چکیده:
دوران امامت امام رضا (ع) 203-183(ق) علاوه بر آنكه از ساحتهای اعتقادی و فرهنگی، دورانی کمنظیر و بلكه بینظیر است، از جهت سیاسی نیز دورانی ویژه بهحساب میآید. فراوانی تحرکهای علویان در آخرین سالهای امامت آن حضرت از جمله مواردی است كه به اهمیت این دوران میافزاید. این نكته هنگامی روشنتر میشود كه دریابیم جنبشهای علویان در این زمان از جهات متعددی همچون تعداد، گستره جغرافیایی، خاندانهای علوی شرکتکننده در آن و به كنترل درآوردن مناطق مركزی، همچون كوفه، بصره، مكه و مدینه و نیز یمن، ویژگی خاصی مییابد كه در دورانهای گذشته و آینده كمتر شاهد این ویژگیها میباشیم؛ و همین ویژگیهاست كه مأمون را وامیدارد برای سركوب همیشگی آنها پیشنهاد خلافت و سپس ولایتعهدی امام رضا (ع) را مطرح كند. بررسی تحلیل قیامهای علویان در این دوره و ارتباط آن با ولایتعهدی امام رضا (ع) هدف اصلی ارائه این نوشتار است.