چکیده
در روایات شیعی به نشانه‌های حتمی قیام امام مهدی(ع) توجه شده است که ضرورت دارد تعداد و مصادیق واقعی آن‌ها مشخص شود. مقاله پیش‌رو به این مسئله پرداخته و پس از بررسی روایات شیعی، تصویر روشنی از نشانه‌های حتمی قیام امام مهدی(ع) ارائه نموده است. پس از واکاوی 17 نشانه‌ی نقل شده در روایات، این نتیجه به دست آمد که در منابع روایی شیعه و مطابق ملاک‌های خاص برای تشخیص علامت‌های حتمی از غیر حتمی، تنها به حتمیت چهار نشانه؛ 1ـ خروج سفیانی، 2ـ خسف بیداء، 3ـ قتل نفس زکیه و 4ـ ندای آسمانی، تصریح شده است و قابل اعتنا هستند، لکن حتمی بودن 1ـ یمانی، 2ـ خسف‌های دیگر غیر از بیداء، 3ـ دجال، 4ـ اختلاف بنی‌العباس، 4ـ نزول حضرت عیسی(ع)، 5ـ فریادی در ماه رمضان، 6ـ خروج آتشی از عدن، 7ـ ظهور دستی در آسمان، 8ـ دخان (دود)، 9ـ ظهور خورشید از مغرب و 10ـ واقعه‌ی احجار الزیت، بر اساس این روایات و ملاک‌ها، مورد نقد جدی قرار گرفته است؛ برخی از آن‌ها دلیل روایی قابل اعتنایی ندارند و برخی از آن‌ها از نشانه‌های قیامت هستند و به اشتباه یا تسامح، نشانه‌ی ظهور تلقی شده‌اند.
واژه‌های کلیدی: امام مهدی(ع) آخرالزمان، نشانه‌های ظهور، علایم حتمی، ظهور، قیام، خروج.