فدا کردن…