تلاش برای بازسازی کتاب المغازی أبان بن عثمان الاحمر

نام، لقب و محل سكونت أبان

در بیشتر مآخذ، از وی با عنوان أبان بن عثمان الأحمر البجلی یاد شده است. تنها یاقوت حموی وی را أبان بن عثمان به یحیی بن زكریا الؤلؤی شناسانده است. این در حالی است كه در شرح حالی كه از وی به دست داده، تنها مأخذش، كتاب الفهرست شیخ طوسی بوده است، جایی كه در آن تنها همان نام اول آمده است. در فهرست شیخ طوسی از شخصی با نام یحیی بن زكریا لؤلؤی یاد شدهو یاقوت به دلیلی – و قاعدتاً به اشتباه – آن را در كنار شرح حال أبان آورده است. بنابراین باید نزاع‌های مربوط به لؤلؤی و جز آن را به كنار گذاشت.

در مصادر شیعی، وی از موالی قبیل بجیل معرفی شده است. می‌دانیم كه «مولی بودن» لزوماً به معنای عجمی بودن نیست، چه در میان خود عربها، پیش از اسلام و احتمالاً پس از آن، عقد ولاء وجود داشته است؛ نمونه آن ولاء زیدبن حارثه نسبت به رسول خدا (ص) یا ولاء عماربن یاسر به بنی مخزوم است. با این حال، احتمال عجمی بودن أبان قوی است.

قبیل بجیله قبیله‌ای قحطانی دانسته شده است. این قبیله همانند بسیاری از قبایل حجازی یا یمنی دیگر، در پی آغازیدن فتوحات، به عراق كوچید و در قادسیه حضور یافت. در این جنگ شماری از ایرانیان به اختیار خویش به اعراب پیوستد و ولاء آنها را پذیرفتند. بسیاری هم به اسارت درآمدند و طبعاً به تدریج، پس از آزادی، عنوان موالی قبایل عربی را به دست آوردند. قبیل بجیل در جنگ صفین در كنار امیرالمؤمنین – علیه‌السلام – بود و حتی از مختار نیز بر ضد مخالفانش دفاع كرد. بدین ترتیب باید آثاری از تشیّع را در این قبیله سراغ داشت.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

خروج از نسخه موبایل