بررسی ماهیت حقوقی نحله

چکیده:
هبه به معنای اعم عبارت است ازاینكه شخصی چیـزی از مـال خـود را به صورت مجانی و بدون عوض بـه غیـر تملیـك كنـد و بـه معنـای اخـص قیدهایی دارد كه شامل هر بخششی نمی‌شـود. قانونگـذار مـواد 795 تـا 807 قانون مدنی را به عقد هبه اختصاص داده است. هبـه از عقـود معـین و دارای شرایط خاص انعقاد است. در آیه 4 سوره نساء از مهریه زن به نحله تعبیر شـده اسـت؛ در بنـد ب تبصره 6 ماده واحده طلاق، حق جدیدی به عنوان نحله (بخشش) برای زوجه مطلقه پیش بینی شده كه تا تصویب این قانون، در ایران سابقه تقنـین نداشـته است و نحله نیز در اصطلاح به معنای هبه و هدیه از روی طیب نفس میباشد. با توجه به ماهیت هبه، آیا ماهیت مهریه و نحله با هبه یكسان است؟ ماهیت مهریه در فقه و حقوق اختلافی اسـت و از 5 دیـدگاه مختلـف، یكی از آنها مستندا به آیه 4 سوره نساء مهریه را هدیه دانسته اسـت، بـه نظـر میرسد در صورت پذیرش این نظریه، مهریه و یا حداقل مهرالمسمی شـرایط و ویژگی‌های هبه را داشته باشد، اما در رابطه با نحله (بخـشش) كـه در مـاده واحده مربوط به طلاق ذكر شده است، با توجه به این كه خطاب قانونگذار به دادگاه میباشد و در این بند از رضایت زوج به عنوان مهم ترین ویژگـی هبـه كه ارادی بودن آن است ذكری نشده است، نمیتوان آن را هبه به معنای اخـص قانونی دانست، ولی با توجه به اینكـه قانونگـذار صـراحتاً ایـن حقـوق مـالی زوجه مطلقه را نحله (بخشش) نامیده است به ناچار باید آن را به عنوان یـك هبه (بخشش) اجباری پذیرفت.