چکیده
نقش دانشمندان شیعی، در توسعه دانش های مختلف، از جمله تاریخ نگاری، غیرقابل انكار است. وجود میراث گرانبهای علمای شیعه، در این زمینه، موید این مدعاست. هرچند، بسیاری از آنها در گذر زمان از میان رفته و تنها مختصری از آنها در منابع تاریخی اهل سنت، بازتاب یافته است؛ اما بی تردید، تلاش برای بازسازی آثار مفقوده شیعه، و تصحیح عالمانه متون برجای مانده، موجب برجسته شدن نقش شیعیان در تمدن اسلامی خواهد شد. كتاب الجمل، یكی از متون تاریخی شیعی است كه به لحاظ روش مندی و استحكام متن، و نیز جایگاه نویسنده آن، از ارزش بسیاری برخوردار است. این كتاب ارزشمند، تالیف فقیه، متكلم و مورخ بزرگ شیعه، شیخ مفید است. نظر به قدمت و یگانگی این كتاب در باب جنگ جمل، به عنوان یكی از مهمترین رویدادهای صدر اسلام، شایسته است، ارزش تاریخی آن، بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. این امر، جز از راه شناسایی وجوه مختلف این كتاب، بویژه بینش و روش شیخ مفید وشناسایی منابع مورد استفاده وی و ارزش گذاری آنها، میسر نخواهد شد. این مقاله می كوشد تا با تكیه بر روش شناسی شیخ مفید، از عهده تحلیل مواضع علمی وی در كتاب الجمل برآید.
کلیدواژگان: كتاب الجمل، شیخ مفید، روش شناسی، متواترات، اخبار مستفیضه، اخبار آحاد، عثمانیه