این مقاله به بررسی مفهوم «ابلیس» از جنبه‌های مختلف در قرآن، احادیث و منابع اسلامی می‌پردازد. مطالب اصلی آن را می‌توان در دو بند زیر خلاصه کرد:
1. ماهیت و خاستگاه ابلیس: ابلیس در قرآن و احادیث به عنوان موجودی از جنس «جن» معرفی شده که از آتش آفریده شده است. در مقابل، فرشتگان از نور خلق شده‌اند. بحث مفصلی وجود دارد که آیا ابلیس قبلاً از فرشتگان بوده یا خیر؛ برخی مفسران با استناد به آیاتی مانند «إِلَّا إِبْلِيسَ كَانَ مِنَ الْجِنِّ» او را از جن می‌دانند، در حالی که برخی دیگر با توجه به خطاب عمومی فرمان سجده به ملائکه، او را در زمره فرشتگان می‌شمارند. همچنین توصیفاتی از شکل و شمایل ابلیس در روایات آمده که او را موجودی زشت‌چهره و ترسناک توصیف می‌کند.
2. نقش و فعالیت‌های ابلیس: ابلیس پس از امتناع از سجده بر آدم، از درگاه خدا رانده شد و به عنوان «شیطان» دشمن آشکار انسان معرفی گردید. او دارای فرزندان و لشکری از جن و انس است که در گمراه کردن انسان‌ها نقش دارند. ابلیس از طریق وسوسه، القای افکار باطل، تزیین گناهان و نفوذ در عواطف انسانی مانند خشم و طمع، مردم را به سوی شرک و معصیت سوق می‌دهد. همچنین در متون اسلامی به کارهایی اشاره شده که ابلیس برای اولین بار پایه‌گذاری کرده، مانند قیاس نادرست، غنا، لواط و مساحقه.