چکیده
پدیدۀ رؤیا حقیقتی است که انسان در حیات خویش دایم آن را تجربه می‌کند. خواب دیدن، رویارویی مداوم انسان با مناظری است گاه فرح بخش و گاه جان‌سوز. بدین سان، در فرهنگ‌های مختلف از دیرباز بحث‌های مختلفی در تحلیل ماهیت آن پی گرفته شده است؛ همچنان که از دیرباز، برخی تطابق رؤیا با واقع را موضوعی شایان تأمل شناخته، و برخی دیگر نیز، واقع‌نمایی رؤیا را انکار نموده‌اند. بحث دربارۀ رؤیا در فرهنگ اسلامی هم سابقه‌ای کهن دارد. قرآن کریم به روشنی دربارۀ اقسام این پدیده بحث نموده، و میان رؤیاهای صادقه و خواب‌های پریشان تمایز نهاده است. به همین ترتیب، ضمن یادکرد برخی کارکردهای رؤیا و حکمت الاهی از خَلق آن، از رؤیا به مثابۀ نشانۀ خدا، و از رؤیای انبیای الاهی همچون گونه‌ای از وحی و دریافت پیام از خداوند یاد نموده است. پابه‌پای این اشارات و تصریحات قرآنی، عالمان مسلمان هم از دیرباز به تحلیل این پدیده توجه نشان داده، و دربارۀ آن از جهات و زوایای مختلف بحث‌هایی مطرح کرده‌اند. بناست که در این مطالعه، نگرش‌های رایج به رؤیا در فرهنگ اسلامی و جایگاه آن در متون بنیادین این فرهنگ، بازکاوی شود.
کلیدواژه‌ها: رؤیای صادقه؛ خواب؛ خواب دیدن؛ وحی؛ حجیّت رؤیا