مقالات

چکیده مقاله، پس‌ از اشاره‌ به‌ ارتباط‌ «پلورالیزم‌ و نسبی‌گرایی» و به‌ مسئلة‌ «تساهل‌ و تولرانس»، نمونه‌هائی‌ از احکام‌ اسلام‌ و تعالیم‌ قرآن‌ و سنت‌ را دال‌ بر مدارا و گذشت‌ و سعة‌ صدر اسلامی‌ مثال‌ می‌زند که‌ بدون‌ پذیرش‌ نسبی‌گرائی‌ و شکاکیت‌ و لیبرالیزم، متضمن‌ حد‌ اعلای‌ انسانیت‌ و حقوق‌ بشر می‌باشد از قبیل‌ «اجباری‌ نبودن‌ پذیرش‌ اسلام»، «طرح‌ گفت‌ و گوی‌ منطقی‌ و آرام‌ با ادیان‌ دیگر»، «نفی‌ استثمار و اطاعت‌ بندگان»، «دعوت‌ به‌ مدارا با کافران‌ غیر حربی» و… متن برخی‌ مد‌عیان‌ و داعیان‌ غربی‌ پلورالیسم‌ مانند جان‌ هیک1 بر این‌ پندارند که‌ لازمه‌ی‌ «انحصارگرایی‌ دینی»، عدم‌…

چکیدهٔ مقاله نویسنده این مقاله در ابتدای سخن خود می‌گوید:«این مقاله پس از تعریف مفهوم بردباری اهمیت موارد حدود و آثار تربیتی آن را در کلام و سیره امامان(ع) بیان می‌کند و سپس بردباری با دیگران را در مواردی از قبیل: بردباری در بیان مسائل دینی، بردباری در تربیت عبادی کودکان، بردباری نصیحت و… مورد بررسی قرار می‌دهد». کلیدواژه ها : تربیت ،تربیت عبادی ،روشهای تربیتی ،نصیحت و موعظه ،تربیت اجتماعی ،بردباری سیره تربیتی ،سیره امامان،کارکرد و آثار تربیتی

چکیده: آزادی بحث و انتقاد یا مناظره در مسائل دینی از ویژگیهای فرهنگ اصیل اسلامی است. پیامبر اکرم (ص) در امر دعوت مشرکان و سایر ادیان به آیین اسلام، از روش مناظره برای تضارب آراء و پویایی اندیشه ها و انگیزش عقول مخاطبان بهره می گرفته اند که بخشی از آن در کتابهای حدیثی به ما رسیده است. در این مقاله مجموعة مناظرات توحیدی رسول اکرم (ص) از جهات مختلف مورد بررسی قرار گرفته و ضمن ارزیابی مخاطبان، بیشتر موضوعات طرح شده در جلسات مناظره با آنان نیز به تفکیک، استخراج گردیده است.

متن واژه صبر بر خلاف سایر واژه‌های اخلاق اسلامی که واجد یک معنا می باشد،به تنهایی ریشه و اساس بسیاری از خصوصیات اخلاقی است.بدین معنا که به دلیل نقش صبر در تقویت ایمان،اگر این صفت در اعماق قلب فردی تجلی یابد کلیه رفتارهای وی اسلامی و مکتبی می‌گردد. راغب در مفردات می‌گوید: صبر به معنی خودداری کردن در تنگناها و حبس کردن هوای نفس است در برابر عمل به مقرراتی که عقل و شرع معتبر می‌شمارد و یا ترک چیزهایی که عقل و شرع اقتضا می‌کند که نفوس را از ارتکاب آن باید حبس کرد.1 صبر،ثبات نفس و اطمینان و…

چکیده جستجو در منابع کهن روایی اهل سنت نشان می دهد که بخشی از آن ها با عنوان «کتاب الفضائل» به ذکر فضائل و مناقب افراد و گروه ها اشاره دارند. در نظر گرفتن فصلی جداگانه با این عنوان، در کنار دیگر ابواب و فصول حدیثی، از اهمیت این موضوع و اهتمام صاحبان جوامع حدیثی اهل سنت به گردآوری این دسته روایات، پرده برمی دارد. این گونه روایات را پس از گردآوری و بررسی می توان در هفت دسته (عرصه) جای داد: «فضائل برخاسته از رابطه فرد با پیامبر (ص)»، «دینی»، «قومی، قبیله ای و گروهی»، «نظامی ـ امنیتی»، «علمی»،…

چکیده سنت در فرهنگ قرآن، شیوه‌ای مبتنی بر حکمت و عدالت خداوند در ادارۀ نظام هستی است. شناخت سنت‌های الهی از جمله انتخابی بودن سرنوشت انسان، نقش زیادی در زندگی فردی و اجتماعی و نهایتاً بندگی و عبودیت انسان دارد. پژوهش این قواعد در توقیعات امام زمان(ع) به مفهوم مجموعۀ نامه‌ها، گفتارها و تأییداتی که از ناحیۀ حضرت یا نایبان به اشاره و تأیید امام عصر(ع) رسیده است، موضوعی سودمند، نو و فاقد پیشینه است. در قاموس الهی، اساس هلاکت و نجات انسان، وابسته به نوع انتخاب آگاهانه‌ای است که بر اساس سنت الهی، به انسان واگذار شده است. محور…

چکیده: “حق” واژه اي است که هم بر گزاره هاي صادق در حکمت نظري دلالت مي کند و هم بر کردارهاي عادلانه در حکمت عملي، حق به معناي عدالت، همان حق پيشيني (= حق طبيعي = حقوق بشر) است که اعتبار خود را از يک مرجع قانوني و شرعي اخذ نمي کند. به تدريج اين حق به حق قانوني فروکاسته شد. حق قانوني بيشتر يک امتياز است تا حق، و حقوق خصوصي فقط همين حق را شايسته مطالعه در مباحث حقوق مدني مي داند. در مرحله بعد، مفهوم حق از حق قانوني نيز به فرد اجلاي اين حقوق، يعني مالکيت،…

چکیده مبانی معتزله در نقد متون روایات در دو حوزه عقلی و نقلی قابل بررسی می باشد.این گروه ضمن اعتقاد به تعامل بین عقل و نقل، قرآن را به عنوان مرجع متقن، معیار نخست درتشخیص صحت روایاتبه شمار می آورند و به دنبال آن با اعتبار بخشی به سنت به عنوان یکی از ادله شرعی، از آن جهت تشخیص حدیث صحیح استفاده می نمایند. علاوه بر مبانی نقلی از نظر این گروه، عقل به عنوان منبع معتبر در دریافت های دینی، نقش مهمی در فهم و نقد روایات دارد و عملکرد آن را در قالب کارکرد عقل مستقل و عقل…

چکیده در عرف مسلمانان عدم توانمندی پیامبر اکرم(ص) بر خواندن و نوشتن امری پذیرفته شده است. بر اساس معنای لغوی “امّی” و به استناد آیه 48 سوره ی عنکبوت، اکثر محققان و دانش پژوهان در طول تاریخ بر این باور بوده و هستند که پیامبر اکرم(ص) هنگام بعثت و نزول وحی قادر به خواندن و نوشتن نبودند. البته ایشان نظریه ی خود را مستند به روایاتی نیز می کنند. محمد عابد الجابری نواندیش مغربی با روش خود که متکی بر منظور داشتن سیاق و شرایط تاریخی – فرهنگی نزول آیات است، اثبات می کند که پیامبر اکرم(ص) هنگام بعثت، بر…

چکیده ابن‌حنبل در کتب خود همانند المسند و فضائل الصحابه و مطالب منقول در کتب تاریخ و سیر، نگاه اجلالی و تثبیتی و احترام‌آمیز به اهل ‌بیت(ع) دارد. هرچند وی از سلسله‌جنبانان اهل حدیث و سلفی‌گری است در شکستن فضای عثمانیه و مروانی ضد علی(ع) نقش ممتازی ایفا کرد. نقش و اهتمام او در تربیع و تثبیت خلفای راشدین در چهار نفر، که منتهی به علی(ع) می‌شود، بسیار برجسته است. دیدگاه‌های ابن‌تیمیه، خلف ابن‌حنبل نیز، با وجود اشتراکات فراوان، گاه متفاوت با ابن‌حنبل است و گاه نیز با وی اختلاف دارد و بعضاً نسبت به اکثریت علمای اهل‌ سنت در…

چکیده شاید بتوان گفت مسئلة حق تاریخچه‌ای به درازای عمر انسان دارد؛ حضرت آدم (ع) برای خداوند حق عبودیت قایل بود و قابیل در توهم خود حق کشتن هابیل را برای خود معتقد بوده است. دین مبین اسلام و پیشوایان آن حق‌های گوناگونی را مطرح و برآن تاکید کرده‌اند، کما‌اینکه مسئلة حق برای انسان غربی- به ویژه انسان‌های معاصر- یکی از کاربردی‌ترین مسائل است. حق‌هایی که انسان برای خود یا موجودات دیگر ادعا می‌کند مشتمل بر انواعی است که دو قسم اساسی آن حق‌های قانونی و حق‌های طبیعی است. معنای حق و حق‌های قانونی و تکوینی و دقت در لوازم…

چکیده برابر رویکرد قرآن کریم حیات انسانی آمیخته با آزمون است و تعالی و تکامل انسانی، رابطه‌ای متقابل با آن دارد. پیامبران اسوه‌های عینی ابتلائات الهی هستند و هوشمندانه در قرآن گزینش و گزارش شده‌اند. مسئله اصلی این پژوهش ترسیم الگوی وحیانی ابتلای انبیا و تحلیل مؤلفه‌های آن با تأکید بر داستان حضرت ابراهیم (ع) در قرآن است. محورهای اصلی پژوهش، تبیین چیستی ابتلا و مؤلفه‌های آن، تحلیل آزمون‌های اصلی حضرت ابراهیم (ع) و تطبیق آن با مؤلفه‌های ابتلای قرآنی است. برآیند این پژوهش عرضه الگوی ابتلاپژوهی به مثابه روش بازیابی ابتلائات پیامبران در قرآن است. کلیدواژه‌ها: سنت ابتلا؛ ابتلائات…